دنیاگیری کووید-۱۹

دنیاگیری کووید-۱۹ یک دنیاگیری در جریان از کووید-۱۹، ناشی از ویروس کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ (SARS-CoV-2) است. این بیماری برای نخستین بار در دسامبر ۲۰۱۹ در شهر ووهان استان هوبئی، کشور چین شناسایی شد. در ۱۱ مارس، سازمان جهانی بهداشت شیوع بیماری را دنیاگیری اعلام کرد.[11]

دنیاگیری کووید-۱۹
نقشهٔ پراکندگی کووید-۱۹
  ۱۰۰۰+ مورد تأییدشده به ازای هر ۱ میلیون نفر
  ۱۰۰–۹۹۹ مورد تأییدشده به ازای هر ۱ میلیون نفر
  ۱۰–۹۹ مورد تأییدشده به ازای هر ۱ میلیون نفر
  ۱–۹ مورد تأییدشده به ازای هر ۱ میلیون نفر
نقشه پویانمای موارد تاییدشدهٔ 2019-nCoV در جهان
بیماریکووید-۱۹ (COVID-19)
نژاد ویروسکروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ (SARS-CoV-2)
مبداءخفاش‌ها و احتمالاً پانگولین‌ها[1][2][3][4][5][6]
مکاندر سراسر جهان (فهرست مکان‌ها)
نخستین شیوعچین[7]
بیمار صفرووهان، هوبئی، چین[8]
۳۰°۳۷′۱۱″ شمالی ۱۱۴°۱۵′۲۸″ شرقی
محدودۀ زمانی۱ دسامبر ۲۰۱۹[7] – تاکنون
(۱ سال، ۶ ماه و ۱ هفته)
موارد تأییدشده۱۵۷٬۷۰۰٬۰۰۰نفر[9][10]
موارد در جریان۲۵٬۵۷۰،۰۰۰ نفر[9][10]
موارد حاد۱۰۲٬۶۰۰ نفر[9]
بهبودیافته۷۹٬۴۰۰٬۰۰۰ نفر[9][10]
مرگ‌ها
۳,۲۸۰٬۰۰۰ نفر[9][10]
سرزمین‌های درگیر
۱۸۸[10]

گاه شمار

برای نخستین بار در شهر ووهان استان هوبئی چین، پس از اینکه مردم بدون علت مشخصی دچار سینه پهلو شدند و واکسن‌ها و درمان‌های موجود مؤثر نبودند، گونه جدیدی از کروناویروس شناسایی شد که نخست به آن عنوان ان‌کاو-۲۰۱۹[12] داده شد و با گذر شمار قربانیان ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر، سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی از آن، نام رسمی انتخاب کرده‌است - کووید ۱۹ (۱۹-COVID) که اشاره‌ای به «کرونا» (corona)، «ویروس» (virus)، «بیماری» (disease) و سال ۲۰۱۹ دارد.[13] تا ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۰، شمار ۱۷٬۲۹۷٬۲۹۶ مورد تأییدشده به ثبت رسیده؛ از این شمار ۱۰٬۱۳۲٬۵۷۹ نفر بهبود یافته، و ۶۷۳٬۲۲۳ نفر کشته شده‌اند. همچنین شمار موارد در جریان ۶٬۴۹۱٬۴۹۴ نفر است، که ۶۶٬۲۷۳ نفر از آن‌ها در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شده‌اند.[9]

ووهان در ۲۳ ژانویه قرنطینه شد و بر اساس آن، همه ترابری‌های عمومی به داخل و خارج از ووهان به حالت تعلیق درآمد.[14][15] از آن زمان، حداقل در ۱۵ شهر دیگر در استان هوبئی نیز، ترابری به همین ترتیب متوقف شده‌است.[16] بسیاری از رویدادهای سال نو از جمله شهر ممنوعه در پکن، نمایشگاه‌های معابد سنتی و دیگر مجالس جشن، به دلیل ترس از انتقال، بسته شدند.[17] هنگ کنگ همچنین سطح پاسخ به بیماری‌های عفونی خود را به بالاترین حد رساند، وضعیت اضطراری اعلام کرد، مدارس خود را تا میانه ماه فوریه تعطیل کرد و جشن‌های سال نوی خود را نیز لغو کرد.[18][19]

دانشمندان چینی توانستند به‌سرعت نژادی از کروناویروس جدید را شناسایی کنند و توالی ژنتیکی آن را در اختیار آزمایشگاه‌های سراسر جهان قرار دهند تا به‌طور مستقل آزمایش‌های PCR تهیه کنند که بتواند ابتلا را در هر فرد تأیید کند.[20][21][22][23] از میان ۴۱ نفر نخست که با روش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز بی‌درنگ و توالی‌یابی دی‌ان‌ای، تأیید شد که به این ویروس آلوده شده‌اند، مشخص شد که دو سوم آن‌ها با بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی هوانان، که در آن جانوران زنده نیز به فروش می‌رسد، ارتباط دارند.[24][25][26][27] 2019-nCoV، هفتمین عضو خانواده کروناویروس است که انسان را آلوده می‌کند و گزارش شده‌است که میان ۷۵ تا ۸۰ درصد توالی ژنوم آن با کروناویروس سارس (SARS-CoV) یکسان است، و بیش از ۸۵ درصد توالی ژنوم آن شبیه به چندین کروناویروس خفاشی است[28][29][30] و با کروناویروس پانگولین نیز ارتباط نزدیکی دارد.[31]

آزمایش‌های گسترده در میانه تا اواخر ژانویه، بیش از ۲۸۰۰ مورد تاییدشده در چین را آشکار کرد، که برخی از آن‌ها در بخش خدمات درمانی مشغول به کار بودند.[32][33] همچنین موارد تاییدشده‌ای در تایلند، کره جنوبی، ژاپن، تایوان، ماکائو، هنگ‌کنگ، ایالات متحده، سنگاپور،[34] ویتنام، فیلیپین، فرانسه،[35] نپال، اسپانیا، امارات، ایتالیا، سوئد، بریتانیا، سریلانکا، فنلاند، روسیه، آلمان، هند، کامبوج، استرالیا، مالزی و کانادا گزارش شده‌است.[36] نخستین مرگ تأییدشده در اثر عفونت کروناویروس در ۹ ژانویه رخ داده‌است.[37]

در ۳۰ ژانویهٔ ۲۰۲۰، سازمان جهانی بهداشت با انتشار بیانیه‌ای، شیوع کروناویروس جدید را یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی اعلام کرد که تهدیدی برای همه جهان، و نه تنها چین، به‌شمار می‌رود.[38]

انتقال
نشانه‌های بیماری
افرادی که برای خرید ماسک صورت و لوازم پزشکی در بیرون یک فروشگاه دارویی ووهان صف کشیده‌اند

پیش از شیوع ۲۰–۲۰۱۹، مقاله‌ای در سال ۲۰۱۵ در ماهنامه پزشکی نیچر مدیسن[persian-alpha 1] منتشر شده بود که در مورد خطر احتمالی ظهور مجدد کروناویروس سارس از ویروس‌هایی که در جمعیت خفاش‌های چینی در گردش بودند، هشدار داده‌بود.[39] با استفاده از سامانه ژنتیک معکوس کروناویروس سارس، گروه رالف باریک[persian-alpha 2] یک ویروس کایمریک ‏(en)‏ تولید و توصیف کردند که بیانگر افزایش ناگهانی کروناویروس خفاش SHC014 در یک بَک‌بُن کروناویروس موش بود. هر دو روش پادتن مونوکلونال و واکسن نتوانستند پروتئین افزایش ناگهانی جدید را خنثی کنند و از عفونت با این کروناویروس محافظت کنند.[40]

این ویروس شواهدی از انتقال انسان-به-انسان را نشان داده‌است و با توجه گزارش‌هایی از چندین کشور به غیر از چین، به نظر می‌رسد میزان انتقال ‏(en)‏ (میزان عفونت)[41] آن در میانه ژانویه سال ۲۰۲۰ افزایش یافته‌است.[42] دوره نهفتگی ویروس (مدت زمان طی شده از در معرض قرار گرفتن تا بروز علامت‌ها)، میان ۲ تا ۱۴ روز است و در این مدت مسری می‌ماند.[43][44] علامت‌های بیماری شامل تب، سرفه و مشکلات تنفسی است و بیماری می‌تواند کشنده باشد و گسترش بیماری به قدری بوده که در تایوان کمبود ماسک تنفسی به وجود آمد.[45]

عدد تولیدمثل پایه

میزان انتقال‌پذیری ویروس میان انسان‌های مختلف متغیر بوده‌است، به طوری که برخی از افراد مبتلا، این ویروس را به دیگران منتقل نمی‌کنند، در حالی که برخی دیگر توانستند این عفونت را به چندین نفر گسترش دهند.[27] عدد تکثیر پایه برای انتقال ویروس از انسان به انسان توسط چندین گروه پژوهشی میان ۱٫۴ تا ۳٫۸ تخمین زده شده‌است. این شمار توصیف می‌کند که چه شمار از افرادی که تازه آلوده شده‌اند، احتمالاً ویروس را در جمعیت منتقل می‌کنند. تاکنون گزارش شده‌است که کروناویروس جدید قادر به انتقال زنجیره‌ای تا چهار نفر است.[46]

منبع و میزبان انتقال‌دهنده

منبع ۲۰۱۹ ‐ nCoV در طبیعت حیات وحش و میزبان واسطه‌ای که ان‌کاو ۲۰۱۹ را به انسان منتقل کرده‌است، تأیید نشده‌است و نتایج نمونه‌گیری از حیوانات بازار هوانان هنوز در دسترس نیست.[47] اما احتمالاً منبع اصلی ویروس خفاش‌های از گونه نعل‌بینی هستند.[29][48]

نسخهٔ به‌روز شدهٔ پیش از انتشار یک مقاله در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۰ در بایو آرکایو[persian-alpha 3]، که توسط اعضای مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان[persian-alpha 4]، بیمارستان ووهان جینیینتان[persian-alpha 5]، دانشگاه آکادمی علوم چین[persian-alpha 6] و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های استان هوبئی[persian-alpha 7]، حکایت از آن دارد که کروناویروس جدید ۲۰۱۹ دارای منشأ خفاش است، چرا که تجزیه و تحلیل آن‌ها نشان می‌دهد که ان‌کاو ۲۰۱۹ در کل سطح ژنوم، در حد ۹۶٪ با یک کروناویروس خفاشی یکسان است.[49]

در ۲۲ ژانویه، دانشمندان دانشگاه پکینگ، دانشگاه پزشکی سنتی چینی گوانگشی[persian-alpha 8]، دانشگاه نینگبو و کالج مهندسی زیستی ووهان[persian-alpha 9] مقاله‌ای را منتشر کردند که پس از بررسی «انسان‌ها، خفاش‌ها، مرغ‌ها، جوجه تیغی‌ها، پنگوئن‌ها و دو گونه مار»،[50] نتیجه گرفته‌است که «به نظر می‌رسد ان‌کاو ۲۰۱۹ یک ویروس نوترکیب از ترکیب کروناویروس خفاشی و یک کرونا ویروس با منشأ ناشناخته است» و «مار محتمل‌ترین منبع حیوانات حیات وحش برای ان‌کاو ۲۰۱۹است» که آن را به انسان‌ها منتقل کرده‌است.[51][52] برخی دیگر همچنین اظهار داشته‌اند که ان‌کاو ۲۰۱۹ در نتیجه «ترکیب ویروس‌های گربه‌ها و مارها» ایجاد شده‌است.[53] برخی مقاله پکینگ را مورد بحث قرار داده‌اند و استدلال می‌کنند که این مخزن باید خفاش باشد و میزبان واسطه، باید پرنده یا پستاندار باشد، و نه مار (زیرا مارها بر خلاف انسان خون‌سرد هستند).[54]

وضعیت شیوع بیماری در کشورهای مختلف
[نمایش همه]
دنیاگیری ۲۰–۲۰۱۹ کروناویروس بر پایه کشور و سرزمین
مکان‌ها موارد درگذشتگان بهبودی
جهان 148,859,866 3,138,755 86,369,013
ایالات متحده 32,375,602 579,162 -
هند 17,636,307 197,894 14,556,209
برزیل 14,446,541 395,324 12,992,442
فرانسه 5,565,852 103,918 -
روسیه 4,787,273 109,367 4,411,098
ترکیه 4,751,026 39,398 4,212,461
بریتانیا 4,411,797 127,480 -
ایتالیا 3,981,512 119,912 3,413,451
اسپانیا 3,496,134 77,855 -
آرژانتین ۱٬۲۶۲٬۴۷۶ ۳۴٬۱۸۳ ۱٬۰۸۱٬۸۹۷
کلمبیا ۱٬۱۵۶٬۶۷۵ ۳۳٬۱۴۸ ۱٬۰۵۹٬۲۳۷
مکزیک ۹۷۸٬۵۳۱ ۹۵٬۸۴۲ ۷۲۵٬۸۴۶
پرو ۹۲۵٬۴۳۱ ۳۴٬۹۹۲ ۸۵۰٬۶۷۰
آفریقای جنوبی ۷۴۰٬۲۵۴ ۱۹٬۹۵۱ ۶۸۳٬۱۹۴
ایران ۷۱۵٬۰۶۸ ۳۹٬۶۶۴ ۵۳۶٬۱۰۵
آلمان ۷۰۷٬۲۴۷ ۱۱٬۸۷۸ ۴۵۴٬۸۰۰
لهستان ۶۱۸٬۸۱۳ ۸٬۸۰۵ ۲۴۲٬۸۷۵
شیلی ۵۲۳٬۹۰۷ ۱۴٬۶۱۱ ۵۰۰٬۱۴۲
بلژیک ۵۰۷٬۴۷۵ ۱۳٬۵۶۱ ۳۰٬۵۰۴
عراق ۵۰۵٬۳۱۰ ۱۱٬۴۳۲ ۴۳۴٬۶۶۵
اوکراین ۴۸۹٬۸۰۸ ۸٬۹۴۷ ۲۲۱٬۴۵۹
بنگلادش ۳۴۴٬۲۶۴ ۴٬۸۵۹ ۲۵۰٬۴۱۲
عربستان ۳۲۷٬۵۵۱ ۴٬۳۶۹ ۳۰۶٬۰۰۴
پاکستان ۳۰۳٬۶۳۴ ۶٬۳۹۹ ۲۹۱٬۱۶۹
کانادا ۹۰٬۹۲۹ ۷٬۲۹۵ ۴۸٬۸۴۱
چین ۸۳٬۰۰۱ ۴٬۶۳۴ ۷۸٬۳۰۴
قطر ۵۶٬۹۱۰ ۳۸ ۳۰٬۲۹۰
هلند ۴۶٬۴۴۲ ۵٬۹۵۶ -
بلاروس ۴۲٬۵۵۶ ۲۳۵ ۱۸٬۵۱۴
اکوادور ۳۹٬۰۹۸ ۳٬۳۵۸ ۳٬۹۰۰
سوئد ۳۷٬۵۴۲ ۴٬۳۹۵ ۴٬۹۷۱
سنگاپور ۳۴٬۸۸۴ ۲۳ ۲۱٬۶۹۹
امارات ۳۴٬۵۵۷ ۲۶۴ ۱۷٬۹۳۲
پرتغال ۳۲٬۲۰۳ ۱٬۳۹۶ ۱۹٬۱۸۶
سوئیس ۳۰٬۸۶۲ ۱٬۶۵۷ ۲۸٬۴۰۰
کویت ۲۷٬۰۴۳ ۲۱۲ ۱۱٬۳۸۶
اندونزی ۲۶٬۴۷۳ ۱٬۶۱۳ ۷٬۳۰۸
ایرلند ۲۴٬۹۹۰ ۱٬۶۵۲ ۲۲٬۰۸۹
مصر ۲۳٬۴۴۹ ۹۱۳ ۵٬۶۹۳
رومانی ۱۹٬۲۵۷ ۱٬۲۶۲ ۱۳٬۲۵۶
فیلیپین ۱۸٬۰۸۶ ۹۵۷ ۳٬۹۰۹
اسرائیل ۱۷٬۰۲۴ ۲۸۴ ۱۴٬۸۱۲
جمهوری دومینیکن ۱۶٬۹۰۸ ۴۹۸ ۹٬۵۵۷
ژاپن ۱۶٬۸۰۴ ۸۸۶ ۱۴٬۴۰۶
اتریش ۱۶٬۷۳۱ ۶۶۸ ۱۵٬۵۹۳
افغانستان ۱۵٬۲۰۵ ۲۵۷ ۱٬۳۲۸
پاناما ۱۳٬۰۱۸ ۳۳۰ ۹٬۴۱۴
دانمارک ۱۱٬۶۳۳ ۵۷۱ ۱۰٬۳۲۷
کره جنوبی ۱۱٬۴۶۸ ۲۷۰ ۱۰٬۴۰۵
عمان ۱۱٬۴۳۷ ۴۶ ۲٬۴۰۰
صربستان ۱۱٬۳۸۱ ۲۴۲ ۶٬۶۰۶
قزاقستان ۱۰٬۸۵۸ ۴۰ ۵٬۲۲۰
بحرین ۱۰٬۷۹۳ ۱۸ ۵٬۸۲۶
نیجریه ۹٬۸۵۵ ۲۷۳ ۲٬۸۵۶
بولیوی ۹٬۵۹۲ ۳۱۰ ۸۸۹
الجزایر ۹٬۳۹۴ ۶۵۳ ۵٬۷۴۸
ارمنستان ۹٬۲۸۲ ۱۳۱ ۳٬۳۸۶
جمهوری چک ۹٬۲۳۳ ۳۱۹ ۶٬۵۴۶
نروژ ۸٬۴۳۷ ۲۳۶ ۷٬۷۲۷
مولداوی ۸٬۲۵۱ ۲۹۵ ۴٬۵۸۱
غنا ۷٬۸۸۱ ۳۶ ۲٬۸۴۱
مالزی ۷٬۸۱۹ ۱۱۵ ۶٬۳۵۳
مراکش ۷٬۷۸۳ ۲۰۴ ۵٬۴۱۲
استرالیا ۷٬۱۹۳ ۱۰۳ ۶٬۶۱۴
فنلاند ۶٬۸۵۹ ۳۲۰ ۵٬۵۰۰
کامرون ۵٬۹۰۴ ۱۹۱ ۳٬۵۶۸
آذربایجان ۵٬۴۹۴ ۶۳ ۳٬۴۲۸
هندوراس ۵٬۰۹۴ ۲۰۱ ۵۳۶
سودان ۴٬۸۰۰ ۲۶۲ ۱٬۲۷۲
گواتمالا ۴٬۷۳۹ ۱۰۲ ۷۰۶
لوکزامبورگ ۴٬۰۱۶ ۱۱۰ ۳٬۸۱۵
مجارستان ۳٬۸۷۶ ۵۲۶ ۲٬۱۴۷
تایلند ۲٬۱۶۹ ۲۳ ۷۹۳
یونان ۱٬۷۳۵ ۷۳ ۷۸
ایسلند ۱٬۴۸۶ ۴ ۴۲۸
کرواسی ۱٬۱۸۲ ۱۵ ۱۲۵
نیوزیلند ۱٬۰۳۹ ۱ ۱۵۶
کشتی‌های تفریحی ۷۱۲ ۱۱ ۶۰۱
اسلوونی ۵۶۲ ۶ ۱۰
استونی ۵۳۸ ۱ ۹
هنگ کنگ ۴۵۳ ۴ ۱۱۰
لبنان ۳۶۸ ۶ ۲۰
لیتوانی ۳۴۵ ۴ ۱
لتونی ۲۸۰ ۰ ۱
بلغارستان ۲۷۶ ۳ ۸
تایوان ۲۶۷ ۲ ۳۰
اروگوئه ۲۳۸ ۰ ۰
کاستاریکا ۲۳۱ ۲ ۲
تونس ۲۲۷ ۶ ۲
بوسنی و هرزگوین ۲۲۶ ۳ ۵
اسلواکی ۲۲۶ ۰ ۷
آندورا ۲۲۴ ۳ ۳
سن مارینو ۲۱۸ ۲۱ ۵
اردن ۲۱۲ ۰ ۲
مقدونیه شمالی ۲۰۱ ۳ ۳
آلبانی ۱۷۴ ۷ ۳۱
ویتنام ۱۵۳ ۰ ۱۷
بورکینافاسو ۱۵۲ ۷ ۱۰
قبرس ۱۴۶ ۳ ۳
مالت ۱۳۴ ۰ ۲
برونئی ۱۱۴ ۰ ۵
ونزوئلا ۱۰۷ ۰ ۰
سریلانکا ۱۰۶ ۰ ۶
سنگال ۱۰۵ ۰ ۹
کامبوج ۹۸ ۰ ۱۱
ساحل عاج ۹۶ ۰ ۱
فلسطین ۸۴ ۱ ۱۷
ازبکستان ۸۳ ۰ ۰
گرجستان ۸۱ ۰ ۱۳
کوزوو ۷۱ ۱ ۰
کوبا ۶۷ ۱ ۰
مونته‌نگرو ۶۷ ۱ ۰
ترینیداد و توباگو ۶۵ ۱ ۰
قرقیزستان ۵۸ ۰ ۰
لیختن‌اشتاین ۵۳ ۰ ۰
موریس ۵۲ ۲ ۰
پاراگوئه ۵۲ ۳ ۰
کنگو ۵۱ ۴ ۲
رواندا ۵۰ ۰ ۰
قبرس شمالی ۴۷ ۰ ۳
گرنزی ۳۴ ۰ ۰
جرزی ۳۲ ۱ ۰
کنیا ۳۱ ۱ ۱
ماکائو ۳۱ ۰ ۱۰
موناکو ۳۱ ۰ ۱
جامائیکا ۲۶ ۱ ۲
ماداگاسکار ۲۳ ۰ ۰
جزیره من ۲۳ ۰ ۰
توگو ۲۳ ۰ ۱
باربادوس ۱۸ ۰ ۰
اوگاندا ۱۸ ۰ ۰
اتیوپی ۱۶ ۰ ۰
زامبیا ۱۶ ۰ ۰
السالوادور ۱۳ ۰ ۰
مالدیو ۱۳ ۰ ۳
تانزانیا ۱۳ ۰ ۰
گینه استوایی ۱۲ ۰ ۰
جیبوتی ۱۱ ۰ ۰
دومینیکن ۱۱ ۰ ۰
مغولستان ۱۱ ۰ ۰
نیجر ۱۰ ۱ ۰
باهاما ۹ ۰ ۰
هائیتی ۸ ۰ ۰
نامیبیا ۸ ۰ ۲
سورینام ۸ ۰ ۰
بنین ۷ ۰ ۰
گابن ۷ ۱ ۰
موزامبیک ۷ ۰ ۰
سیشل ۷ ۰ ۰
اسواتینی ۶ ۰ ۰
اریتره ۶ ۰ ۰
لائوس ۶ ۰ ۰
فیجی ۵ ۰ ۰
گویان ۵ ۱ ۰
سوریه ۵ ۰ ۰
زیمبابوه ۵ ۱ ۰
کیپ ورد ۴ ۱ ۰
جمهوری دموکراتیک کنگو ۴ ۰ ۰
گینه ۴ ۰ ۱
مالی ۴ ۰ ۰
واتیکان ۴ ۰ ۰
آنگولا ۳ ۰ ۰
آنتیگوا و باربودا ۳ ۰ ۰
جمهوری آفریقای مرکزی ۳ ۰ ۰
چاد ۳ ۰ ۰
گامبیا ۳ ۱ ۰
لیبریا ۳ ۰ ۰
موریتانی ۳ ۰ ۰
میانمار ۳ ۰ ۰
نپال ۳ ۰ ۱
سومالی ۳ ۰ ۰
سنت لوسیا ۳ ۰ ۰
بلیز ۲ ۰ ۰
بوتان ۲ ۰ ۰
گینه بیسائو ۲ ۰ ۰
نیکاراگوئه ۲ ۰ ۰
سنت کیتس و نویس ۲ ۰ ۰
تیمور شرقی ۱ ۰ ۰
گرنادا ۱ ۰ ۰
لیبی ۱ ۰ ۰
پاپوآ گینهٔ نو ۱ ۰ ۰
سنت وینسنت و گرنادین‌ها ۱ ۰ ۰

منابع

Template:COVID-19 pandemic data

چین
چک کردن دمای بدن مسافران در ایستگاه متروی ووهان توسط دوربین‌های فروسرخ

در ۷ ژانویه ۲۰۲۰ دبیرکل حزب کمونیست چین شی جین پینگ مسئولیت کمیته دائمی پلیتبوروی حزب کمونیست چین را برای بحث دربارهٔ پیشگیری و مهار ویروس کرونا بر عهده گرفت.[55][56]

قرنطینه ووهان در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۰ مسافرت به داخل و خارج شهر ووهان را متوقف کرد.[57]

بیمارستان هاوشن‌شان برای مقابله با همه‌گیری و قرنطینه بهتر بیماران ساخته شده‌است. در ۲۵ ژانویه مسئولان اعلام کردند قصد دارند یک بیمارستان تخصصی دیگر به نام لیشن‌شان احداث کنند.[58][59]

در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰ مسئولان اعلام کردند قصد دارند یک پردیس دانشگاهی خالی در هوانگانگ را به یک بیمارستان منطقه‌ای به نام مرکز پزشکی منطقه‌ای دبیشان تبدیل کنند.[60] مراحل ساخت از ۲۵ ژانویه آغاز شد[61] و در ۲۸ ژانویه، پس از ۴۸ ساعت، ساخت این بیمارستان به پایان رسید و از ساعت ۲۲:۳۰ همان روز پذیرش بیماران را آغاز کرد.[62]

ایران

در پی دنیاگیری ۲۰–۲۰۱۹ کروناویروس در نقاط مختلف جهان، دنیاگیری کروناویروس در ایران رسماً در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۹۸ تأیید شد.[63][64][65][66] روز چهارشنبه ۱۴ اسفند حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران گفت، شیوع ویروس جدید کرونا تقریباً همه استان‌های کشور را دربرگرفته است.[67] به گفته روابط عمومی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران تا ظهر یکشنبه ۱۰ شهریور ۱۳۹۹، شمار ۳۷۵۲۱۲ بیمار مبتلا به کووید-۱۹ در کشور شناسایی شده که از این شمار ۲۱۵۷۱ نفر جان باخته‌اند و همچنین ۳۲۳۲۳۳ نفر از مبتلایان به این ویروس تاکنون بهبود یافته‌اند.این آمار تا تاریخ ۱۰ شهریور تنها بر مبنای موارد مثبت تست کرونا طبق استاندارد سازمان جهانی بهداشت و از این تاریخ برمبنای عوارض بالینی سی‌تی اسکن ریه در کنار تست بوده‌است.[68][69] تخمین‌هایی که توسط پژوهشگران و صاحب‌نظران زده شده، از جمله پژوهش‌هایی در دانشگاه تورنتو، میزان ابتلا و مرگ و میر را بسیار بیشتر از آمار رسمی دانسته‌اند.[70][71][72][73]

ایتالیا
اثرات ناشی از فشار بر یک متخصص بیهوشی در بیمارستان سان سالواتوره در پزارو، ایتالیا

دنیاگیری کروناویروس در ایتالیا به عنوان بخشی از فرایند دنیاگیری ۲۰–۲۰۱۹ کروناویروس، در روز ۳۱ ژانویه ۲۰۲۰ در ایتالیا مورد تأیید قرار گرفت. منشأ این شیوع دو جهانگرد چینی بودند که تست آن‌ها در شهر رم مثبت اعلام شد.[74] یک هفته بعد، مردی ایتالیایی که از شهر ووهان چین به ایتالیا بازگشته بود، در بیمارستان بستری شده و به عنوان سومین مورد در ایتالیا تأیید شد.[75] به دنبال این ماجرا خوشه‌ای از موارد ابتلا به کووید ۱۹ شناسایی شد. با تأیید ۱۶ مورد ابتلا در ۲۱ فوریه[76] و سپس ۶۰ مورد ابتلای دیگر در ۲۲ فوریه و همچنین نخستین مورد فوت در لمباردی این خوشه آغاز شد.[77] در ابتدای ماه مارس، ویروس در همه مناطق ایتالیا گسترش یافته‌بود.[78]

در ۱ مارس، شورای وزیران به منظور ساماندهی مهار شیوع بیماری، حکمی را تصویب کرد. در این حکم قلمرو ملی ایتالیا به سه منطقه تقسیم شد:[79]

  • منطقه قرمز (متشکل از شهرداری‌های برتونیکو، کاسالپوسترلنگو، کاستلگروندو، کاستیلیونه دآدا، کودونیو، فومبیو، مالئو، سن فیورانو، سومالیا و ترانووا دی پاسرینی در لومباردی، و شهرداری وُ در ونتو)، که در آن‌ها کل جمعیت در قرنطینه قرار گرفته‌اند.
  • منطقه زرد (متشکل از مناطقی از لومباردی، ونتو، و امیلیا-رومانیا) که در آن‌ها رویدادهای اجتماعی و ورزشی به حالت تعلیق درآمده، و مدارس، تئاترها، کلوپ‌ها و سینماها تعطیل شده‌اند.
  • بقیه قلمرو ملی، که اقدامات ایمنی و پیشگیری در مکان‌های عمومی تبلیغ می‌شود و ضدعفونی به شکل ویژه در ترابری عمومی انجام می‌گیرد.

در ۴ مارس، دولت ایتالیا تعطیلی کلیه مدارس و دانشگاه‌ها را در قلمرو ملی به مدت دو هفته وضع کرد.[80] شامگاه ۹ مارس، قرنطینه به همه ایتالیا گسترش یافت.[81] در ۱۹ مارس، درگذشتگان ایتالیا به ۳٬۴۰۵ نفر رسید و با گذر از چین، به نخستین کشور از لحاظ شمار مرگ تأیید شده در جهان تبدیل شد.[82] در ۲۳ مارس، ایتالیا با ۵۰٬۴۱۸ مورد در جریان (بیش از دو برابر شمار موارد در جریان هر کشور دیگر)، مرکز جهانی موارد در جریان کرونا ویروس است.[83] با ۶٬۰۷۷ مورد مرگ و ۷٬۴۳۲ مورد بهبودی، شمار کل موارد تأیید شده ۶۳٬۹۲۷ نفر است.[84]

در ایالات متحده آمریکا

نخستین مورد تأییدشده از همه‌گیری کروناویروس (COVID-19) در ایالات متحده در ۲۱ ژانویه سال ۲۰۲۰ اعلام شد. تا تاریخ ۹ مارس ۲۰۲۰ (۲۰۲۰-03-۰۹) حداقل ۷۵۴ مورد تأییدشده و مشکوک در ایالات متحده وجود داشته‌است که شامل ۲۶ مرگ است که ۱۸ نفر از کشته‌شدگان در ایالت واشینگتن بودند که ۱۳ نفر از آن‌ها در خانه سالمندان بودند.[85] در تاریخ ۲۵ فوریه، مقامات بهداشتی آمریکا از جمله مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) گزارش دادند که آن‌ها انتظار همه‌گیری ویروس را در ایالات متحده داشتند و از دولت‌های محلی، مدارس و مشاغل خواسته‌اند تا برنامه‌هایی مانند لغو تجمعات گسترده را اجرا کنند.[86]

در تاریخ ۲ مارس، CDC انتشار شمار آزمایش‌های انجام شده را متوقف کرد.[87][88] در بیشتر مناطق ایالات متحده، آزمایش تا امروز تنها بر روی افراد علامت دار با سابقه سفر به ووهان و دیگر نقاط مهم آسیا انجام شده‌است.[88] در ۷ مارس، مقامات CDC تأیید کردند که ویروس در جامعه رواج دارد - یعنی از فرد به شخص دیگری با منبع ناشناخته منتقل می‌شود. آن‌ها گفتند که انتقال گسترده ممکن است شمار زیادی از افراد را به دنبال بستری شدن در بیمارستان و دیگر مراقبت‌های بهداشتی وادار کند، که ممکن است سامانه‌های مراقبت‌های بهداشتی را تحت تأثیر قرار دهد.[89]

واکنش‌ها به تلاش در جهت پیشگیری

واکنش سازمان بهداشت جهانی

سازمان بهداشت جهانی از تلاش‌های مسئولان چینی در مدیریت و مهار همه‌گیری سپاسگزاری کرده و رئیس این سازمان، تدروس ادهانوم «از تلاش چین برای مهار همه‌گیری ابراز اطمینان کرده» و از عموم خواسته‌است «آرامش خود را حفظ کنند».[90]

واکنش‌های بین‌المللی

در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰ دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا از طرف مردم آمریکا در توئیتر از رهبر عالی‌مقام چین شی جین پینگ تشکر کرد و گفت: «چین کار بسیار سختی کرده‌است که کروناویروس را مهار کند، ایالات متحده این تلاش و شفافیت را تحسین می‌کند.»[91]

کمک‌رسانی بین‌المللی

در ۵ فوریه، وزارت امور خارجه چین اظهار داشت که ۲۱ کشور (از جمله بلاروس، پاکستان، ترینیداد و توباگو، مصر و ایران) کمک‌هایی به چین ارسال کرده‌اند.[92]

در ۳۰ ژانویه سازمان کمک‌های بشردوستانه دایرکت ریلیف با کمک شرکت فدکس، ۲۰۰٬۰۰۰ ماسک صورت به همراه دیگر تجهیزات محافظت شخصی، از جمله دستکش و روپوش را با استفاده از پرواز اضطراری به بیمارستان اتحادیه ووهان، که خواستار تهیه این لوازم بودند ارسال کرد.[93] بنیاد گیتس در ۲۶ ژانویه اظهار داشت که ۵ میلیون دلار کمک برای حمایت از عملیات امداد در چین، با هدف کمک به صندوق‌های اضطراری، و پشتیبانی فنی مرتبط با امدادگران خط مقدم، اهدا خواهد کرد.[94] در ۵ فوریه، بیل و ملیندا مبلغ ۱۰۰ میلیون دلار کمک مالی را در پاسخ به سازمان بهداشت جهانی، که در همان روز درخواست کمک‌های مالی به جامعه جهانی را مطرح کرده بود، اهدا کردند. این کمک مالی برای تأمین بودجه تلاش‌های درمانی و پژوهش در مورد واکسن، و همچنین حفاظت از جمعیت در معرض خطر در آفریقا و آسیای جنوبی، استفاده خواهد شد.[95]

ژاپن در روند هماهنگی پرواز هواپیما برای جمع‌آوری اتباع ژاپنی مستقر در ووهان، قول داده که این هواپیما نخست وسایل کمکی که بنابر گفته توشیمیتسو موتگی وزیر امور خارجه ژاپن، شامل ماسک و لباس محافظ است را برای مردم چین و همچنین برای اتباع ژاپنی ارسال می‌کند.[96] در ۲۶ ژانویه، این هواپیما وارد ووهان شد و محموله‌ای شامل یک میلیون ماسک صورت را به این شهر اهدا کرد.[97] همچنین این محموله شامل ۲۰٬۰۰۰ لباس محافظ اهدا شده توسط دولت متروپولیتن توکیو، برای کارمندان پزشکی در سراسر هوبی بوده‌است.[98]

در ۲۸ ژانویه، شهر میتو ۵۰٬۰۰۰ ماسک به شهر خواهر خود چونگ‌کینگ اهدا کرد، و در ۶ فوریه، شهر اوکایاما ۲۲٬۰۰۰ ماسک را به لوئویانگ، شهر خواهر خود ارسال کرد. حزب حاکم لیبرال دموکرات در ۱۰ فوریه به‌صورت نمادین، ۵٬۰۰۰ ین از حقوق ماه مارس هر یک از نمایندگان پارلمان کسر کرد و در مجموع ۲ میلیون ین به چین اهدا کرد. دبیرکل حزب، توشیهیرو نیکای، بیان کرد: برای ژاپن، مشاهده شیوع ویروس در چین، مانند دیدن یک خویشاوند یا همسایه در رنج است. مردم ژاپن مایل به کمک به چین هستند و امیدوارند که شیوع این بیماری در اسرع وقت متوقف شود.[99]

سازمان غیردولتی Peach Wind ژاپن اعلام کرده برای کمک در توزیع ماسک صورت و کالاهای ارسالی این سازمان، یک کارمند را به چین می‌فرستد.[98]

شماری از دیگر کشورها نیز برای کمک‌رسانی اعلام آمادگی کرده‌اند. مالزی از اهدای ۱۸ میلیون دستکش جراحی به چین خبر داد.[100] صلیب سرخ فیلیپین نیز ۱٫۴ میلیون دلار ماسک صورت ساخت فیلیپین را به ووهان ارسال کرد.[101] ترکیه تجهیزات پزشکی ارسال کرد.[102] آلمان تجهیزات پزشکی مختلفی از جمله ۱۰٬۰۰۰ لباس محافظت در برابر عفونت را عازم چین کرد.[103] در ۱۹ فوریه، صلیب سرخ سنگاپور اعلام کرد که آن‌ها کمکی به ارزش ۲٫۲۶ میلیون دلار، شامل «خرید و توزیع تجهیزات محافظتی مانند ماسک‌های جراحی برای کارکنان بیمارستان و دیگر کارمندان بخش مراقبت‌های بهداشتی» را به چین ارسال می‌کنند. این کمک همچنین شامل «خرید و توزیع اقلام بهداشتی و آموزش بهداشت در هفت خانه بهزیستی در تیانجین و نان‌نینگ» خواهد بود.[104]

انتقادها

بانک جهانی

از بانک جهانی به دلیل تأمین نکردن به هنگام تمهیدات مالی اضطراری برای دنیاگیری انتقاد شده‌است.

دولت کره جنوبی

از وزارت بهداشت و رفاه دولت کره جنوبی به دلیل انجام یک‌طرفه مشاوره تلفنی و تجویز بدون مشورت با اتحادیه پزشکی و نیز محدود نکردن جابجایی‌ها از چین علی‌رغم هشدارهای مکرر و اعتراض جامعه انتقاد شده‌است.[105][106]

ضربه به آموزش
تعطیلی مدارس ناشی از کووید ۱۹ در ۱۶ مارس ۲۰۲۰[107]
  تعطیلی مدارس سراسر کشور
  تعطیلی مدارس به صورت ایالتی(استانی) است.
  مدارس تعطیل نیست.
  اطلاعاتی وجود ندارد.

در ۶ام مارس حدود ۲۹۱ میلیون کودک و جوان به دلیل تعطیلی گسترده آموزشگاه‌ها توسط دولت‌ها به منظور کند کردن شیوع کرونا به اجبار از حضور در مدرسه محروم شدند.[107] نوزده کشور همه مدرسه‌ها در قلمرو خود را تعطیل کردند و این باعث ضربه به دانش‌آموزان پایه‌های پیش‌دبستانی تا دبیرستان گردید.[108]

روز سه‌شنبه، ۱۴ مرداد ۱۳۹۹، سازمان ملل متحد در گزارشی گفت همه‌گیری جهانی ویروس کرونا باعث بزرگترین اختلال تاریخ در آموزش و پرورش کودکان شده‌است. این سازمان می‌گوید ویروس کووید-۱۹ باعث شده که از میانه ماه ژوئیه مدارس در حدود ۱۶۰ کشور بسته بماند و این بر آموزش و پرورش بیش از یک میلیارد دانش‌آموز تأثیر منفی داشته‌است.[109][110]

دبیرکل سازمان ملل متحد، خبر داد قرنطینه و تعطیلی‌ها باعث شده‌است که دست‌کم ۴۰ میلیون کودک از رفتن به کودکستان‌ها محروم بمانند. او در یک بیانیه ویدئویی توضیح داد که این ارقام جدا از حدود ۲۵۰ میلیون کودکی است که پیش از شیوع کرونا امکان رفتن به مدرسه نداشتند.[109][110]

او که در جریان راه‌اندازی کارزاری از سوی سازمان ملل به نام «آینده ما را نجات دهید» سخن می‌گفت، اضافه کرد: «ما اکنون با یک فاجعه نسلی مواجهیم که می‌تواند توانمندی‌های انسانی را هدر دهد، به دهه‌ها پیشرفت آسیب بزند و نابرابری‌های مزمن را وخیم‌تر بسازد».[109][110]

وی افزود اکنون در برهه‌ای سرنوشت‌ساز برای کودکان و نوجوانان به سر می‌بریم و تصمیماتی که امروز دولت‌ها و متحدان آنان می‌گیرند تأثیری دائمی بر زندگی صدها میلیون نوجوان خواهد گذاشت و چشم‌انداز پیشرفت کشورها در دهه‌های آینده را تعیین خواهد کرد.[109][110]

سازمان ملل گفت که تعطیلی مدارس بر ۹۴ درصد از جمعیت دانش‌آموزی جهان تأثیر گذاشته و این آمار در کشورهای کم‌درآمد تا ۹۹ درصد است. برای کاهش این تأثیرات، بسیاری از کشورها به آموزش اینترنتی روی آورده‌اند اما گروه‌های حقوق بشری می‌گویند که این امر به شکاف هرچه بیشتر میان فقیر و ثروتمند دامن زده‌است.[109][110]

در همین حال گزارشی که مدتی پیش از سوی یکی از بنیادهای بین‌المللی نیکوکاری منتشر شد گفت که به خاطر کسری بودجه کشورها و فقر فزایندهٔ ناشی از ویروس کرونا، حدود ۱۰ میلیون کودک شاید دیگر هرگز نتوانند به مدرسه بازگردند. در ایالات متحده که یکی از کشورها با بیشترین شیوع ویروس کووید-۱۹ است، مسئله بازگشایی مدارس تبدیل به یک مناقشه سخت سیاسی شد.[110]

یونیسف در اوت ۲۰۲۰ طی گزارشی اعلام کرد که در دوران دنیاگیری کرونا و بسته شدن مدارس، یک سوم کودکان در جهان از دسترسی به آموزش از راه دور محروم بوده‌اند. یونیسف از این امر به عنوان «وضعیت اضطراری در آموزش و پرورش جهانی» یاد کرد و گفت در اوج دوران قرنطینه و خانه‌مانی نزدیک به ۱٫۵ میلیارد کودک با مدرسه‌های تعطیل مواجه شدند و از میان این شمار، «دست‌کم ۴۶۳ میلیون» کودک مدرسه رو به هیچ وجه به آموزش از راه دور دسترسی نداشتند. در ادامه آمد که «عواقب و بازتاب این امر احتمالاً تا چند دهه آینده در اقتصاد و جوامع مختلف محسوس خواهد بود». از میان کودکانی که به مدرسه دسترسی نداشتند کودکان صحرای آفریقا بیش از همه از این امر آسیب دیدند، اما از نظر شمار منطقه جنوب آسیا با نزدیک به ۱۴۷ میلیون بیشترین کودک مدرسه روی محروم از تحصیل را داشت.[111]

پیامدهای اجتماعی و اقتصادی

همه‌گیری نزدیک عید چونیون سال نو چینی اتفاق افتاد و سبب شد بسیاری از رویدادهای دسته‌جمعی توسط حاکمیت‌های ملی و محلی کنسل شوند و شرکت‌های خصوصی مغازه‌هایشان را ببندند و جاذبه‌های گردشگری مانند دیزنی‌لند هنگ کنگ و دیزنی‌لند شانگهای تعطیل شوند.[112][113]

به گفته تدروس آدهانوم رئیس کل سازمان بهداشت جهانی، تقاضا برای تجهیزات حفاظتی شخصی ۱۰۰ برابر شده‌است. قیمت‌های این تجهیزات بیست برابر قیمت عادی شده‌است و بسته‌های لوازم پزشکی با تأخیر چهار تا شش‌ماهه به دست می‌رسند.[114][115]

شماری از کشورها اعلامیه‌های رسمی‌ای منتشر کردند که در آن دربارهٔ سفر به استان ووهان و / یا استان هوبئی هشدار دادند.[116] از مسافرانی که به سرزمین اصلی چین مسافرت کرده‌اند، درخواست شده‌است که حداقل دو هفته سلامت خود را زیرنظر داشته باشند و هرگونه علائم ویروس را به خدمات‌دهندهٔ سلامت ‏(en)‏ خود گزارش دهند.[117] به هر کسی که خود را مشکوک به حمل ویروس می‌داند، توصیه شده‌است که به جای مراجعه مستقیم و حضوری به کلینیک، ماسک محافظ بپوشد و تلفنی از یک پزشک مشاوره بخواهد.[118] در صنعت ترابری و گردشگری، برای سفرها و رزروها در سرزمین اصلی چین یا توسط افرادی از سرزمین اصلی چین، خدمات استرداد هزینه‌های دریافت شده و خدمات لغو بدون هزینه ارائه شده‌است.[119] در فرودگاه‌ها و ایستگاه‌های قطار، برای شناسایی ناقلین ویروس، دمای بدن افراد را اندازه می‌گیرند و اعلامیه‌های بهداشتی و تابلوهای اطلاع‌رسانی نصب کرده‌اند.[120]

چین

در پی گسترش این ویروس، بازار بورس چین با ده درصد سقوط، ۳۹۳ میلیارد دلار از ارزش خود را از دست داد.[121][122] همچنین هزاران فروشگاه بین‌المللی در چین از جمله مک‌دونالد و استارباکس شعبه‌های خود را تعطیل کردند.

به دنبال اتخاذ محدودیت مسافرت، ترس از شیوع بیماری و ممنوع شدن تورهای داخلی و خارجی، به گردشگری چین ضربه شدیدی وارد شد.[123]

استرالیا

استرالیا به همراه چین و هنگ‌کنگ یکی از سه کشوری است که بدترین آسیب اقتصادی را در اثر همه‌گیری دیده‌است. وزیر خزانه‌داری استرالیا اعلام کرده‌است که به دلیل شیوع بیماری این کشور دیگر قادر به حفظ بودجه متوازن نیست.[124] دلار استرالیا به کمترین ارزش خود پس از رکود بزرگ مالی رسید.[125] سوم مارس بانک رزرو استرالیا به عنوان نخستین بانک مرکزی در پاسخ به شیوع گسترده بیماری، نرخ بهره بانکی را کاهش داد. نرخ بهره رسمی میان ۰٫۲۵ درصد تا ۰٫۵ درصد کاهش یافت.[126]

تایوان

پروازهای مستقیم شرکت هواپیمایی چاینا ایرلاینز به مقصد رم متوقف شدند.[127][128]

ژاپن

شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن گفت «ویروس کرونای جدید تأثیر شدیدی بر گردشگری، اقتصاد و جامعه ما به‌طور کلی گذاشته‌است».[129][130]

کره جنوبی

در ۵ فوریه، هیوندای موتور به دلیل نبود قطعه مجبور شد تولید در کره جنوبی را به حالت تعلیق درآورد.[131][132]

ایالات متحده آمریکا

در آبان ۱۳۹۹، دو شرکت زنجیره‌ای سینمایی آمریکا به اسم CMX Cinemas و Studio Movie Grill اعلام ورشکستگی کردند. CMX Cinemas هشتمین و Studio Movie Grill یازدهمین زنجیره سینمایی آمریکای شمالی بودند که باید هر کدام به ترتیب ۴۱ و ۳۴ سینمای خود را برای همیشه تعطیل کنند. آن‌ها پیش از دنیاگیری کروناویروس قصد افزایش شمار شعب داشتند. مدیر زنجیره‌ی سینمایی CMX Cinemas در بیانیه‌ای گفت: «این تنها راه باقی‌مانده برای حفظ برخی از کارکنان تا واپسین روز ممکن است. هیچ واکسنی علیه کرونا نیامده است و بیشتر استودیوها حتی حاضر به اکران سینمایی یک فیلم بزرگ جدید هم نیستند. ما فکر می‌کنیم که وضعیت باکس‌آفیس هرگز به دوران پیش از ویروس کرونا/کووید۱۹ بازنمی‌گردد».[133]

نگارخانه

جستارهای وابسته

پانویس
  1. Nature Medicine
  2. Ralph Baric
  3. bioRxiv
  4. Wuhan Institute of Virology
  5. Wuhan Jinyintan
  6. University of Chinese Academy of Sciences
  7. Hubei Provincial Center for Disease Control and Prevention
  8. Guangxi Traditional Chinese Medical University
  9. Wuhan Biology Engineering College

منابع
  1. Lam TT, Shum MH, Zhu HC, Tong YG, Ni XB, Liao YS, et al. (March 2020). "Identifying SARS-CoV-2 related coronaviruses in Malayan pangolins" (PDF). Nature. doi:10.1038/s41586-020-2169-0. PMID 32218527.
  2. WHO–China Joint Mission (16–24 February 2020). "Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)" (PDF). World Health Organization. Retrieved 8 March 2020.
  3. Cyranoski D (March 2020). "Mystery deepens over animal source of coronavirus". Nature. 579 (7797): 18–19. Bibcode:2020Natur.579...18C. doi:10.1038/d41586-020-00548-w. PMID 32127703.
  4. Bale، Rachael. «Trafficked pangolins can carry coronaviruses closely related to pandemic strain». National Geographic. دریافت‌شده در ۲۷ مارس ۲۰۲۰.
  5. Briggs، Helen. «Coronavirus: Pangolins found to carry related strains». BBC. دریافت‌شده در ۲۷ مارس ۲۰۲۰.
  6. Lovett، Samuel. «Coronavirus: Scientists find virus similar to Covid-19 in pangolins». ایندیپندنت. دریافت‌شده در ۲۷ مارس ۲۰۲۰.
  7. "WHO | Novel Coronavirus – China". WHO. Retrieved 9 April 2020.
  8. "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Situation Summary". U.S. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC). 30 January 2020. Archived from the original on 26 January 2020. Retrieved 30 January 2020.
  9. "Coronavirus Update (Live) for COVID-19 Wuhan China Virus Outbreak – Worldometer". www.worldometers.info.
  10. "COVID-19 Dashboard by the Center for Systems Science and Engineering (CSSE) at Johns Hopkins University (JHU)". ArcGIS. Johns Hopkins University. Retrieved 13 June 2020.
  11. "Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV)". World Health Organization. 30 January 2020. Archived from the original on 31 January 2020. Retrieved 30 January 2020.
  12. Fox, Dan (2020-01-24). "What you need to know about the Wuhan coronavirus". Nature. doi:10.1038/d41586-020-00209-y. ISSN 0028-0836.
  13. «بیماری ناشی از ویروس کرونا نام رسمی گرفت؛ کووید -۱۹». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۲.
  14. Hui, Jane Li, Mary. "China has locked down Wuhan, the epicenter of the coronavirus outbreak". Quartz. Retrieved 23 January 2020.
  15. Hamblin, James (2020-01-24). "A Historic Quarantine – China's attempt to curb a viral outbreak is a radical experiment in authoritarian medicine". The Atlantic.
  16. Deutsche Welle (به چینی). 24 January 2020 https://www.dw.com/zh/武汉肺炎病毒持续扩散-湖北下令封15个城市/a-52132769. Retrieved 25 January 2020. Missing or empty |title= (help)
  17. "China cancels Lunar New Year events over deadly virus fears". Deutsche Welle. 23 January 2020. Retrieved 24 January 2020.
  18. "Hong Kong Chinese New Year | Hong Kong Tourism Board". www.discoverhongkong.com. Retrieved 2020-01-26.
  19. Lum, Alvin; Sum, Lok-kei (25 January 2020). "China coronavirus: Hong Kong leader hits back at delay criticism as she suspends school classes, cancels marathon and declares city at highest level of emergency". South China Morning Post. South China Morning Post. Retrieved 26 January 2020.
  20. Hui, David S.; Azhar, Esam EI; Madani, Tariq A.; Ntoumi, Francine; Kock, Richard; Dar, Osman; Ippolito, Giuseppe; Mchugh, Timothy D.; Memish, Ziad A. (14 January 2020). "The continuing epidemic threat of novel coronaviruses to global health – the latest novel coronavirus outbreak in Wuhan, China". International Journal of Infectious Diseases. 91: 264–266. doi:10.1016/j.ijid.2020.01.009. ISSN 1201-9712. PMID 31953166.
  21. "Undiagnosed pneumonia – China (HU) (01): wildlife sales, market closed, RFI Archive Number: 20200102.6866757". Pro-MED-mail. International Society for Infectious Diseases. Archived from the original on 22 January 2020. Retrieved 13 January 2020.
  22. Cohen, Jon; Normile, Dennis (17 January 2020). "New SARS-like virus in China triggers alarm". Science. 367 (6475): 234–235. doi:10.1126/science.367.6475.234. ISSN 0036-8075. PMID 31949058.
  23. Parry, Jane (20 January 2020). "China coronavirus: cases surge as official admits human to human transmission". British Medical Journal. 368: m236. doi:10.1136/bmj.m236. ISSN 1756-1833. PMID 31959587.
  24. Huang C, Wang Y, Li X, Ren L, Zhao J, Hu Y, et al. (February 2020). "Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China". The Lancet. 395 (10223): 497–506. doi:10.1016/S0140-6736(20)30183-5. PMC 7159299 Check |pmc= value (help). PMID 31986264.
  25. Joseph, Andrew (24 January 2020). "New coronavirus can cause infections with no symptoms, studies show". STAT-US. Retrieved 26 January 2020.
  26. Chan, Jasper Fuk-Woo; Yuan, Shuofeng; Kok, Kin-Hang; To, Kelvin Kai-Wang; Chu, Hin; Yang, Jin; Xing, Fanfan; Liu, Jieling; Yip, Cyril Chik-Yan (24 January 2020). "A familial cluster of pneumonia associated with the 2019 novel coronavirus indicating person-to-person transmission: a study of a family cluster". The Lancetglish. 0. doi:10.1016/S0140-6736(20)30154-9. ISSN 0140-6736.
  27. Schnirring, Lisa (25 January 2020). "Doubts rise about China's ability to contain new coronavirus". CIDRAP. Retrieved 26 January 2020.
  28. Zhu, Na; Zhang, Dingyu; Wang, Wenling; Li, Xinwang; Yang, Bo; Song, Jingdong; Zhao, Xiang; Huang, Baoying; Shi, Weifeng (24 January 2020). "A Novel Coronavirus from Patients with Pneumonia in China, 2019". New England Journal of Medicine. United States. doi:10.1056/NEJMoa2001017. ISSN 0028-4793. PMID 31978945.
  29. Perlman, Stanley (24 January 2020). "Another Decade, Another Coronavirus". New England Journal of Medicine. 0: null. doi:10.1056/NEJMe2001126. ISSN 0028-4793. PMID 31978944.
  30. Perlman S (February 2020). "Another Decade, Another Coronavirus". The New England Journal of Medicine. 382 (8): 760–762. doi:10.1056/NEJMe2001126. PMID 31978944.
  31. Wong MC, Cregeen SJ, Ajami NJ, Petrosino JF (February 2020). "Evidence of recombination in coronaviruses implicating pangolin origins of nCoV-2019". bioRxiv (preprint). doi:10.1101/2020.02.07.939207.
  32. Field, Field (22 January 2020). "Nine dead as Chinese coronavirus spreads, despite efforts to contain it". The Washington Post. Retrieved 22 January 2020.
  33. Imai, Natsuko; Dorigatti, Ilaria; Cori, Anne; Riley, Steven; Ferguson, Neil M (17 January 2020). "Estimating the potential total number of novel Coronavirus cases in Wuhan City, China (Report 2" (PDF). Imperial College London. Archived from the original (PDF) on 24 January 2020. Retrieved 18 January 2020.
  34. Goh, Timothy; Toh, Ting Wei (23 January 2020). "Singapore confirms first case of Wuhan virus; second case likely". The Straits Times. Archived from the original on 24 January 2020. Retrieved 23 January 2020.
  35. "France confirms two cases of deadly coronavirus". The Independent. 24 January 2020. Archived from the original on 25 January 2020. Retrieved 24 January 2020.
  36. "[Breaking] 3 coronavirus cases confirmed in Johor Baru". New Straits Times. 25 January 2020. Retrieved 25 January 2020.
  37. Qin, Amy; Hernández, Javier C. (10 January 2020). "China Reports First Death From New Virus". The New York Times. ISSN 0362-4331. Archived from the original on 11 January 2020. Retrieved 11 January 2020.
  38. Times, The New York (2020-01-30). "Coronavirus Live Updates: W.H.O. Declares a Global Health Emergency". ISSN 0362-4331. Retrieved 2020-01-30.
  39. Menachery, Vineet D.; et al. (9 November 2015). "SARS-like cluster of circulating bat coronavirus pose threat for human emergence". Nature Medicine. 21 (12): 1508–1513. Retrieved 27 January 2020.
  40. "Nature 2015 study warned about a SARS-like cluster of circulating bat coronaviruses shows potential for human emergence and can or may spread thorugh human to human transmission". Nature. Nature.
  41. "China virus death toll rises to 41, more than 1,300 infected worldwide". CNBC. 2020-01-24. Retrieved 2020-01-26.
  42. Shih, Gerry; Lynch, David J.; Denyer, Simon. "Fifth coronavirus case confirmed in U.S. , 1,000 more cases expected in China". Washington Post.
  43. Faith Karimi; Eliott C. McLaughlin. "A fourth case of coronavirus is confirmed in the US as China struggles to contain outbreak". CNN. Retrieved 2020-01-26.
  44. Yuliya Talmazan. "Deadly coronavirus likely to spread, China warns as U.S. prepares to evacuate staff". NBC News. Retrieved 2020-01-26.
  45. "Health Advisory Regarding 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) | Columbia Health". health.columbia.edu. Retrieved 2020-01-26.
  46. Saey, Tina Hesman (24 January 2020). "How the new coronavirus stacks up against SARS and MERS". Archived from the original on 25 January 2020. Retrieved 25 January 2020.
  47. Liu, Shan-Lu; Saif, Linda (22 January 2020). "Emerging Viruses without Borders: The Wuhan Coronavirus". Viruses. 12 (2): 130. doi:10.3390/v12020130. PMID 31979013.
  48. "Transmission of Covid-19 may have begun in November". Fiocruz.
  49. Zhou, Peng; et al. (23 January 2020). "Discovery of a novel coronavirus associated with the recent pneumonia outbreak in humans and its potential bat origin". bioRxiv. doi:10.1101/2020.01.22.914952. Retrieved 24 January 2020.
  50. Hamzelou, Jessica. "Wuhan coronavirus may have been transmitted to people from snakes". New Scientist. Archived from the original on 23 January 2020. Retrieved 24 January 2020.
  51. Haitao Guo, Guangxiang "George" Luo, Shou-Jiang Gao (22 January 2020). "Snakes Could Be the Original Source of the New Coronavirus Outbreak in China". Scientific American. Archived from the original on 25 January 2020. Retrieved 24 January 2020.
  52. Ji, Wei; Wang, Wei; Zhao, Xiaofang; Zai, Junjie; Li, Xingguang (22 January 2020). "Homologous recombination within the spike glycoprotein of the newly identified coronavirus may boost cross‐species transmission from snake to human". Journal of Medical Virology. doi:10.1002/jmv.25682. PMID 31967321.
  53. Callaway, Ewen; Cyranoski, David (23 January 2020). "Why snakes probably aren't spreading the new China virus". Nature. doi:10.1038/d41586-020-00180-8. Archived from the original on 25 January 2020. Retrieved 23 January 2020.
  54. Multeni, Megan (23 January 2020). "No, the Wuhan Virus Is Not a 'Snake Flu'". Wired. Archived from the original on 24 January 2020. Retrieved 24 January 2020.
  55. "习近平：在中央政治局常委会会议研究应对新型冠状病毒肺炎疫情工作时的讲话" (به چینی). Xinhua News Agency. 15 February 2020. Retrieved 15 February 2020.
  56. "Xi began fighting the virus earlier than previously known, a newly published speech indicates". The New York Times. 15 February 2020. Retrieved 24 February 2020.
  57. AFP, Laurent Thomet and Eva Xiao. "Officials Just Confirmed China's Mystery Virus Spreads by Human to Human Transmission". ScienceAlert. Archived from the original on 28 January 2020. Retrieved 6 February 2020.
  58. 火神山、雷神山医院将于2月3日和2月6日收治病人 [Vulcan Hill and 'Raytheon' Hill Hospital will treat patients on February 3 and February 6]. yicai.com. 2019-01-31.
  59. Umlauf, Jessica Wang, Ellie Zhu and Taylor (2020-02-03). "How China Built a Coronavirus Hospital in 10 Days". Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. Retrieved 2020-02-05.
  60. Banim, Julia (29 January 2020). "China Completes 1,000-Bed Coronavirus Hospital In Under A Week". Unilad. Archived from the original on 26 February 2020. Retrieved 30 January 2020.
  61. Hartley-Parkinson, Richard (29 January 2020). "China completes 1,000-bed coronavirus hospital in just 48 hours". Retrieved 30 January 2020.
  62. Liew, Esther (29 January 2020). "China's First Wuhan Virus Hospital Is Now Open After Just 2 Days Of Construction". WORLD OF BUZZ. Archived from the original on 29 February 2020. Retrieved 30 January 2020.
  63. "دو بیمار مبتلا به ویروس کرونا در قم درگذشتند". خبرگزاری فارس. Retrieved 2020-02-19.
  64. "آمار رسمی بیماران و درگذشتگان مرتبط با ویروس کرونا". 16 February 2020. Archived from the original on 7 February 2020. Retrieved 20 February 2020.
  65. "مرگ دو نفر در اثر ویروس کرونا در قم". BBC News فارسی. 2020-02-19. Retrieved 2020-02-20.
  66. "آمار رسمی مبتلایان به ویروس کرونا در ایران". آمار رسمی مبتلایان به ویروس کرونا در ایران. 2020-03-14. Archived from the original on 30 November 2020. Retrieved 2020-03-14.
  67. Coronavirus has spread to nearly all Iran provinces: president
  69. تغییر در نحوه ثبت آمار فوتی‌ها / مصوبه ستاد مدیریت کرونا: در صورت تشخیص بالینی قوی، گواهی فوت با عنوان مورد «قطعی» کرونا ثبت شود
  70. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.02.24.20027375v1
  71. «China may start clinical trials of new coronavirus vaccine in April». RUSSIAN NEWS AGENCY. ۲۱ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۲۰.
  72. Kate Allen (۲۵ فوریه ۲۰۲۰). «Iran may have many more coronavirus cases than reported, Canadian research suggests». The Star. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۲۰.
  73. «Spread of Coronavirus in U.S. Is 'Inevitable,' Health Officials Warn». Weather. ۲۶ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۲۰.
  74. "Coronavirus: Primi due casi in Italia". Corriere della sera (به ایتالیایی). 31 January 2020. Retrieved 31 January 2020.
  75. "First Italian dies of coronavirus as outbreak flares in north". Reuters. 2020-02-21. Retrieved 2020-03-06.
  76. Anzolin, Elisa; Amante, Angelo (21 February 2020). "Coronavirus outbreak grows in northern Italy, 16 cases reported in one day". Thomson Reuters. Archived from the original on 21 February 2020. Retrieved 21 February 2020.
  77. "Coronavirus: primi casi a Milano. Cosa sappiamo dei nuovi contagi in Lombardia, Veneto e Piemonte" [Coronavirus: first case in Milan. What we know about new infections in Lombardy, Veneto and Piemont]. Corriere della Sera (به ایتالیایی). 2020-02-22. Archived from the original on 2020-02-22. Retrieved 2020-02-22.
  78. "Coronavirus. Colpite tutte le regioni. La Protezione civile: ecco i numeri aggiornati". www.avvenire.it (به ایتالیایی). 5 March 2020. Retrieved 19 March 2020.
  79. "Il governo firma il decreto coronavirus: l'Italia divisa in 3 zone". la Repubblica (به ایتالیایی). 1 March 2020. Retrieved 2 March 2020.
  80. Guerzoni, Monica (3 April 2020). "Scuole e università di tutta Italia chiuse fino a metà marzo per il coronavirus". Corriere della Sera (به ایتالیایی). Retrieved 4 March 2020.
  81. "Coronavirus: Italy extends strict quarantine measures nationwide". Retrieved 2020-03-09.
  82. Grim milestone: Italy's coronavirus deaths surpass China's
  83. "Confirmed Cases and Deaths by Country, Territory, or Conveyance". Worldometer. 2020-03-16. Retrieved 2020-03-16.
  84. "Covid-19 – Situazione in Italia". www.salute.gov.it (به ایتالیایی). Ministero della Salute. Retrieved 13 March 2020.
  85. "Washington Virus Deaths Hit 18 With 2 More From Nursing Home". U.S. News & World Report. Associated Press. 8 March 2020. Retrieved 8 March 2020.
  86. "Health authorities expect COVID-19 community spread on US soil". February 26, 2020. Retrieved February 27, 2020.
  87. https://www.politico.com/news/2020/03/02/cdc-postpones-coronavirus-briefing-118815
  88. https://www.theatlantic.com/health/archive/2020/03/how-many-americans-have-been-tested-coronavirus/607597/
  89. CDC (March 7, 2020). "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Situation Summary". CDC. Retrieved March 7, 2020.
  90. Yang, Stephanie (28 January 2020). "WHO Chief Praises Beijing's Coronavirus Response as Travel Barriers Rise". The Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. Archived from the original on 28 January 2020. Retrieved 28 January 2020.
  91. hermesauto (25 January 2020). "Trump praises China 'efforts and transparency' on Wuhan virus". The Straits Times. Archived from the original on 27 January 2020. Retrieved 28 January 2020.
  92. "21 countries send aid to coronavirus-hit China". armenpress.am. Retrieved 17 February 2020.
  93. Staff (28 January 2020). "Direct Relief Rushes Facial Masks to China to Fight Coronavirus Spread". Direct Relief. Retrieved 29 January 2020.
  94. Secon, Holly. "The Gates Foundation is spending $10 million to fight the coronavirus outbreak in China and Africa. Bill Gates has warned about a pandemic for years". Business Insider. Retrieved 29 January 2020.
  95. Voytko, Lisette. "Bill And Melinda Gates Donate $100 Million To Coronavirus Vaccine Research And Treatment". Forbes. Retrieved 19 February 2020.
  96. "Japan sends plane to fly citizens home from China's virus-hit Wuhan". Reuters. 28 January 2020. Archived from the original on 28 January 2020. Retrieved 29 January 2020.
  97. 日本民间捐100万口罩驰援武汉. guancha.cn (به چینی). 26 January 2020. Retrieved 29 January 2020.
  98. "Support efforts begin across Japan to help coronavirus-hit Wuhan". Japan Times. Retrieved 30 January 2020.
  99. "Feature: Japan offers warm support to China in battle against virus outbreak – Xinhua | English.news.cn". Xinhua News Agency. Retrieved 13 February 2020.
  100. Kaos, Jr., Joseph (31 January 2020). "Coronavirus: Malaysia to donate 18 million medical gloves to China". The Star. Archived from the original on 31 January 2020. Retrieved 31 January 2020.
  101. "Will gov't give free masks? Palace says, 'How can we give when there's none'". GMA News. 31 January 2019. Archived from the original on 2 February 2020. Retrieved 2 February 2020.
  102. "Turkish plane carrying Wuhan evacuees lands in Ankara". TRT World. 1 February 2020. Archived from the original on 3 February 2020. Retrieved 3 February 2020.
  103. "Coronavirus: German air force evacuates citizens from Wuhan; gives China 10,000 protective suits". South China Morning Post. 1 February 2020. Archived from the original on 1 February 2020. Retrieved 1 February 2020.
  104. hermesauto (19 February 2020). "Coronavirus: Singapore Red Cross to send $2.3m worth of aid to China, steps up local outreach to seniors". The Straits Times. Retrieved 19 February 2020.
  105. 중국 입국 제한 권고 안 듣더니… '삼류행정' '불통' 재확인했다. Kukmin Ilbo (به کره‌ای). 22 February 2020. Retrieved 25 February 2020.
  106. 중국인 입국 금지 요청. Cheong Wa Dae (به کره‌ای). Retrieved 25 February 2020.
  107. "Coronavirus impacts education". UNESCO. 4 March 2020. Retrieved 7 March 2020.
  108. UNESCO (4 March 2020). "290 million students out of school due to COVID-19: UNESCO releases first global numbers and mobilizes response". UNESCO. Retrieved 6 March 2020.
  109. سازمان ملل متحد (۱۴ مرداد ۱۳۹۹). «UN chief outlines 'bold steps' for education in the face of COVID-19 disruption».
  110. «گزارش سازمان ملل: همه‌گیری کرونا آموزش یک میلیارد کودک را مختل کرده‌است». رادیو فردا. ۱۴ مرداد ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۴ مرداد ۱۳۹۹.
  111. «یونیسف: یک‌سوم کودکان در جهان به آموزش از راه دور دسترسی نداشتند». رادیو فردا. ۶ شهریور ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۷ شهریور ۱۳۹۹.
  112. "New virus mutes Lunar New Year celebrations worldwide". AP NEWS. 25 January 2020. Archived from the original on 31 January 2020. Retrieved 31 January 2020.
  113. "Shanghai Disney shuts to prevent spread of virus". CNBC. 24 January 2020. Archived from the original on 26 January 2020. Retrieved 6 February 2020.
  114. swissinfo.ch, S. W. I.; Corporation, a branch of the Swiss Broadcasting. "Procura por máscaras aumenta 100 vezes e prejudica luta contra o coronavírus". SWI swissinfo.ch (به پرتغالی). Retrieved 12 February 2020.
  115. Boseley, Sarah (7 February 2020). "WHO warns of global shortage of face masks and protective suits". The Guardian. ISSN 0261-3077. Retrieved 12 February 2020.
  116. Gilbertson, Jayme Deerwester and Dawn. "Coronavirus: US says 'do not travel' to Wuhan, China, as airlines issue waivers, add safeguards". USA TODAY-US. Retrieved 2020-01-26.
  117. bw_mark-US. "Travelers from China asked to check for flu-like symptoms | BusinessWorld". Retrieved 2020-01-26.
  118. "MOH | Updates on Novel Coronavirus". www.moh.gov.sg. Retrieved 2020-01-26.
  119. "Hotel operators waive fees for Chinese hotel cancellations as Wuhan virus fears grow". CNA. Retrieved 2020-01-26.
  120. "Coronavirus Update: Masks And Temperature Checks In Hong Kong". Nevada Public Radio. Retrieved 2020-01-26.
  121. ویروس کرونا ۳۹۳ میلیارد دلار برای بورس چین آب خورد - فارس نیوز
  122. https://www.straitstimes.com/business/companies-markets/investors-brace-for-ugly-start-to-post-holiday-trade-in-china-amid-wuhan سقوط ده درصد از ارزش بورس چین - استریتس تایمز
  123. Tan, Huileng (28 January 2020). "China's travel restrictions amid coronavirus outbreak will hit other Asian economies". CNBC. Archived from the original on 29 January 2020. Retrieved 31 January 2020.
  124. "Bloomberg Are you a robot?". Bloomberg L.P. Archived from the original on 2 February 2020. Retrieved 2 February 2020.
  125. Everett, Gwen (25 January 2020). "How bushfires and Wuhan virus fear have converged to drag down Australia's currency". Business Insider Australia. Archived from the original on 26 January 2020. Retrieved 2 February 2020.
  126. Janda, Michael (3 March 2020). "Coronavirus crisis sees RBA slash interest rates to new low of 0.5pc". ABC News. Retrieved 3 March 2020.
  127. Huang, Ya-shih; Wu, Hsin-yun; Huang, Frances; Lim, Emerson (1 February 2020). "Italy allows CAL to fly Taiwanese passengers back to Taiwan". Central News Agency. Retrieved 26 February 2020.
  128. Wu, Jui-chi; Kao, Evelyn (11 March 2020). "WUHAN VIRUS / Taiwan evacuates 169 on second flight from Hubei". Central News Agency. Retrieved 11 March 2020.
  129. "Japan reports 20th case of coronavirus as Abe vows new steps to combat outbreak". Japan Times. 1 February 2020. ISSN 0447-5763. Archived from the original on 1 February 2020. Retrieved 1 February 2020.
  130. "South Korea says Chinese tour guide arriving from Japan found to be infected with coronavirus". Japan Times. 1 February 2020. ISSN 0447-5763. Archived from the original on 1 February 2020. Retrieved 1 February 2020.
  131. "Hyundai to halt South Korea output as China virus disrupts parts supply". Reuters. 4 February 2020. Archived from the original on 4 February 2020. Retrieved 5 February 2020.
  132. "Hyundai to halt South Korea output because of coronavirus". aljazeera.com. Retrieved 5 February 2020.
  133. «اعلام ورشکستگی دو زنجیره سینمایی CMX و Studio Movie Grill؛ تعطیلی دائمی ۷۵ سینما». boxofficepro. ۵ آبان ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۵ آبان ۱۳۹۹.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.