دایی‌جان ناپلئون (مجموعه تلویزیونی)
دایی‌جان ناپلئون (۱۳۵۵) نام یکی از مجموعه‌های تلویزیونی ایرانی است که قبل از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران ساخته و از تلویزیون ملی ایران پخش می‌شد. این مجموعه تلویزیونی بر اساس رمانی به همین نام اثر نویسنده طنزپرداز معاصر ایرانی ایرج پزشکزاد[1] تهیه و توسط ناصر تقوایی کارگردانی و تولید شد.[2]
| دایی‌جان ناپلئون | |
|---|---|
 | |
| ژانر | کمدی-درام |
| نویسنده | ایرج پزشکزاد ناصر تقوایی |
| کارگردان | ناصر تقوایی |
| بازیگران | غلامحسین نقشینه پرویز فنی‌زاده نصرت‌الله کریمی پرویز صیاد سعید کنگرانی محمدعلی کشاورز اسماعیل داورفر پروین ملکوتی بهمن زرین پور |
| راوی | هوشنگ لطیف‌پور |
| آهنگسازان | شیدا قره‌چه‌داغی انتخاب موسیقی متن |
| کشور سازنده | ایران |
| زبان اصلی | فارسی |
| شمار قسمتها | ۱۶ |
| تولید | |
| تهیه‌کننده‌های اجرایی | ناصر تقوایی محسن تقوایی |
| مکان تولید | خیابان لاله‌زار، تهران |
| فیلم‌برداری | علیرضا زرین‌دست |
| تدوین‌گر | عباس گنجوی |
| مدت | ۴۵–۶۰ دقیقه |
| پخش | |
| شبکهٔ اصلی | تلویزیون ملی ایران |
| انتشار اولیه | ۱۳۵۵ |
پس از انقلاب ۱۳۵۷ سریال دایی‌جان ناپلئون جزو سریال‌های ممنوعه تشخیص داده شد و پس از انقلاب هیچ‌گاه از صدا و سیمای جمهوری اسلامی پخش نگردید. محل تصویربرداری این مجموعه خانه امین‌السلطان بود که به عنوان خانه و باغ اتحادیه شناخته می‌شود.
این خانه در مهر ماه ۱۳۹۴ توسط سازمان زیباسازی شهر تهران به قیمت ۲۸ میلیارد تومان خریداری و جز دارایی‌های شهرداری تهران شد و قرار شد کار مرمت آن شروع شود.
بازیگران اصلی
غلامحسین نقشینه
در این مجموعه تلویزیونی بازیگران مطرح سینما و تلویزیون ایران به ایفای نقش می‌پرداختند. از آن جمله می‌توان به بازیگران زیر اشاره نمود:
- سعید کنگرانی در نقش سعید: سعید گوینده داستان، پسر آقاجان و خواهر زاده دایی‌جان است که در آغاز داستان عاشق لیلی دختر دایی‌جان ناپلئون می‌شود. با صدای آرشاک قوکاسیان.
- پرویز صیاد در نقش اسدالله میرزا: او مردی عیاش و خوش‌گذران است که در وزارت خارجه کار می‌کند. برای او که نقش اول داستان وی را عمو اسدالله می‌نامد هیچ چیز دنیا جدی نیست به ویژه نگاه غضب‌آلود شوهرها وقتی با خانم‌های‌شان شوخی می‌کند. اسدالله میرزا یک بار ازدواج کرده‌است ولی همسرش وی را به خاطر مرد دیگری ترک می‌کند و از آن زمان اسدالله در صدد اغوای زنان، به خصوص زنان شوهردار بر می‌آید. هر وقت کسی از او در مورد زنش سؤال می‌پرسد او به شدت افسرده می‌شود (در ابتدا نقش به داوود رشیدی پیشنهاد شده بود.) منوچهر اسماعیلی دوبلهٔ این نقش را انجام داده‌است.
- غلامحسین نقشینه در نقش دایی‌جان ناپلئون: او مسن‌ترین فرد خانواده و نایب (ستوان) سوم بازنشسته قزاق است و باور دارد که در بسیاری از جنگ‌های بین قوای قزاق و انگلیس در جنوب ایران با انگلیسی‌ها جنگیده‌است. او گرفتار بیماری انگلوفوبیا است و شباهت‌های زیادی بین خود و ناپلئون می‌بیند. وی به مرور زمان دچار این توهم می‌شود که امپراتوری بریتانیا، که در آن زمان همراه متفقین به ایران لشکرکشی کرده بود، به خاطر خرده حساب‌های قدیمی، درصدد از بین بردن او است. در ابتدا این نقش به علی نصیریان پیشنهاد شده بود.[3]
- پرویز فنی‌زاده در نقش مش قاسم: مش قاسم از اهالی روستای کوچک غیاث‌آباد و خدمتکار بسیار وفادار دایی‌جان است. او نیز همچون دایی‌جان تصور می‌کند که در جنگ‌های بسیاری علیه انگلیس شرکت داشته‌است. در ابتدا این نقش به عزت‌الله انتظامی پیشنهاد شده بود.[3]
- نصرت‌الله کریمی در نقش آقاجان: او پدر سعید، راوی داستان است. او از خانواده «الدوله‌ها» و «السلطنه‌ها» نیست بلکه یک دارو ساز تجربی است که قوم و خویش و مشتری‌های دواخانه او را «دکتر» صدا می‌زنند. دایی‌جان ناپلئون ازدواج خواهرش با یک بازاری معمولی را بزرگ‌ترین فاجعه تاریخ می‌دانست. از سوی دیگر، آقاجان بر خلاف دایی‌جان، ناپلئون بناپارت را ماجراجویی می‌دانست که اروپا را به خاک و خون کشاند. این دو موضوع موجب اختلاف و درگیری این دو شخصیت از سال‌ها پیش بود. جنگ اصلی بر اثر یک سوء تفاهم در شب مهمانی شروع می‌شود. استراتژی آقاجان (نصرت کریمی) در مبارزه با دایی‌جان به تدریج از حالت رو در رو تبدیل به تظاهر به دوستی و از پشت ضربه زدن می‌شود (با تقلید از استراتژی انگلیس). او همواره سعی می‌کند با قوت بخشیدن به این توهم دایی‌جان ناپلئون که انگلیسی‌ها هنوز با او دشمنی دارند و در صدد کشتنش هستند، دایی‌جان را تحت فشار روحی و مالیخولیایی قرار دهد.
بازیگران فرعی
- محمدعلی کشاورز در نقش دایی‌جان سرهنگ: او برادر دایی‌جان ناپلئون و مردی بسیار ترسو است که در واقع سرهنگ هم نیست! وی یاور (سرگرد) ارتش است ولی در یک مهمانی به حکم ضمنی دایی‌جان که او را «داداش سرهنگ» صدا کرد همه به مرور عادت کردند او را آقای سرهنگ بنامند. او با درجه سرگردی بازنشسته شد. با صدای احمد رسول‌زاده
- اسماعیل داورفر در نقش دوستعلی‌خان: او از خویشاوندان دایی‌جان است و همواره مورد تمسخر سایرین به خصوص اسدالله قرار می‌گیرد. یک بار به خاطر خیانت به عزیزالسلطنه مورد حمله وی با کارد آشپزخانه قرار گرفت و بار دیگر هنگامی که عزیز فکر می‌کرد او نادختری اش را حامله کرده‌است از پشت تیر خورد. وی از عزیز السلطنه به شدت می‌ترسد. با صدای عزت‌الله مقبلی
- پروین ملکوتی در نقش عزیز السلطنه: وی همسر دوستعلی است و از ازدواج اولش دختری به نام قمر دارد که از لحاظ ذهنی عقب افتاده‌است و روی او حساسیت زیادی دارد. با صدای خودش
- جهانگیر فروهر در نقش نایب تیمورخان: کارآگاه خیلی جدی و تا حدودی بی‌ادب، که به قول خودش سیستم بین‌المللی مچ‌گیری نایب تیمورخان در دنیا نظیر ندارد! با صدای حسین عرفانی
- سوسن مقدم در نقش لیلی: تنها دختر دایی‌جان که عاشق سعید بود؛ و با وجود نفرت از پوری در آخر به عقد ازدواج او در می‌آید. با صدای مینو غزنوی
- محمدعلی ورشوچی در نقش آسپیران غیاث‌آبادی: کارآگاه معتادی که با قمر ازدواج کرد. همچنین او دستیار نایب تیمور خان است.
- محمود لطفی در نقش شیر علی قصاب: قصابی بسیار تنومند و ترسناک و کمی تندخو بود که در واقع آدم شروری نبود اما نسبت به همسرش خیلی حساس بود. البته زن او نیز با اهل محل رابطه داشت و کسی جرأت نمی‌کرد که موضوع را به اطلاع شیرعلی برساند. گویا یکبار گردن فاسق زنش را با ساطور قطع کرده بود. با صدای صادق ماهرو
- خیرالله تفرشی آزاد در نقش شمس‌علی میرزا آقا شازده: برادر بزرگتر اسدالله و مستنطق عدلیه که بنا به دلایل نامعلوم منفصل از خدمت شده است. با صدای مهدی آرین‌نژاد
- مینو ابریشمی در نقش طاهره، زن شیرعلی: همسر شیرعلی که با اسدالله و دوستعلی رابطه نامشروع داشت. با صدای شهلا ناظریان
- بهمن زرین‌پور در نقش پوری آقا، «پوری فش فشو»: پوری پسر خنگ و بچه‌ننه اما تحصیل‌کردهٔ دایی‌جان سرهنگ است که همیشه مورد تمسخر سایرین قرار می‌گیرد. او نیز همچون سعید عاشق لیلی بود. با صدای حسین معمارزاده
- میر احمد ایروانلو در نقش دکتر ناصر الحکما: پزشک پیری که از دوستان خانوادگی دایی‌جان به‌شمار می‌آید و سه بار ازدواج کرده‌است.
- پروین سلیمانی در نقش مادر آسپیران غیاث آبادی: زنی حساس روی آسپیران و زشت. با صدای اصغر افضلی!
- مستانه جزایری در نقش اختر خواهر آسپیران: دوست دختر اصغر دیزل. با صدای زهره شکوفنده
- علی‌اکبر مهدوی‌فر در نقش عکاس دوره‌گرد و اردواس ارمنی که دایی‌جان به او تهمت جاسوس بودن زد.
- سهیلا ملکی در نقش زن دایی‌جان سرهنگ.
- روح‌الله مفیدی در نقش آسید ابوالقاسم واعظ
- نریمان شیری‌فرد در نقش اصغر دیزل: دوست پسر اختر خواهر آسپیران
- گریل سینگ در نقش سردار مهارت خان مستأجر هندی آقاجان که به پیشنهاد اسدالله میرزا، آقاجان خانه‌اش را به او اجاره داده‌است.
- کوریال سینگ در نقش سردار مهارت خان(در برخی قسمتها)
- مهری ودادیان در نقش همسر آقاجان (مادر سعید) که از طرف دایی‌جان مجبور شد بین آقاجان و خانواده یکی را انتخاب کند. با صدای سیمین سرکوب
- کارمن زکی در نقش فرخ‌لقا: زن شوم و بد قدمی که از هر دری وارد می‌شود یک خبر شوم وارد آن خانه می‌شود. با صدای نیره معاون
- زری زندپور در نقش قمر: دختر عقب افتاده و پرخور عزیزالسلطنه که بعدها همسر آسپیران غیاث آبادی می‌شود.
- کیومرث ملک‌مطیعی در نقش معلم سعید
- کامران ملک‌مطیعی هم‌کلاسی سعید.
عوامل فیلم
- نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان: ناصر تقوایی
- فیلم‌برداری: علیرضا زرین‌دست
- سرپرست گویندگان: احمد رسول‌زاده
- راوی فیلم: هوشنگ لطیف‌پور
- صدا: مصطفی مصطفی‌زاده
- پیوند تصویر و صدا: عباس گنجوی
- برنامه‌ریز و مدیر تدارکات: مهوش شیخ‌الاسلامی
صداپیشگان
سعید کنگرانی و سوسن مقدم در سریال دایی جان ناپلئون
- هوشنگ لطیف‌پور (راوی)
- غلامحسین نقشینه به‌جای خودش در نقش دایی‌جان ناپلئون
- پرویز فنی‌زاده به‌جای خودش در نقش مَش قاسم
- ناصر طهماسب به جای نصرت کریمی در نقش آقاجان
- منوچهر اسماعیلی به‌جای پرویز صیاد در نقش شازده اسدالله میرزا
- آرشاک قوکاسیان به‌جای سعید کنگرانی در نقش سعید
- احمد رسول‌زاده به‌جای محمدعلی کشاورز در نقش دایی‌جان سرهنگ
- حسین معمارزاده به‌جای بهمن زرین‌پور در نقش پوری فش‌فشو
- عزت‌الله مقبلی به‌جای اسماعیل داورفر در نقش دوستعلی‌خان
- پروین ملکوتی به‌جای خودش در نقش عزیزالسلطنه
- حسین عرفانی به‌جای جهانگیر فروهر در نقش نایب تیمورخان
- صادق ماهرو به‌جای محمود لطفی در نقش شیرعلی قصاب
- شهلا ناظریان به‌جای مینو ابریشمی در نقش طاهره
- محمد ورشوچی به‌جای خودش در نقش آسپیران غیاث‌آبادی
- اصغر افضلی! به‌جای پروین سلیمانی در نقش مادر آسپیران غیاث‌آبادی
- زهره شکوفنده به‌جای مستانه جزایری در نقش اختر
- سیمین سرکوب به‌جای مهری ودادیان در نقش شاجون
- مینو غزنوی به‌جای سوسن مقدم در نقش لیلی
- مهدی آرین‌نژاد به‌جای خیرالله تفرشی آزاد در نقش شمس‌علی میرزا
- محمدباقر توکلی به‌جای میر احمد ایروانلو در نقش دکتر ناصر الحکما
- ناصر طهماسب به‌جای گربل سینگ در نقش سردار مهارت‌خان
- ناصر طهماسب به‌جای آرمینه در نقش سردار اشتیاق‌خان
- نیره معاون به‌جای کارمن زکی در نقش فرخ‌لقا
- فاطمه فرخنده مآل به‌جای زری زندپور در نقش قمر
- اکبر دودکار و روح‌الله مفیدی به‌جای خودشان به ترتیب در نقش‌های نوکر و واعظ
- به جای نریمان شیری‌فرد در نقش «اصغر دیزل»
جستارهای وابسته
پیوند به بیرون
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به دایی‌جان ناپلئون (مجموعه تلویزیونی) در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
منابع
- رهبر، محمد (۲۰۱۹-۰۴-۲۷). «کتاب‌های صد سال اخیر ایران؛ دایی‌جان ناپلئون زنده است». BBC Persian. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۲۸.
- «گفت‌وگو با ایرج پزشکزاد، خالق دایی‌جان ناپلئون». BBC فارسی. ۷ خرداد ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۲۸.
- «روایت نصرت کریمی از دایی‌جان ناپلئون». پارسینه. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۷.
| ||
| فیـلم‌‌ها |
| .jpg.webp) |
| سریال | ||
| فیلم‌های مستند |
| |
| فیلم‌نامه‌ها |
| |
| کتاب‌ها |
| |
| دیـگر | ||
ردهٔ ناصر تقوایی | ||
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.