لهجه بوکانی
لهجه بوکانی یکی از ته لهجه‌های لهجه مکریانی که در دسته گویش کردی میانی قرار دارد. این لهجه ترکیبی از لهجه بابانی و لهجه مکریانی است. گویش بوکانی مورد توجه نویسندگان و شاعران کُرد در ایران و اقلیم کردستان عراق است. این لهجه کردی میانی از شناخته‌ترین و محبوب‌ترین لهجه‌های کردی است. عبدالرحمان شرفکندی لهجه بوکانی را استانداردترین لهجه برای خواندن و نوشتن کردی میانی می‌داند.[1] همچنین به باور استاد محمدامین شیخ‌الاسلامی مُکری ملقب به هیمن، در میان کردزبان‌های گویشور کردی میانی، لهجه بوکانی مطلوب تر است برای نوشتن کردی و به همین دلیل در میان شهرهای مناطق کردنشین، بوکان محل توجه است. لهجه بوکانی ترکیبی غلیظ و فصیح از کردی بابانی و لهجه مکریانی است.[2]
حسن زیرک با به کاربردن این لهجه در آثارش، کمک شایانی به شناساندن و محبوبیت این لهجه کرد.
نمونه
نمونه‌ای از تفاوت لهجه بوکانی با کردی سورانی، بیشترین تفاوت این لهجه با سایر لهجه‌های کردی سورانی تلفظ و نوع بیان واژه‌ها و کلمات است. در لهجه بوکانی، تلفظ کلمات آرام و کشیدگی آوایی کمتر دارد. این لهجه با آنکه خود زیر مجموعه لهجه مکریانی است اما در اندکی موارد با لهجه مردم شهرهای سردشت، مهاباد، پیرانشهر، اشنویه متفاوت است.
| لهجه بوکانی | سایر لهجه‌های کوردی | فارسی معیار |
|---|---|---|
| په‌نا | ته‌نیشت | کنار - کناره |
| قسه ده‌که‌ین | قسان ده‌که‌ین | حرف می‌زنیم |
| ئیدی | ئیتر | دیگه |
| بابه | باوه | بابا |
| تاو | خۆر | خورشید |
| به قوربانت بم | گیانم قوربانت | جانم فدات |
| له ماڵ نین | له ماڵۆ نین | خونه نیستن |
| ئاور | ئاگر | آتش |
| جیان | گیان | جان |
| بایجانی سور | ته‌ماته | گوجه فرنگی |
در سایر گویش‌های کُردی، تلفظ برخی از کلمات با کُردی منطقه بوکان تفاوت‌هایی دارد، مثلاً در شهرستان بوکان، واژه «گیان» که به معنی جان است به صورت «جیان» تلفظ می‌شود در حالی که در سایر مناطق کردنشین گیان تلفظ می‌شود.
منابع
- شرفکندی، عبدالرحمن. فرهنگ کردی-کردی و کردی-فارسی: هنبانه‌بورینه.
- «استاد داستان‌نویسی بوکان». کردستان امروز. ۱۲ بهمن ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۳ مهر ۱۳۹۶.
