آریزونا

آریزونا (به انگلیسی: Arizona) یکی از ایالت‌های آمریکا است که در منطقه جنوب غرب آمریکا قرار دارد. این ایالت بخشی از منطقه غرب آمریکا و منطقه کوهستانی آمریکا نیز محسوب می‌شود. آریزونا ششمین ایالت بزرگ و شانزدهمین ایالت پرجمعیت آمریکاست. شهر فینیکس پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر آریزونا می‌باشد.

ایالت آریزونا
پرچم نشان رسمی
لقب (ها): ایالت گرند کنیون (کنونی)
ایالت مس
شعار (ها): خداوند نعمت می‌دهد
(لاتین:Ditat Deus)
نقشه‌ی ایالات متحده آمریکا، آریزونا روی نقشه مشخص شده
زبان‌(های) رسمی انگلیسی ۷۲/۵۸٪[1]
اسپانیایی ۲۱/۵۷٪[1]
زبان ناواهویی ۱/۵۴٪[1]
پایتختفینیکس
بزرگترین شهرفینیکس
با ۱٬۴۶۹٬۴۷۱ نفر جمعیت
مساحت ۶اُمین ایالت بزرگ آمریکا
 - مجموع۲۹۵٬۲۳۴ کیلومتر مربع
 - عرض۵۰۰ کیلومتر
 - طول۶۴۵ کیلومتر
 - % آب‌ها۰/۳۵٪
 - عرض جغرافیایی۳۱° ۲۰′ شمالی تا ۳۷° شمالی
 - طول جغرافیایی۱۰۹° ۰۳′ غربی تا ۱۱۴° ۴۹′ غربی
جمعیت ۱۶اُمین ایالت پر جمعیت آمریکا
 - مجموع۶٬۵۵۳٬۲۵۵ (برآورد ۲۰۱۲)
 - تراکم جمعیت۲۲ نفر در هر کیلومتر مربع
{{{رده‌ تراکم جمعیت}}} ایالت آمریکا از نظر تراکم جمعیت
پستی و بلندی‌ها 
 - بلندترین نقطه قله هامفریز[2]
۳۸۵۲ متر
 - میانگین ارتفاع۱۲۵۰ متر
 - پست‌ترین نقطهرودخانه کلرادو در مرز سونورا
۲۲> متر
پیوستن به ایالات متحده  ۱۴ فوریه ۱۹۱۲ (۲۴ بهمن ۱۲۹۰)
{{{رده‌ پیوستن}}}
فرماندارجان بریور (جمهوری‌خواه)
معاون فرماندارکن بنت (جمهوری‌خواه)
دستگاه قانون‌گذاریدستگاه قانون‌گذاری ایالت آریزونا
 - مجلس علیامجلس سنای آریزونا
 - مجلس سفلامجلس نمایندگان آریزونا
سناتورها جان مک‌کین (جمهوری‌خواه)
جون کایل (جمهوری‌خواه)
نمایندگان ۵ جمهوری‌خواه و ۳ دموکرات
منطقه زمانی
 - بیشتر مناطق ایالتکوهستان: ساعت هماهنگ جهانی ۷:۰۰- (تغییر ساعت تابستانی ندارد)
 - ناواهوکوهستان: ساعت هماهنگ جهانی ۷:۰۰- (استاندارد)/۶:۰۰- (تابستانی)
مقایسهٔ تولید ناخالص داخلی ایالت‌های آمریکا با کشورهای دیگر در سال ۲۰۱۲. ایالت آریزونا در این سال تولید ناخالصی اش قابل مقایسه با کشور سنگاپور بوده‌است.

آریزونا چهل و هشتمین ایالت و آخرین بخش از سرزمین اصلی آمریکا است که به ایالات متحده پیوسته. آب و هوای بیابانی نیمهٔ جنوبی آریزونا با تابستان‌های گرم و زمستان‌های معتدل برای آمریکایی‌ها شناخته شده‌است. نیمهٔ شمالی آریزونا که بخشی از فلات مرتفع و بزرگ کلرادو را تشکیل می‌دهد، پوشیده از جنگل‌های کاج، صنوبر و صنوبر داگلاس می‌باشد. از دیگر ویژگی جغرافیایی این منطقه از آریزونا وجود بزرگ‌دره‌های ژرف است. بخشی از «کوه‌های آتش‌فشانی سان‌فرانسیسکو» نیز در شمال آریزونا واقع شده‌است. این منطقه از آریزونا دارای آب و هوایی معتدل در سه فصل از سال و برف‌های سنگین در زمستان می‌باشد.

ایالت آریزونا با ایالت‌های نیومکزیکو، یوتا، نوادا، کالیفرنیا هم‌مرز است. این ایالت همچنین دارای ۶۲۶ کیلومتر مرز بین‌المللی با دو ایالت مکزیکی باخا کالیفرنیا و سونورا است.

با فرض این که دریاچه‌های بزرگ وجود ندارند، آریزونا پرجمعیت‌ترین ایالت محصور در خشکی آمریکا محسوب می‌شود. پارک ملی گرند کنیون از مشهورترین زیست‌بومهای جهان در این ایالت قرار دارد. آریزونا همچنین چندین جنگل و پارک ملی را در خود جای داده است. حدود یک چهارم وسعت آریزونا[3] را زمین‌های دولتی تشکیل داده است که سرزمین برخی از قبایل سرخپوست مانند قبیلهٔ ناواهو، هوپی، توهونو اودهام، یوم، آپاچی، یاواپای و هوالاپای محسوب می‌شود.

نام

باور عمومی بر این است که ریشهٔ نام آریزونا به واژهٔ قدیمی اسپانیایی آریزوناک بر می‌گردد و "آریزوناک" تلفظی از واژهٔ آلی سوناک (واژه‌ای به زبان اودهامی) به معنای "بهار کوچک" است که در گذشته به منطقه‌ای در نزدیکی یک معدن نقره در مکزیک اطلاق می‌شده‌است.[4][5][6][7] برخی از پژوهشگران بر این باورند که "آریزوناً ریشه در عبارت اسپانیایی árida zona به معنای "منطقه خشک" دارد و برخی دیگر عبارت باسکی aritz ona را برای ریشهٔ آریزونا پیشنهاد می‌کنند. (به معنای یک بلوط خوب)[8][9][10]

جغرافیا

غروب خورشید در پارک ملی ساگوارو در توسان.
همچنین فهرست شهرستان‌ها، جزیره‌ها، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، پارک‌های ایالتی، پارک‌های ملی، و جنگل‌های ملی آریزونا را ببینید.

آریزونا در جنوب غرب آمریکا قرار دارد و ششمین ایالت بزرگ آمریکاست. پانزده درصد از مساحت ۲۹۵۰۰۰ کیلومترمربعی این ایالت را اراضی شخصی تشکیل می‌دهد. آریزونا به خاطر داشتن چشم‌اندازهای بیابانی و انواع گیاهان خشک‌زی مانند کاکتوس شناخته شده‌است. آب و هوای آریزونا نیز از نکات قابل توجه این ایالت است. تابستان‌های داغ و زمستان‌های معتدل آب و هوای معمول آریزوناست.

همانند دیگر ایالت‌های جنوب غرب آمریکا آریزونا افزون برداشتن آب و هوای بیابانی دارای پستی و بلندی‌های فراوانی است. کوه‌ها و فلات در بیش از نیمی از ایالت یافت می‌شود. با اینکه آریزونا ایالتی خشک است اما جنگل‌ها ۲۷ درصد از مساحت ایالت را پوشانده‌اند که تقریباً با برابر با آلمان و فرانسه می‌باشد. بزرگترین مجموعه از جنگل‌های درخت «کاج پوندروسا» در آریزونا قرار دارد.

هوای آریزونا به دلیل قرار داشتن در مجاورت با صحرای موهاوی دارای آب و هوایی گرم و خشک است و دما در فصل تابستان به ۵۰ درجه سانتیگراد می‌رسد. در شمال این ایالت قبایل زیادی از سرخ‌پوستان آمریکایی سکونت دارند، از جمله قبیله ناواهو که در مجاورت گرند کنیون قرار دارند.

آبشار هاواسو در ایالت آریزونا متعلق به قبیلهٔ سرخ‌پوستان هاواسوپا است.

تاریخ

پیشگامانی که به این سرزمین آمدند به دشواری‌های بسیاری برخوردند. بخش بزرگی از این ایالت کوهستانی و فلاتی بلند است. پستی‌ها و بلندی‌ها و هوای سرد این منطقه مانع از کشاورزی بود. در دشت‌های گسترده جنوب غرب آن نیز به جهت هوای گرم و خشکی زمین، کشت‌وکار بی‌فایده بود. از این گذشته قبیله‌های سرخ‌پوست آپاچی به سختی علیه تازه‌واردان می‌جنگید. در سال ۱۸۵۴ در آریزونا معدن مس کشف شد. از آن پس گروه‌گروه از مهاجران رهسپار آریزونا شدند. سرانجام در پایان سال ۱۸۸۶ قبیله آپاچی از جنگیدن با تازه‌آمدگان دست برداشت.[11]

شهرستان‌ها

اقتصاد

در سال ۲۰۱۲، این ایالت تولید ناخالص داخلی برابر با ۲۹۰٬۰۹۸ میلیارد دلار داشت، که بیش از تولید ناخالص داخلی کشور سنگاپور (۲۷۶٬۵۲۰ میلیارد دلار) بود.[12]

شرکت هواپیمایی یو اس ایرویز، شرکت لوازم موسیقی فندر، فریپورت-مکموران، گوددی، سینماهای هارکینز و آن سمیکانداکتر در این ایالت مستقر است.

دانشگاه‌ها و پژوهش

آریزونا محل استقرار دانشگاه ایالتی آریزونا است که یکی از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های آمریکا از نظر تعداد دانشجو است. دانشگاه ایالتی آریزونا در شهر تمپی (یکی از مناطق مجاور فینیکس) واقع شده و بیش از پنجاه هزار دانشجو دارد.[13]

سه رصدخانه فرد لارنس ویپل، رصدخانه بین‌المللی کوه گراهام (که دارای بزرگ‌ترین و قوی‌ترین تلسکوپ ساخته شده در جهان است)، و رصدخانه ملی کیت پیک در ایالت آریزونا قرار دارند.

دانشگاه‌های بزرگ ایالت عبارتند از:

پارک‌های مشهور

مشاهیر

از افراد مشهور این سرزمین می‌توان دُن خوان، کوچیز، جرانیمو، استیو روچ، و سناتور جان مک کین را نام برد.

نگارخانه

پیوند به بیرون

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ آریزونا موجود است.

منابع

  1. 2005 American Community Survey. Retrieved from the data of the MLA, 2010-07-13
  2. "Elevations and Distances in the United States", U.S Geological Survey, 29 April 2005 Retrieved on November 3, 2006.
  3. All about Arizona. sheppardsoftware.com. Retrieved 2010-09-21.
  4. Bright, William (2004). Native American Place Names of the United States. Norman: University of Oklahoma Press, pg. 47
  5. Kitt, Edith O.; Pearce, T. M. (1952). "Arizona Place Name Records". Western Folklore. 11 (4): 284. doi:10.2307/1496233. ISSN 0043-373X.
  6. Harper, Douglas. "Arizona". Online Etymology Dictionary. Retrieved 2011-12-28.
  7. McClintock, James (1916). Arizona, Prehistoric, Aboriginal, Pioneer, Modern: The Nation’s Youngest Commonwealth within a Land of Ancient Culture. Chicago: The S.J. Clarke Publishing Co.
  8. Thompson, Clay (2007-02-25). "A sorry state of affairs when views change". Arizona Republic. Archived from the original on 1 August 2007. Retrieved 2007-03-03.
  9. Jim Turner. "How Arizona did NOT Get its Name". Arizona Historical Society. Archived from the original on 2 August 2007. Retrieved 2007-03-03.
  10. Donald Garate, 2005, "Arizonac, a twentieth-century myth", Journal of Arizona History 46(2), pp. 161–184
  11. مدخل آریزونا در: پارکر، برتا موریس: فرهنگنامه پارکر. آب تا آیووا. ترجمه و تنظیم و نگارش زیر نظر: رضا اقصی. شرکت سهامی کتاب‌های جیبی. با همکاری مؤسسه انتشارات فرانکلین. چاپ اول. ۱۳۴۶ خورشیدی.
  12. بر طبق آمار ۲۰۰۷ صندوق بین‌المللی پول که در جداول قیاس زیر ارائه گردیده‌اند:
    Wikipedia contributors, «Comparison between U.S. states and countries nominal GDP,» Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_between_U.S._states_and_countries_nominal_GDP (accessed September 5, 2008).
  13. به مقاله این دانشگاه در ویکی‌پدیای انگلیسی مراجعه شود
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.