متمم (زبان‌شناسی)

متمم‌های اجباری فعلی، متمم فعل‌هایی هستند که حرف اضافهٔ اختصاصی دارند و در جمله جزء اصلی جمله به‌شمار می‌آیند. بدون این متمم‌ها هم‌معنی فعل ناقص است و هم جمله نارسا و بی‌معنا است. متمم این فعل‌ها با یکی از پنج حرف اضافه به، از، با، در و بر می‌آید.

راه تشخیص این متمم‌ها تشخیص نوع فعل (ساده و مرکب) و نیاز یا عدم نیاز آن به حروف اضافه اختصاصی است. متمم فعل جزء عناصر اصلی جمله است و آن را نمی‌توان بدون قرینه از جمله حذف کرد. این نوع متمم تنها متممی است که جزو عناصر اصلی به‌شمار می‌رود.

بعضی فعل‌ها به جای مفعول می‌توانند متمم بگیرند:

این متمم‌ها برای گروه همراه خود اجباری و الزامی هستند و نمی‌توان آن‌ها را از جمله حذف کرد (مگر این که گروه همراه آن‌ها نیز حذف شوند و این هم همیشه ممکن نیست). این متمم‌ها جزو عناصر اصلی جمله محسوب نمی‌شوند و به شش دسته اسم، صفت، مسند، صوت، قید و متمم متمم تقسیم می‌شوند.

متمم اسم

بعضی اسم‌ها -در هر نقشی که باشند- به متمم نیاز دارند.

متمم صفت

همهٔ صفت‌های تفضیلی و بعضی از صفت‌های پسین به متمم احتیاج دارند.

متمم مسند

مسند -که خود از اجزای اصلی جمله است- گاهی به متمم نیاز دارد. متمم‌های مسند گاهی پیش و گاهی پس از مسند در ساختار جمله قرار می‌گیرند.

متمم صوت

برخی از صوت‌ها همراه با متمم هستند.

متمم قید

همهٔ قیدهای تفضیلی و برخی قیدهای دیگر به متمم احتیاج دارند.

متمم متمم

متمم‌های متمم از وابسته‌های وابسته به‌شمار می‌روند.

متمم‌های قیدی معنای جمله را کامل‌تر می‌کنند و حذف آن‌ها ساختار جمله را برهم نمی‌زند و به همین دلیل به آن‌ها متمم اختیاری نیز می‌گویند. بر خلاف متمّم‌های اجباری فعل، چند متمم قیدی می‌تواند در یک جمله بیاید.

• افزوده
• موضوع
• گزاره

• زبان فارسی ۱، دوره دوم آموزش متوسطه. اداره کل چاپ و توزیع کتاب‌های درسی
• زبان فارسی ۲، دوره دوم آموزش متوسطه. اداره کل چاپ و توزیع کتاب‌های درسی
• زبان فارسی ۳، دوره دوم آموزش متوسطه. اداره کل چاپ و توزیع کتاب‌های درسی