کردی زنگنه‌ای
زنگنه‌ای گویشی از زبان کردی است که به عنوان یکی از گویش‌های کردی جنوبی دسته‌بندی شده و در میان ایل زنگنه تکلم می‌شود.[1][2][3][4]
حوزهٔ رواج
کردی زنگنه‌ای در گذشته زبان اصلی مردم زنگنه می باشد و در بخش بزرگی از استان‌های کرمانشاه و همدان و کردستان و ایلام و همچنین سایر مناطق گسترش ایل زنگنه تکلم می‌شود. در حال حاضر این گویش عمدتاً در دهستان هرسم و حمیل در شهرستان اسلام‌آباد غرب تکلم می‌شود.[5]
گویش کردی زنگنه‌ای قرابت بسیار زیادی با گویش کردی سنجابی دارد که در میان ایل سنجابی رایج است. این بدین دلیل است که بدنهٔ اصلی ایل سنجابی در گذشته بخشی از ایل زنگنه بوده و در قرن نوزدهم از این ایل جدا شده و با به هم پیوستن چند طایفهٔ دیگر ایلی جدید به نام ایل سنجابی را به ریاست حسن‌خان بختیار سنجابی تشکیل داده‌است. علاوه بر این کردی زنگنه‌ای با کردی لکی شباهت بسیار کمی دارد ولی در بعضی از ویژگی‌ها مشابه است. همچنین این گویش شباهت بسیار بالایی را با کردی کلهری نشان می‌دهد.[6]
ویژگی‌های دستوری
کردی زنگنه‌ای همانند کردی سنجابی پیشوند /مه/ را در مورد افعال استمراری در خود حفظ کرده و از این نظر به کردی گورانی، باجلانی، هورامی، خزلی و کردی لکی شباهت دارد. اما بر خلاف کردی لکی و کردی هورامی ویژگی ارگاتیو را دارا نیست و از این حیث به کردی کلهری شباهت دارد. در رابطه با ویژگی‌های آوایی و ابدال‌ها نیز این گویش، بیشترین شباهت را با کردی کلهری دارد. همچنین در رابطه با واحدهای زبرزنجیری کردی سنجابی شباهت بسیار بالایی با کردی کلهری و گویش خاص منطقهٔ اسلام‌آباد غرب و گیلانغرب دارد.[6][5]
جستارهای وابسته
منابع
- شاهو خبر: نگاهی به عناصر مشترک زبانی لهجه های کُردی: درآمدی برشناخت و بررسی گویش کُردی لکی در اقلیم لک ها، نوشتۀ محمد کاکاوند، نوشته‌شده در ۷ آذر ۱۳۹۴؛ بایگانی‌شده در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine بازدید در ۲۱ بهمن ۱۳۹۸.
- سراب هرسم؛ بازدید در ۲۱ بهمن ۱۳۹۸.
- خبرگزاری تسنیم: سراب هرسم، روستایی با چشم‌اندازهای طبیعی، نوشته‌شده در ۱۹ اسفند ۱۳۹۲؛ بازدید در ۲۱ بهمن ۱۳۹۸.
- باشگاه خبرنگاران جوان: روستای سراب هرسم کجاست؟، نوشته‌شده در ۱۷ آبان ۱۳۹۱؛ بازدید در ۲۱ بهمن ۱۳۹۸.
- ذوالفقاری، اردشیر، تاریخ زبان‌های ایرانی و جغرافیای گویش‌ها و لهجه‌های کرمانشاه، کرمانشاه: موسسه فرهنگی هنری و سینمایی کوثر، ۱۳۹۴.
- مرادی، م‍ح‍م‍درئ‍وف، گنجینه گویش‌های ایرانی (استان کرمانشاه): گویش‌های کلهری، گورانی...، با همکاری آکو جلیلیان، ویراستار یلدا شکوهی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۹۴.