پروانه (خواننده)

بتول رضایی یا پروانه یا خانم موچول (زادهٔ ۱۲۸۹ خورشیدی - درگذشتهٔ ۱۳۱۲ خورشیدی)[1] نوازندهٔ سه‌تار، تار و خوانندهٔ موسیقی دستگاهی ایرانی بود. او نخستین کسی است که صدای ساز سه‌تار را ضبط کرد و نخستین کسی است که همزمان با آن نیز آواز خوانده‌است.[2][3] او مادر دیگر خوانندهٔ ایرانی خاطره پروانه بود.[4]

پروانه
نام شناسنامه‌ایبتول رضایی
نام(های) دیگرخانم موچول، پروانه
زاده۱۲۸۹، تهران
درگذشته۱۳۱۲، تهران
ژانرموسیقی سنتی ایرانی
ساز(ها)تار، سه‌تار

زندگی

پروانه در تهران به دنیا آمد ولی اجدادش از قشقایی‌های شیراز بودند. پروانه در دربار قاجار نزد اکرام‌الدوله آواز فراگرفت و مدتی هم شاگرد رضا قلی خان نوروزی بود. او در زمستان ۱۳۰۶[5][6] حدود ۱۰ صفحه ضبط کرد که در دومین اثرش در گوشه‌های زابل و منصوری صدای سه‌تار و آوازش را ضبط کرد. همسرش خیاطی از خاندان شیخ‌الاسلامی قزوین بود و به سل مبتلا بود پروانه نیز بر اثر سل در سال ۱۳۱۲ درگذشت و در گورستان ابن‌بابویه در جنوب تهران دفن شده‌است.[2]

تنها فرزند او دختری به نام اقدس بود که بعدها با نام هنری «خاطره پروانه» مانند مادرش به آواز پرداخت.[4][2]

جستارهای وابسته

منابع
  1. صمدی خادم، پیام (۷ مهر ۱۳۹۱). «زنان موسیقی ایران (4)_ استاد بتول پروانه (موچول خانوم)». تیوال.
  2. مبصری، بهروز (۲۹ آبان ۱۳۹۵). «پروانه‌های موسیقی ایران». گفتگوی هارمونیک.
  3. «از دوره پهلوی اول، زنان وارد عرصه اجتماعی هنر شدند/ پروانه؛ نوازنده اولین سه تار ضبط شده در تاریخ موسیقی ایران». مهرخانه. ۴ مهر ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۱۵.
  4. خوشنام، محمود (۱۳ آبان ۱۳۹۰). «سومین سالگرد درگذشت خاطره پروانه؛ خواننده ای که در سایه ماند». بی‌بی‌سی.
  5. منصور، امیر (سپتامبر ۲۰۰۵). «سه تار در صفحه‌های موسیقی ایرانی» (PDF). ی صفح (۳): ۲. دریافت‌شده در ۳ اکتبر ۲۰۱۹.
  6. شرایلی، محمدرضا (۷ مهر ۱۳۹۱). «اولین نوای ضبط شده از سه تار». تیوال. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ اوت ۲۰۱۸.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.