کردی جافی
کردی جافی گویشی از زبان کردی است که به عنوان یکی از گویشهای کردی میانی دستهبندی شده و در میان بخشهایی از مردم جاف تکلم میشود.[1][2]
حوزهٔ رواج
کردی جافی زبان اصلی مردم جاف است و در بخش بزرگی از استانهای کرمانشاه و کردستان در ایران و استانهای سلیمانیه و دیاله در عراق تکلم میشود. کردی جافی در استان کرمانشاه در شهرستانهای جوانرود، ثلاث باباجانی، روانسر[3][4][5]، پاوه، سنقر و کلیایی، سرپل ذهاب، دالاهو، قصر شیرین و کرمانشاه تکلم میشود. در استان کردستان نیز کردی جافی در شهرستانهای کامیاران، سروآباد و مریوان گویشور دارد.[6]
گویش کردی جافی قرابت بسیار زیادی با گویش کردی اردلانی دارد که علاوه بر منطقهٔ اردلان، در بخشهایی از شهرستان روانسر نیز رواج است. علاوه بر این کردی جافی با برخی از گویشهای کردی جنوبی همچون گروسی، کلیایی، کرندی، دهلرانی و گویش کردی لکی نیز شباهتهایی دارد و در بسیاری از ویژگیها مشابه است. همچنین این گویش شباهت بسیار بالایی را با کردی سقزی نشان میدهد.[7]
ویژگیهای دستوری
کردی جافی پیشوند /ئه/ را در مورد افعال استمراری در خود حفظ کرده و از این نظر به گویشهای کردی اردلانی، بابانی و کلیایی و کرندی شباهت دارد. اما بر خلاف کلیایی، و دهلرانی و گروسی، ویژگی ارگاتیو را داراست و از این حیث به اردلانی و دیگر گویشهای کردی میانی و نیز گویش کرندی در کردی جنوبی و همچنین گویشهای مختلف کردی همانند کردی لکی شباهت دارد. در رابطه با ویژگیهای آوایی و ابدالها نیز این گویش، بیشترین شباهت را با کردی هورامی، گویشهای کردی جنوبی و نیز کردی اردلانی دارد. همچنین در رابطه با واحدهای زبرزنجیری کردی جافی شباهت بسیار بالایی با هورامی، کردی اردلانی و نیز کردی کلهری و گویش خاص منطقهٔ دالاهو دارد.[7][6]
جستارهای وابسته
منابع
- حیدری، بهمن. ۱۳۹۲. بررسی فرایندهای واجی گونۀ جافی از گویش سورانی بر اساس نظریۀ بهینگی، پایاننامۀ رشتۀ زبانشناسی دانشگاه کردستان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، استاد راهنما: ابراهیم بدخشان و یادگار کریمی؛ بازدید در ۳ اسفند ۱۳۹۸.
- بررسی مطابقه در گویش جافی، پایاننامۀ رشتۀ زبانشناسی، دانشگاه بوعلی سینای همدان؛ بازدید در ۳ اسفند ۱۳۹۸.
- «بانک اطلاعات شهرستان روانسر». www.ostan-ks.ir. تارنمای رسمی استان کرمانشاه. دریافتشده در ۲۰ مارس ۲۰۲۰.
- «طایفه های ایل جاف». JaffTribe. بایگانیشده از اصلی در ۱۱ دسامبر ۲۰۱۶. دریافتشده در ۲۰ مارس ۲۰۲۰.
- «دربارهی ایل جاف». ایل جاف. بایگانیشده از اصلی در ۱۷ مارس ۲۰۲۰. دریافتشده در ۲۰ مارس ۲۰۲۰.
- ذوالفقاری، اردشیر، تاریخ زبانهای ایرانی و جغرافیای گویشها و لهجههای کرمانشاه، کرمانشاه: موسسه فرهنگی هنری و سینمایی کوثر، ۱۳۹۴.
- مرادی، محمدرئوف، گنجینه گویشهای ایرانی (استان کرمانشاه): گویشهای کلهری، گورانی...، با همکاری آکو جلیلیان، ویراستار یلدا شکوهی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۹۴.