گذرایی

در زبان‌شناسی، گُذَرایی ویژگی‌ای از فعل است که نشان می‌دهد آیا فعل افزون بر نهاد برای کامل شدن معنا به جزء اصلی دیگری هم نیاز دارد یا خیر.

مقوله‌های دستوری
وابسته به اسم
وابسته به فعل
ویژگی های عمومی
  • اثر
  • محدودیت
  • همسنجش (درجه)
  • جمع‌پذیری (شمار فعل)
  • عناوین افتخاری
  • قطبیت
  • رویارویی
    • او
    • فعل بازتابی
روابط نحوی
مفاهیم
پدیده‌ها
گذرایی و ظرفیت
گذرایی
فعل ناگذرا
فعل گذرا
فعل دوگذرا
افزایش ظرفیت
علتی
اعمالی
سودمندی
مفعولی
کاهش ظرفیت
فعل مجهول
ضدمجهول
مجهول غیرشخصی
بازتابی‌ها و وارون‌ها
ضمیر فاعلی (مسندالیه)
فعل بازتابی
وارون (دستور زبان)
ضمیر وارون
درگاه زبان‌شناسی

گذرایی یا تَعَدّی در رویکرد سنتی بر اساس حضور مفعول در جمله تعریف می‌شود. به عبارتی چنانچه جمله‌ای علاوه بر فاعل به مفعول هم نیاز داشته باشد یک جمله گذرا (مُتَعدی) نامیده و در مقابل اگر فعلی نیاز به مفعول نداشته باشد و با فاعل معنای آن کامل شود، ناگذرا (نامتعدی) نامیده می‌شود.[1]

به عبارت دیگر، فعل‌هایی که به جزء دیگری نیاز ندارند، ناگذرا (لازم) خوانده می‌شوند مانند فعل رفتن. فعل‌هایی که به جزء دیگری نیاز دارند فعل‌های گذرا (متعدی) خوانده می‌شوند. فعل‌های گذرا دو دسته‌اند: فعل‌های گذرا به مفعول (مستقیم) و فعل‌های گذرا به متمم.

نمونهٔ فعل گذرا به مفعول: خریدن، دیدن

نمونهٔ فعل گذرا به متمم: جنگیدن، ترسیدن، بالیدن

فعل‌هایی نیز وجود دارند که گذرا به مفعول و متمم هستند مانند: آویختن، چسباندن.

منابع
  1. "ایبنا - سنجش تئوری تعدی مورد نظر هاپر و تامسون در زبان فارسی". 2017. خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). Accessed December 3 2017. .
معنای پیوست:فعل‌های گذرای فارسی را در ویکی‌واژه، واژه‌نامهٔ آزاد، ببینید.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.