تگزاس

نام تگزاس به‌طور دقیق «تِک‌ساس» تلفظ می‌شود، و برگرفته از واژهٔ Tejas است که نامی سرخ‌پوستی از قبیلهٔ کادو است.[3] این واژه اشاره به نام بومیان اولیهٔ این منطقه دارد و به معنای «دوست» و «رفیق» می‌باشد.[4]

در زمان حکمرانی اسپانیایی‌ها بر این منطقه، نام تگزاس رسماً Nuevo Reino de Filipinas: La Provincia de Texas شده بود. آنتونیو مارجیل، نخستین شخصی بود که رسماً در تاریخ ۲۰ ژوئیهٔ ۱۷۱۶ از این نام در نامه‌ای رسمی استفاده نمود. البته این اسم در زبان عامیانه و صحبت‌های مردمی چندان مورد استفاده قرار نمی‌گرفت و عمدتاً بیشتر در اسناد رسمی از آن‌ها استفاده می‌شد.

ایالت تگزاس پس از آلاسکا، دومین ایالت بزرگ آمریکا است که مساحتی حدود ۶۹۶٬۲۰۰ کیلومتر مربعی دارد. با این حساب حدود ۱۰٪ از کل کشور فرانسه و دو برابر از کشورهایی چون آلمان و ژاپن بزرگ‌تر است. اگر تگزاس همچنان یک کشور مستقل می‌ماند، پس از شیلی و زامبیا، چهلمین کشور بزرگ جهان عنوان می‌گرفت.

تگزاس در منطقهٔ جنوب مرکزی آمریکا قرار دارد و سه مرز آن با رودخانه‌ها مشخص شده. رودخانهٔ ریوگرانده که مرزی طبیعی میان تگزاس و کشور مکزیک ایجاد کرده. رودخانهٔ سرخ که مرز مابین تگزاس و مرز میان دو ایالت اوکلاهوما و آرکانزاس است و در نهایت رودخانهٔ سابین که از طرف شرق مرزی طبیعی با ایالت لوئیزیانا ایجاد کرده. اما در کل تگزاس دارای ۳٬۷۰۰ آبراهه (رودخانه) نام‌دار و ۱۵ رودخانهٔ بزرگ می‌شود که در میان همه، ریوگرانده از همه بزرگ‌تر است. همچنین چندین دریاچهٔ طبیعی و بیش از ۱۰۰ دریاچه (مخازن) مصنوعی و غیرطبیعی آبی دارد.

آب و هوا

طبیعت تگزاس را می‌توان در هیل کانتری آن دید.

آب‌وهوای تگزاس به‌خاطر مساحت بسیار بالای آن مختلف و متفاوت است. به عنوان مثال اِل‌پاسو در غربی‌ترین نقطهٔ تگزاس دارای میانگین بارش سالیانه ۲۲۰ میلی‌متری است در حالی که مناطق جنوب شرقی این ایالت میزان بارش ۱٬۶۰۰ میلی‌متری را به شکل سالیانه تجربه می‌کنند. همچنین دالاس در منطقهٔ مرکزی تگزاس میزان بارشی متعادل، حدود ۹۴۰ میلی‌متری را داراست.

دربارهٔ بارش برف، مناطق غربی شاهد بارش برف به شکل چندین باره هستند در حالی که مناطق مرکزی بارش برف را سالی یک یا دو بار تجربه می‌کنند و برعکس، مناطق شرقی هر چند سال یک‌بار شاهد بارش برف هستند. برف به ندرت در مناطق جنوبی سان آنتونیو دیده می‌شود.

گرم‌ترین دمای به ثبت رسیده در ماه‌های تابستان در مناطق غربی ۲۶ درجهٔ سانتیگراد است در حالی که بعضی دیگر از مناطق تا ۳۲ درجه هم می‌رسند. اما در کل آب و هوای تگزاس در شرق مرطوب و شرجی، در غرب خشک و بیابانی، و در شمال قاره‌ایست.

نوشتار اصلی: فرهنگ تگزاس

نوشتار اصلی: معماری تگزاس

مشوقان تیم تگزاس لانگ‌هورنز در مسابقات قهرمانی فوتبال آمریکایی دانشگاه‌های کشور در سال ۲۰۰۷

شهرهای لاباک، آماریلو، دالاس، هیوستون، و مناطق اطراف آن از نظر فرهنگی جزئی از ایالت‌های جنوبی آمریکا محسوب می‌شوند، در حالیکه نواحی جنوب و غرب آستین همانند سن آنتونیو و ال پاسو (جنوب و غرب ایالت) جزو ایالت‌های جنوب غربی آمریکا محسوب می‌گردند.

فرهنگ لاتینوها (اسپانیایی زبانان) در تگزاس حضور بسیار مشهودی دارد. اعیادی مثل سینکو دو مایو، فیستا سن آنتونیو، و فیستا نوچه دل ریو هر ساله به صورت پرتعداد برگزار می‌گردند، و مشاهده جشن‌های با حضور پینیاتا و ماریاچی واقعه‌ای بس روزمره می‌نماید.

نقشهٔ پراکندگی جمعیت ایالت تگزاس. چهار نقطهٔ بزرگ قرمزرنگ به ترتیب بزرگی، شهرهای دالاس، هیوستون، سن آنتونیو، و آستین هستند. در انتهای جنوب ایالت، شهر مک‌آلن، و در نوک منتهی‌الیه غرب ایالت، شهر ال پاسو را نیز به رنگ قرمز می‌توان دید.

بر طبق آمارهای ادارهٔ آمار آمریکا، جمعیت ایالت تگزاس تا ماه ژوئیهٔ ۲۰۱۳ برابر بود با ۲۶٬۴۴۸٬۱۹۳ نفر بوده که رشدی ۵٫۲ درصدی را به نسبت آمارهای این اداره تا سال ۲۰۱۰ را نشان می‌دهد.[9]

تا سال ۲۰۱۴ تگزاس شامل ۳٫۵ میلیون اتباعی می‌شد که زادگاهشان در کشور دیگری است (۱۵٫۶٪ از کل جمعیت) که بر طبق برآورد انجام گرفته، حدود ۱٫۲ میلیون آن‌ها به شکل غیرقانونی ساکن تگزاس هستند. میان سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ تگزاس بیشترین رشد را در مهاجرت‌های غیرقانونی، به نسبت سایر ایالت‌ها داشت. همچنین دو سوم کل جمعیت این ایالت در شهرهای بزرگ همچون هیوستون ساکن هستند.

ایرانیان مقیم تگزاس

چلوکبابی شاندیز در دالاس

تگزاس همچنین دارای جمعیت زیادی ایرانی‌تبار و فارسی‌زبان است. از ناموران این گروه مهرنوش (خواننده)، سوزان روشن، هوشنگ انصاری، انوشه انصاری، شان دایوری، ایمان حاجی هاشمی، کیوان حکیمزاده و فریناز کوشانفر می‌باشد. مصطفی چمران، کمال خرازی، امید کوکبی، و ابراهیم یزدی نیز از دانشگاهیان مقیم یا دانش آموختگان این ایالت بوده‌اند. اکثر این افراد مقیم هیوستون بوده‌اند، جایی که در سال ۱۹۹۴ حدود ۵۰٬۰۰۰ نفر ایرانی ساکن بودند.[12] از سوی دیگر همچنین امروزه گفته می‌شود افزون بر ۳۰٬۰۰۰ ایرانی در کلانشهر دالاس نیز سکونت دارند.[13] خبرنامهٔ هفتگی «شهروند دالاس» به‌صورت رایگان از سال ۱۳۷۸ تا کنون هر هفته منتشر می‌شود. نفوذ و اقتدار ایرانیان دالاس به قدریست که در آوریل ۲۰۱۹ وزیر امور خارجهٔ آمریکا مایک پومپئو پشت درهای بسته با افراد سرشناس جامعهٔ ایرانیان آمریکا در این شهر دیدار و گفت‌وگو کرد.[14][15]

در سال ۲۰۰۶ علی و گیتا صابریون، دو ایرانی مقیم شهر هیوستون در تگزاس مبلغ ۱۰ میلیون دلار به مرکز سرطان ام دی اندرسون دانشگاه تگزاس اهدا کردند.[16][17][18] جشنواره فیلم ایرانی موزه هنرهای زیبای هیوستون هر ساله در تگزاس بر پا می‌گردد.

شهرهای مهم تگزاس دالاس، سن‌آنتونیو، فورت وورث، آستین، ال پاسو، سن مارکوس، ویکو، کورپوس کریستی، آماریلو، میدلند، لاباک، و هیوستن هستند.

شهرهای هوستون، سن‌آنتونیو، و دالاس به ترتیب چهارمین، هفتمین، و نهمین بزرگ‌ترین شهرهای آمریکا از لحاظ جمعیتی می‌باشند. اما با احتساب مناطق حومه‌ای، دالاس-فورت وورث بزرگ‌ترین کلان‌شهر ایالت و چهارمین کلان‌شهر بزرگ ایالات متحده آمریکا است.

تسبیحات نذورات بر روی تندیس قدیسه در میسیون سان خوان در سن آنتونیو. این مکان در سال ۱۷۱۶ در سن آنتونیو توسط مبلغان پرتغالی بنا گردید.

نوشتار اصلی: تاریخ تگزاس

نقوش ۴ هزار سالهٔ متعددی بر روی دیواره‌های غارهای پارک ایالتی سمینول کنیون در جنوب تگزاس دیده می‌شود.

پرچم تگزاس تاکنون ۶ بار تغییر چهره داده‌است: پرچم اسپانیا، پرچم فرانسه، پرچم مکزیک، پرچم جمهوری تگزاس، پرچم کنفدراسیون ایالات جنوب آمریکا، و پرچم ایالات متحده آمریکا.

سن آنتونیو قلب تاریخی تگزاس به‌شمار می‌آید و محل جنگ آلامو است که در آن تگزاس برای استقلال علیه ارتش مکزیک مبارزه کرد. نهایتاً تگزاس رسماً در سال ۱۸۴۵ عضو ایالات متحده آمریکا گردید، و در سال‌های ۱۸۳۶–۱۸۴۵ یک کشور مستقل بود. نام این کشور جمهوری تگزاس بود.

در سال ۱۸۶۱، تگزاس از ایالات متحده جدا گشت، و عضو ایالات مؤتلفه آمریکا گردید. با شکست این گروه در جنگ داخلی آمریکا، تگزاس نیز بار دیگر به ایالات متحده پیوست.

به غیر از شهرهای بزرگ همانند هیوستون و سن انتونیو و دلاس-فورت وورث و آستین، اکثر ساکنین ایالت را جمهوری خواهان تشکیل می‌دهند به‌خصوص در قسمت‌های شمالی و مرکزی و شرقی. این توازن البته با ازدیاد روزافزون جمعیت اسپانیایی-تبارها در ۲۰ سال آینده در حال تغییر است. به‌طور نمونه در حال حاضر اسپانیایی-تبارها در شهرهای سن انتونیو و ال پاسو بزرگترین گروه جمعیتی هستند و لذا بیشتر به دموکراتها نزدیکتر بوده‌اند.

تگزاس در حال حاضر در کنگره آمریکا ۳۶ نماینده در مجموع دارد که از آن‌ها ۱۲ نفر دموکرات و ۲۴ تای مابقی جمهوریخواهند.

تگزاس یک سیستم پارلمان دو مجلسی دارد: مجلس نمایندگان تگزاس ۱۵۰ عضو دارد که به مدت چهار تا ترم دو ساله می‌توانند در مقام خود خدمت کنند. جو استراوس (ج) سخنگوی مجلس است. مجلس سنای تگزاس نیز ۳۲ عضو دارد که می‌توانند به مدت دو ترم چهار ساله در مقام خود خدمت کنند. دیوید دوهرست (ج) ریاست سنا را بر عهده دارد.

همچنین تگزاس مراکز نظامی متعدد و بزرگی نیز دارد. بزرگ‌ترین پایگاه نظامی ایالات متحده آمریکا به نام پایگاه فورت هود در ایالت تگزاس قرار دارد.[20]

سن آنتونیو اسپرز در مصاف با لس آنجلس لیکرز

با داشتن تیمهای سان آنتونیو اسپرز، دالاس ماوریکس، و هیوستون راکتز، تگزاس دارای بیشترین تعداد تیم‌های ورزشی (بعد از کالیفرنیا با ۴ تیم لس آنجلس لیکرز، لس آنجلس کلیپرز، گلدن استیت واریرز و ساکرمنتو کینگز) در لیگ قهرمانی بسکتبال ان بی ای می‌باشد.

تیم سن آنتونیو اسپرز (San Antonio Spurs)، قهرمان لیگ بسکتبال حرفه‌ای ان. بی. ای (NBA) آمریکا در سال‌های ۱۹۹۹، ۲۰۰۳، ۲۰۰۵، و ۲۰۰۷ از شهر سن آنتونیو می‌باشد.

اما علاوه بر تیمهای دالاس ماوریکس و هیوستون راکتز از ان بی ای، تگزاس خانهٔ تیم‌های هیوستون تکسانز و دالاس کاوبویز از لیگ ان اف ال است.

نوشتار اصلی: اقتصاد تگزاس

از لحاظ میزان رشد اقتصادی، تگزاس در زمرهٔ ۵ ایالت برتر آمریکا است.[21] اقتصاد تگزاس چهاردهمین اقتصاد جهان از لحاظ تولید ناخالص داخلی است به‌طوری‌که در سال ۲۰۱۲، این ایالت تولید ناخالص داخلی برابر با ۱٬۳۰۸٬۱۳۲ میلیارد دلار داشت. در مقایسه، تولید ناخالص داخلی کشور اسپانیا ۱٬۳۲۲٬۱۱۵ میلیارد دلار بود.[22]

مقایسهٔ تولید ناخالص داخلی ایالت‌های آمریکا با کشورهای دیگر در سال ۲۰۱۲. ایالت تگزاس در این سال تولید ناخالصی اش نزدیک به کشور اسپانیا بوده‌است.

این ایالت با ۲۶۴ میلیارد دلار صادرات (ارقام سال ۲۰۱۲)، رتبه بزرگ‌ترین صادرکننده در میان پنجاه ایالت آمریکا را به خود اختصاص داده‌است.[23][24]

اقتصاد تگزاس بر مبنای فناوری اطلاعات، صنایع انرژی زا همانند نیروی باد، نفت و گاز، و کشاورزی است. تگزاس ۸ میلیارد بشکه نفت ذخیره دارد و محصول اول کشاورزی آن پنبه است. از ۵۰ تا پر درآمدترین شرکت‌های فورچن ۵۰۰، شش شرکت در تگزاس مستقرند.[25] این شرکت‌ها عبارت‌اند از: اکسون موبیل، کونوکوفیلیپس، هالیبرتون، والرو انرجی، ماراتان اویل، ای‌تی‌اندتی، و دل کامپیوترز. از شرکت‌های بزرگ دیگر آمریکایی که در تگزاس مستقرند می‌توان هواپیمایی ساوث وست، امریکن ایرلاینز، کنتیننتال ایرلاینز، و شرکت غذایی سیسکو را نام برد.

مرکز پزشکی تگزاس بزرگ‌ترین مرکز پزشکی دنیاست.

تگزاس در میان ایالات متحده آمریکا جزو پنج ایالت برتر از نظر میزان تحقیقات علمی در مراکز دانشگاهی و پزشکی می‌باشد.[26] از لحاظ سرمایه‌گذاری در تحقیقات علمی و فناوری، ایالت تگزاس با ۲٫۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در کشور در رتبه نخست است.[27]

این ایالت در سال ۲۰۰۶ مجموعاً نزدیک به ۳٫۲ میلیارد دلار هزینه صرف تحقیقات علمی نمود.[28]

از افراد مشهور این سرزمین می‌توان سلنا گومز، شان دیوری، ایتن هاک، متیو مک کانهی، هیلاری داف، لانس آرمسترانگ، چاک نوریس، جسیکا سیمپسون، جرج بوش، دوایت آیزنهاور، دنتون کولی (جراح قلب برجسته تاریخ پزشکی)، بادی هالی، استیو آستین، شاون مایکلز، لیندون جانسون، جنیس جاپلین، تامی لی جونز، چستر نیمیتز (فرمانده نیروی دریایی آمریکا)، راس پروت (میلیاردر و سیاست‌مدار)، جیمی فاکس، دان هنلی، دونالد بارتلمی، کریگ الوود، جنیفر لاو هیوت، و دن رادر (مجری سراسری اخبار) راس اولبریکت نام برد.

درازشاخ تگزاس

علاوه بر پارکهای فراوانی همانند بوستان آبی فورت وورث که در شهرها قرار دارند، ایالت تگزاس دارای ۱۱۵ پارک ایالتی می‌باشد.[29] از این نمونه می‌توان به منطقه طبیعی ایالتی افرای گمشده، پارک ایالتی جزیره موستانگ، پارک ایالتی سنگ سحرآمیز، و پارک ایالتی گارنر اشاره نمود.

در میان مناطق ملی، برخی همانند پارک تاریخی ملی میسیون‌های سن آنتونیو دارای اهمیت تاریخی می‌باشند، در حالیکه برخی دیگر از پارکهای طبیعی و مناطق حفاظت شده می‌باشند. از این نمونه می‌توان به ساحل ملی جزیره پادره، پارک ملی بیگ بند، پارک ملی کوه‌های گوادالوپه، منطقه حفاظت شده ملی آرانزاس، و منطقه حفاظت شده ملی لاگونا آتاسکوزا اشاره نمود؛ و برخی دیگر از پارک‌ها دارای وجههٔ تفریحی-حفاظتی می‌باشند، همانند منطقه تفریحی ملی آمیستاد که در مرز مکزیک قرار دارد.