تلگرام

تِلِگرام (به انگلیسی: Telegram) یک سرویس پیام‌رسان متن‌باز چندسکویی مبتنی بر رایانش ابری[15] است. تلگرام رسماً برای اندروید، ویندوز فون و آی‌اواس[16] (مانند تبلت‌ها و دستگاه‌های بدون وای-فای) در دسترس است. نرم‌افزارهای کلاینت غیررسمی برای نسخهٔ وب،[17] نسخهٔ اواس ده، نسخهٔ لینوکس و یک کلاینت دسکتاپ مایکروسافت ویندوز از توسعه‌دهنده‌های مستقل که از رابط برنامه‌نویسی کاربردی تلگرام استفاده می‌کنند در دسترس هستند.[18][19] کاربران تلگرام امکان ارسال پیام، نگاره، ویدئو و همه گونه پرونده‌های خودویرانگر و رمزنگاری‌شده را تا حجم ۲ گیگابایت دارند.

پیام‌رسان تلگرام
نماگرفت
تلگرام بر روی اندروید
توسعه‌دهنده(ها)Telegram FZ LLC
Telegram Messenger Inc.
انتشار ابتدایی۱۴ اوت ۲۰۱۳ (۲۰۱۳-۰۸-14)
انتشار(های) پایدار [±]
اندروید، اصلی7.2.1 / ۳۱ اکتبر ۲۰۲۰ (۲۰۲۰-۱۰-31)[1]
اندروید، تلگرام اکس0.22.8.1361 / ۱۵ مه ۲۰۲۰ (۲۰۲۰-۰۵-15)[2]
آی‌اواس7.2.1 / ۱۸ نوامبر ۲۰۲۰ (۲۰۲۰-۱۱-18)[3]
ویندوز، مک‌اواس، لینوکس2.4.7 / ۵ نوامبر ۲۰۲۰ (۲۰۲۰-۱۱-05)[4]
ویندوز (فروشگاه مایکروسافت)2.4.7 / ۵ نوامبر ۲۰۲۰ (۲۰۲۰-۱۱-05)[5]
مک‌اواس (فروشگاه مک‌اپ)7.2.4 / ۳۰ نوامبر ۲۰۲۰ (۲۰۲۰-۱۱-30)[6]
انتشار(های) آزمایشی [±]
اندروید، اصلی5.12.0 (17400) / ۶ اکتبر ۲۰۱۹ (۲۰۱۹-۱۰-06)[7]
آی‌اواس5.12 (15550) / ۶ اکتبر ۲۰۱۹ (۲۰۱۹-۱۰-06)[8]
ویندوز، مک‌اواس، لینوکس1.8.5 / ۵ سپتامبر ۲۰۱۹ (۲۰۱۹-۰۹-05)[9]
مک‌اواس (فروشگاه مک‌اپ)5.8 (182623) / ۱۸ سپتامبر ۲۰۱۹ (۲۰۱۹-۰۹-18)[10]
مخزن
نوشته‌شده باC++
بن‌سازه رایانشاندروید، آی‌اواس، ویندوز فون، ویندوز ان‌تی، مک‌اواس، گنو/هسته لینوکس، برنامه کاربردی وب
در دسترس به۱۴[11][12]
فهرست زبان‌ها
انگلیسی، روسی، فارسی، ترکی استانبولی، ایتالیایی، عربی، اوکراینی، ازبکی، پرتغالی، اسپانیایی، آلمانی، هلندی، فرانسوی، کره‌ای، اندونزی، زبان مالایی
گونهپیام‌رسانی فوری
پروانهپروانه عمومی همگانی گنو (clients),[13] proprietary (server)
وبگاه
Telegram Messenger LLP
بنیان‌گذاری‌شدهمارس ۲۰۱۳ (۲۰۱۳-۰۳)
ستاد(ها)لندن، بریتانیا
(اقامتگاه قانونی)
دبی، امارات متحده عربی
(مرکز عملیاتی)
محدودهٔ فعالیتجهان
بنیانگذار(ان)
مدیر عاملپاول دورف
صنعتنرم‌افزار
کارکنان۳۵۱ (۲۰۱۹)[14]
نشانی

تلگرام توسط دو برادر با نام‌های پاول دورف و نیکلای دورف به بازار آمد. پاول دورف برادر کوچک نیکلای دورف است. پشتیبان مالی این پروژه، سازمان غیرانتفاعی کارآفرینی در آلمان است. تا ژانویه ۲۰۲۱، تلگرام به بیش از ۵۰۰ میلیون کاربر فعال ماهانه رسیده‌است.[20][21]

شمار کاربران

در اکتبر ۲۰۱۳ تلگرام روزانه صد هزار کاربر فعال داشت[22] که در ۲۴ مارس ۲۰۱۴ این شمار به ۱۵ میلیون رسید.[23]

در دسامبر ۲۰۱۴، تلگرام اعلام کرد که بیش از ۵۰ میلیون کاربر فعال دارد که روزانه بیش از یک میلیارد پیام هم رسانی می‌کنند.[24] میزان هم رسانی پیام‌ها در بازه زمانی پنج‌ماهه دو برابر شد و به ۲ میلیارد پیام در روز رسید.[25] در سپتامبر ۲۰۱۵، اعلام شد که تلگرام بیش از ۶۰ میلیون کاربر فعال دارد که روزانه ۱۲ میلیارد پیام با یکدیگر هم رسانی می‌کنند.[26] در فوریه ۲۰۱۵، شُمار ثبت نام کنندگان در تلگرام به ۳۵۰ هزار کاربر در روز رسید و در مجموع روزانه بیش از ۱۵ میلیارد پیام در بستر این پیام‌رسان فرستاده شد.[27]

در سال ۲۰۱۷، تلگرام با حدود ۱۸۰ میلیون کاربر هفتمین پیام‌رسان پرکاربرد شناخته شد.[28] در این فهرست، تلگرام با پیام‌رسان فیس‌بوک و واتس‌اپ در جایگاه نخست هستند.[28]

در ۱۳ فوریه سال ۲۰۲۰، تلگرام کاربران فعال خود را بیش از ۴۰۰ میلیون اعلام کرد.[29]

در ژانویه ۲۰۲۱ پاول دوروف بنیانگذار و مدیرعامل پیام‌رسان تلگرام اعلام کرد که تعداد کابران فعال این پیام رسان از مرز ۵۰۰ میلیون عبور کرده‌است.[30]

در ایران، برپایه نظرسنجی انجام‌شده از سوی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، تلگرام تا پیش از فیلتر شدن، محبوب‌ترین پیام‌رسان بود. به‌گونه‌ای که در سال ۱۳۹۶، ۶۲٫۲ درصد ایرانیان عضو آن بوده‌اند.[31]

دفتر مرکزی

تلگرام به عنوان شرکت در انگلستان و آمریکا به ثبت رسیده‌است. اما حوزهٔ قضایی آن مشخص نیست. تلگرام، دفتر مرکزی خود را در برلین آلمان معرفی می‌کند. اما آدرس دفترهای آن مشخص نیست.[32]

میزان استفادهٔ تلگرام از اوت ۲۰۱۳ تا فوریه ۲۰۱۶

بر اساس «پرسش‌های متداول» در سایت رسمی تلگرام، تیم توسعه‌دهندگان در شهر دبی، امارات متحدهٔ عربی قرار دارند. به گفتهٔ آنان، به‌دلیل تغییر قوانین روسیه در زمینه آی‌تی، مجبور به ترک کشور شدند و کشورهای دیگر مانند برلین، لندن و سنگاپور را امتحان کرداند ولی در نهایت در دبی مستقر شده‌اند.[33]

معماری

پروتکل

پروتکل تازه‌ساخت MTProto توسط نیکلای دورف بر مبنای رمزنگاری استاندارد رمزنگاری پیشرفته (ای‌ئی‌اس) ۲۵۶ بیتی متقارن، رمزنگاری آراس‌ای ۲۰۴۸ و پروتکل هم رسانی کلید دیفی-هلمن است.[34][35]

پروانه

همهٔ نرم‌افزارهای رسمی تلگرام (و چند نرم‌افزار غیررسمی) متن‌باز هستند.[36] هرچند، نرم‌افزار سمت سرور تلگرام مالکیتی است. پاول دورف گفته‌است که کد سرور، نرم‌افزار آزاد نیست؛ زیرا معماری تلگرام نیاز دارد دوباره طراحی شود تا به سرورهای مستقل اجازه دهد مانند یک اَبرِ تلگرام پیوسته کار کند.[37]

امنیت

سازندگان تلگرام بر امنیت برنامه خود تأکید بسیاری دارند. در نوامبر سال ۲۰۱۴ یک جایزهٔ سیصد هزار دلاری برای یافتن باگ بر روی تلگرام اعلام شد[38] که خود نشان از اطمینان برنامه‌نویسان تلگرام دارد. این مسابقه در فوریه ۲۰۱۵ بدون برنده پایان یافت. در سال ۲۰۱۵ شرکت امنیتی غیرانتفاعی بنیاد مرزهای الکترونیکی رتبهٔ ۴ از ۷ را به بخش پیام‌رسان و رتبه ۷ از ۷ را به بخش «چت‌های محرمانه» این نرم‌افزار داد.[39] با این‌حال همواره بحث‌هایی در خصوص ارتباط سازنده روسی این نرم‌افزار با دولت روسیه مطرح می‌شود که چندی قبل سخنگوی دولت روسیه و همچنین پاول دوروف این شایعات را تکذیب کردند.[40]

چگونگی رمزنگاری در چت محرمانه تلگرام

مدل کسب‌وکار

تلگرام یک اپلیکیشن رایگان است و مدل کسب‌وکار آن بر مبنای کمک‌های مالی است. نحوهٔ درآمدزایی این آپ در صفحه پرسش‌های متداول تلگرام این گونه پاسخ داده شده‌است:[41][42]

پاول دورف، که دیدگاه مشابهی با ما دارد، کمک مالی بزرگی به تلگرام کرده‌است و ما هم‌اکنون به اندازهٔ کافی پول داریم. اگر پول کم بیاوریم، امکانات غیرضروری پولی اضافه خواهیم کرد تا هزینهٔ زیرساخت‌ها و حقوق توسعه‌دهندگان را تأمین کنیم. اما درآمدزایی هیچ‌گاه هدف تلگرام نبوده‌است.

امکانات

گروه

گروه‌ها یکی از بخش‌های اصلی پیام‌رسان تلگرام هستند. به‌طوری‌که کاربران می‌توانند با پیوستن به گروه‌ها به صورت چند سویه با دیگران ارتباط برقرار کنند. گروه‌های نخستین، توانایی پذیرش ۲۰۰ عضو را داشتند؛ ولی تلگرام در ویرایش‌های بعدی، توانایی پذیرش گروه عادی به سوپر گروه و افزایش اعضا را از ۲۰۰ به ۵۰۰ و سپس به ۵۰۰۰ نفر را در دسترس همگان قرار داد.[20]

از ویرایش مارس ۲۰۱۶، مدیران گروه‌ها می‌توانند پیام سنجاق‌شده را در بالای گروه‌ها قرار دهند که از آن به «اطلاعیه» نیز نام برده می‌شود. از دیگر موارد می‌توان به انتخاب شناسه برای گروه‌ها و ساخت گروه‌های عمومی اشاره کرد که توانایی جستجوی گروه‌ها بر اساس شناسه را برای کاربران فراهم می‌کند.[20]

کانال

کانال تلگرام، مسیر یک سویه‌ای است که فقط مدیران آن می‌توانند در آن پُست‌های دلخواه را برای اعضای کانال منتشر کنند و دیگر اعضا امکان افزودن پست در آن را ندارند.[43] از کانال می‌توان برای پیام‌رسانی به‌شمار نامحدودی از کاربران استفاده کرد.[44] این کانال‌ها می‌توانند به صورت عمومی باشند و همه کاربران بتوانند در آن عضو شوند یا خصوصی باشند و امکان عضویت برای همه نباشد.

ربات

در ژوئن ۲۰۱۵، تلگرام اجازه ساخت ربات را به کاربران ثالث داد.[45] این ربات‌ها حساب‌های کاربری هستند که از روی یک برنامه اجرا می‌شوند.

چت‌های محرمانه

پیام‌ها همچنان می‌توانند به صورت رمزنگاری دوسویه ارسال شوند. این پیام‌ها با سرویس پروتکل MTProto رمزگذاری می‌شوند.[34][35]

تماس صوتی

در اواخر مارس ۲۰۱۷، تلگرام تماس صوتی خود را معرفی کرد. تماس‌ها بر مبنای شیوه رمزگذاری سرتاسر چت‌های محرمانه ساخته شده‌است.[46]

تماس تصویری

در آپدیت‌های اخیر تلگرام، همزمان با هفت سالگی این پیام رسان، از امکان تماس تصویری مبتنی بر رمزگذاری سرتاسر رونمایی شد.[47]

نمایش فوری

نمایش فوری نسخه ۲ (به انگلیسی: Instant View 2.0) راهی است برای نمایش صفحات وب بدون زمان تأخیر جهت نمایش محتوا. در حقیقت تمامی کاربران تلگرام می‌توانند وبلاگ‌ها و وبسایت‌های مختلف را در قالبی یکسان و قابل خواندن مشاهده نمایند. نمایش فوری از متن و هر نوع رسانه به‌خوبی پشتیبانی می‌کند و حتی اگر وبسایت مورد نظر جهت نمایش در حالت تلفن‌همراه بهینه نشده باشد، بازهم با تلفن‌همراه سازگار است. علت نمایش فوق سریع این ویژگی، بسیار سبک بودن و همچنین بهینه بودن برای همه تلفن‌های‌همراه این است که تلگرام با انجام شخصی‌سازی‌هایی اولا وبسایت مورد نظر را کش می‌کند و ثانیاً کدهای آن را برای ظاهر موبایل تغییر می‌دهد.[48][49][50]

تلگراف
نمونه‌ای از صفحهٔ ابزار تلگراف

تلگراف (Telegra.ph) ابزاری برای انتشار محتوای متنی به‌همراه تصویر از طریق تلگرام است. از این ویژگی می‌توان برای نوشتن مقالات و هم‌رسانی آن‌ها در فضای اینترنت استفاده کرد.[51]

پوشه‌های سفارشی

در به روزرسانی اخیر تلگرام در تاریخ ماه مه ۲۰۲۰(برابر ‎اردیبهشت ۱۳۹۹) تلگرام قابلیت «پوشه‌های سفارشی» را اضافه کرد که می‌توان با ساختن چندین پوشه، مخاطبین خود را مدیریت کرد. در حقیقت می‌توان به‌عنوان مثال یک پوشه جهت همکاران خود ایجاد کرده و آن را به دلخواه «همکاران» بنامید و همکاران خود را به آن پوشه اضافه نمایید. بعد از انتخاب پوشه همکاران فقط مخاطبینی از شما که به‌عنوان همکار در این پوشه اضافه کرده‌اید نمایش داده خواهند شد. همچنین می‌توانید برای هر پوشه خود از لیست آیکون‌های تلگرام استفاده کنید.

تظاهرات در اعتراض به مسدود شدن تلگرام در روسیه

انتقال تاریخچه گفتگو از برنامه‌های دیگر

در ۲۸ ژانویه ۲۰۲۱ تلگرام در به روزرسانی جدید خود امکانات نویی را ارائه کرد که همه می‌توانند تاریخچه گفتگوی خود، به همراه ویدیوها و سندها را از برنامه‌های دیگر مانند واتس‌اپ، لاین و کاکائوتاک به تلگرام انتقال دهند. این قابلیت هم برای گفتگوهای خصوصی و گروهی کار می‌کند.[52]

انتقادها

در ماه نوامبر ۲۰۱۵ تلگرام حساب ۷۸ کاربر شخصی و کانال را به علت همکاری با داعش مسدود و اعلام کرد که از این پس امکاناتی در اختیار کاربران قرار خواهد داد تا این‌گونه کاربران مشکوک را گزارش کنند. به نظر می‌رسد داعش هنوز در این شبکه فعال است.[53][54]

سرور‌های شبکه تلگرام گاهی چند بار در هفته مشکل پیدا می‌کنند و کاربرها در اروپا، خاورمیانه و آفریقای شمالی تا چندین ساعت پیاپی به شبکه دسترسی ندارند. این شبکه بارها قول داده‌است که این وضعیت را تغییر دهد ولی پیشرفت محسوسی در این مورد مشاهده نشده‌است.[55]

کاربران بارها مشاهده کرده‌اند که ضمن فوروارد کردن یک پیام از راه نشان گذاری، تلگرام اشتباهی یک یا دو پیام دیگر را نیز اضافه به گیرنده فوروارد می‌کند و این می‌تواند در رابطه با درونمایهٔ پیام برای فرستنده، عامل شرمساری شود. همچنین بارها دیده شده که حساسیت بخش صفحهٔ لمسی در تلگرام دچار نوسان شده و با لمس یک نام (تماس)، پرونده شخص دیگری باز می‌شود و کاربر، ندانسته، پیامی ارسال می‌کند که این نیز می‌تواند مشکل‌هایی را برای فرستنده به بار بیاورد.[56][57]

فیلترینگ

روسیه
نوشتار اصلی: مسدودسازی تلگرام در روسیه

کاربران روس، نزدیک به هفت درصد از کل کاربران تلگرام را تشکیل می‌دهند.[58] به گفته سرویس امنیت فدرال روسیه (FSB) عاملان حمله ۲۰۱۷ متروی سن پترزبورگ از تلگرام برای ارتباط استفاده کرده بودند.[59] در اکتبر سال ۲۰۱۷ پیام‌رسان تلگرام به دلیل خودداری از ارائه کلیدهای رمزنگاری پیام‌های کاربران به سرویس امنیت فدرال روسیه ۸۰۰ هزار روبل روسیه برابر ۱۸ هزار دلار آمریکا جریمه شد.[32] در مارس ۲۰۱۸ سازمان تنظیم ارتباطات روسیه برای دومین بار به مدیران تلگرام دو هفته وقت داد تا داده‌های کاربران و کدهای رمزنگاری را به سازمان اطلاعات و امنیت روسیه تسلیم کنند؛ ولی با خودداری مدیران تلگرام از این کار، در روز جمعه ۱۳ آوریل ۲۰۱۸ دادگاهی در مسکو حکم ممنوعیت سرویس پیام‌رسان تلگرام در روسیه را صادر کرد.[60][61] پاول دوروف به این دادگاه، وکیل نفرستاده بود.[61] وی همچنین گفته بود: «حتی اگر این به قیمت توقف فعالیت آن تمام شود، تلگرام، حریم خصوصی کاربران خود را حفظ خواهد کرد».[58] در تاریخ ۱۶ آوریل ۲۰۱۸ سازمان تنظیم ارتباطات روسیه، آغاز فیلترینگ دسترسی به پیام‌رسان تلگرام را در این کشور اعلام کرد.[62] در مه ۲۰۱۸ مقام‌های روسیه از شرکت اپل خواستند خدمات ارسال «اطلاع فوری» تلگرام را در روسیه متوقف کرده و اپلیکیشن آن از اپ استورهای روسیه حذف شود. این مقام‌ها گفتند که در حال گفتگو با گوگل هستند تا دسترسی به این پیام‌رسان با سیستم عامل اندروید ناممکن شود.[59]

  به‌طور کامل بسته شده
  برخی دسترسی‌ها (از جمله تماس صوتی) بسته شده یا نرم‌افزار به‌طور موقت بسته شده

برای رویارویی با حکم دادگاه، پاول دوروف، جنبشی به نام «مقاومت دیجیتال» را پایه‌گذاری کرد و هدف آن را «جنبشی نامتمرکز برای دفاع از آزادی و پیشرفت دیجیتال در جهان» خواند. گفته می‌شد ممنوعیت دسترسی به تلگرام تأثیر چشمگیری بر فعالیت کاربران روس نگذاشته‌است. چون کاربران روس این پیام‌رسان از وی‌پی‌ان و فیلترشکن استفاده می‌کنند.[58] اما نهایتاً تلگرام با دولت روسیه اینطور مصالحه کرد که از قوانین حفاظت از داده‌های این کشور تبعیت کند، اما داده‌های شهروندان روس را در روسیه ذخیره نکند.[63]

در ۱۸ ژوئن ۲۰۲۰ سازمان فدرال نظارت بر ارتباطات، فناوری اطلاعات و رسانه‌های جمعی روسیه، با موافقت دادستان کل این کشور محدودیت‌های دسترسی کاربران روسی به پیام‌رسان تلگرام را لغو کرد.[64] دستگاه قضایی روسیه اعلام کرد، با استناد به «اعلام آمادگی پاول دوروف» بنیانگذار تلگرام برای مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی، الزامات محدودکنندهٔ دسترسی به پیام‌رسان تلگرام را برطرف می‌کند.[65]

ایران
نوشتار اصلی: تلگرام در ایران § فیلترینگ

نظام جمهوری اسلامی ایران بارها بحث فیلترینگ تلگرام را مورد بررسی قرار داد و همواره محدودیت‌هایی را برای دسترسی کاربران به آن اعمال کرده‌است. به‌گونه‌ای که دسترسی کاربران به این پیام‌رسان همواره با اختلالات جدی روبرو می‌شده‌است.[66][67][68]

این پیام رسان نقش پررنگی در کاهش رأی جناح اصولگرایان جمهوری اسلامی ایران در چند انتخابات از ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ مانند انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ و مجلس شورای اسلامی و حذف چهره‌های شاخص مجلس خبرگان رهبری داشته‌است.[69]

پس از تظاهرات ۱۳۹۶ ایران، علاء الدین بروجردی طی اظهاراتی از فیلترشدن تلگرام تا پایان فروردین ۱۳۹۷ خبر داد.[70] کانال تلگرام رهبر ایران و معاون اول رئیس‌جمهوری نیز در روز ۲۹ فروردین ۱۳۹۷ پایان فعالیت خود در این پیام‌رسان را اعلام و از جایگزینی این کانال‌ها با کانال‌هایی در پیام رسان‌های داخلی ایران خبر دادند.[71]

در دهم اردیبهشت ۱۳۹۷ تلگرام در ایران به دستور قضایی فیلتر شد.[72] دستور قضایی دربارهٔ مسدودسازی پیام رسان تلگرام از سوی بازپرس شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه تهران صادر شد. بر پایه این دستور «کلیه ارائه دهندگان خدمات دسترسی به اینترنت کشور خصوصاً شرکت ارتباطات زیرساخت و اپراتورهای تلفن و دارندگان پروانه ارائه خدمات ارتباطات ثابت مکلف اند از تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ نسبت به اعمال مسدودسازی کامل وب سایت و اپلیکیشن شبکه اجتماعی تلگرام اقدام نمایند.»

در متن حکم مسدودسازی تلگرام آمده‌است که «اِعمال مسدودسازی باید به‌گونه‌ای باشد که محتوای پیام‌رسان یادشده با هیچ نرم‌افزاری در کشور قابل دسترس نباشد، تخلف از اجرای این دستور موجب تعقیب کیفری خواهد بود.»[73]

تلگرام در ایران
نوشتار اصلی: تلگرام در ایران

قبل از فیلترینگ، بیش از ۸۰ درصد از کاربران ایرانی از تلگرام استفاده می‌کردند.[74] تا شهریور ۱۳۹۵، بیش از ۲۰ میلیون کاربر ایرانی در تلگرام فعالیت می‌کردند.[75] تلگرام در اواخر ماه مارس ۲۰۱۸ اعلام کرد که نزدیک به ۲۰۰ میلیون کاربر فعال در سرتاسر جهان دارد که بیش از ۴۰ میلیون نفر از کاربران آن (یک پنجم کل کاربران) در ایران بودند.[58][61] بر پایه نظرسنجی انجام‌شده از سوی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، تلگرام تا پیش از فیلتر شدن، محبوب‌ترین پیام‌رسان بود. به گونه‌ای که در سال ۱۳۹۶، ۶۲٫۲ درصد ایرانیان عضو آن بوده‌اند.[31]

تلگرام در اطلاع‌رسانی و بسیج اجتماعی برای کارهای امدادی از جمله در زمین‌لرزه ۱۳۹۶ ازگله تأثیرگذار بوده‌است.[76]

جستارهای وابسته

پانویس
  1. "Telegram Messenger". Google Play. Retrieved 2020-08-14.
  2. "Telegram X". Google Play. Retrieved 2020-04-05.
  3. "‎Telegram Messenger". App Store. Retrieved 2020-04-05.
  4. "Telegram Lite". Telegram. Retrieved 2020-04-05.
  5. "Telegram Desktop". Microsoft Store. Retrieved 2020-04-05.
  6. "‎Telegram". Mac App Store. Retrieved 2020-04-05.
  7. "Telegram Beta 2 – HockeyApp". rink.hockeyapp.net.
  8. "Join the Telegram Messenger beta". testflight.apple.com.
  9. "Version history". Telegram.
  10. "Telegram Swift – HockeyApp". rink.hockeyapp.net.
  11. "Live Locations, Media Player and Languages". telegram.org. Telegram Messenger LLP. Retrieved 12 April 2018.
  12. "Translating Telegram". translations.telegram.org. Telegram Messenger LLP. Retrieved 12 April 2018.
  13. "List of Telegram applications". 6 February 2014.
  14. "Telegram Company profile". 12 December 2019.
  15. "تلگرام چه تفاوتی با واتس‌اپ دارد؟". وبگاه رسمی تلگرام. Retrieved ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۷. Check date values in: |بازبینی= (help)
  16. "وبگاه رسمی تلگرام". Retrieved 2 April 2016.
  17. "Webogram".
  18. "List of Telegram applications". 2014-02-06.
  19. "Che cosa è Telegram, Squer.it" (به ایتالیایی). Archived from the original on 6 October 2014. Retrieved 29 August 2014.
  20. "Telegram hits 400M monthly active users". TechCrunch. Retrieved 2020-11-03.
  21. «شمار کاربران تلگرام از مرز ۵۰۰ میلیون نفر عبور کرد». ایسنا. ۲۴ دی ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۳ فوریه ۲۰۲۱.
  22. Shu, Catherine (27 October 2013). "Meet Telegram, A Secure Messaging App From The Founders Of VK, Russia's Largest Social Network". TechCrunch. Retrieved 18 March 2016.
  23. Telegram Hits 35M Monthly Users, 15M Daily With 8B Messages Received Over 30 Days, TechCrunch, 24 March 2014
  24. Telegram Reaches 1 Billion Daily Messages, Telegram, 8 December 2014
  25. Telegram Hits 2 Billion Messages Sent Daily, Telegram, 13 May 2015
  26. Lomas, Natasha (21 September 2015). "Telegram Now Seeing 12BN Daily Messages, up From 1BN in February". Techcrunch. Retrieved 19 November 2015.
  27. Burns, Matt (23 February 2016). "Encrypted Messaging App Telegram Hits 100M Monthly Active Users, 350k New Users Each Day". TechCrunch. Retrieved 23 February 2016.
  28. Pichsenmeister, David (2017-05-05). "Current numbers for mobile messengers (Q1 2017)". oratio Insights. Archived from the original on 9 September 2017. Retrieved 2017-09-09.
  29. «400,000,000 Monthly Active Users». Telegram. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۱.
  30. «کاربران تلگرام از مرز ۵۰۰ میلیون گذشت». ۴ بهمن ۱۳۹۹.
  31. «تلگرام، محبوب‌ترین پیام‌رسان ایرانی‌ها». ایسنا. ۲۵ شهریور ۱۳۹۶.
  32. «درخواست فیلترکردن تلگرام در روسیه به دادگاه ارائه شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۷ فروردین ۱۳۹۷.
  33. «تلگرام در کجا مستقر شده‌است؟». ۴ بهمن ۱۳۹۹.
  34. «FAQ for the Technically Inclined». تلگرام. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۱۸.
  35. «پرسش‌های متداول تلگرام - چت‌های محرمانه». تلگرام. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۱۸.
  36. "Source code", Telegram (links), retrieved 2013-02-12
  37. "Pavel Durov: "No application is 100% safe"". Turing. Spain: El Diario. 2014-02-02. Retrieved 2014-02-12.
  38. برگهٔ هماوردی در شکستن امنیت تلگرام با جایزهٔ سیصد هزار دلاری
  39. "Secure Messaging Scorecard". Electronic Frontier Foundation. 17 February 2015. Retrieved 20 July 2016.
  40. «نظارت کرملین و سرویس امنیت فدرال روسیه بر کانال‌های تلگرام». 7telegram.ir. ۳ مهر ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷.
  41. "Telegram Revenue and Usage Statistics". Business of Apps. 2017-12-05. Retrieved 2018-04-19.
  42. "Telegram F.A.Q." Telegram. 2013-08-14. Retrieved 2018-04-19.
  43. «Channels: Broadcasting Done Right». وبلاگ رسمی تلگرام.
  44. Lobao, Martim (22 September 2015). "Telegram v3.2 Brings Channels For Broadcasting Your Messages To The World". Android Police.
  45. Telegram Bot Platform, Telegram, 24 June 2015, retrieved 1 September 2015
  46. «تلگرام امکان تماس صوتی را فراهم کرد». بی‌بی‌سی فارسی. ۳۰ مارس ۲۰۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱ فوریه ۲۰۱۸.
  47. The Telegram Team (August 14, 2020). "Video Calls and Seven Years of Telegram". https://telegram.org. External link in |وبگاه= (help)
  48. https://telegram.org/blog/instant-view
  49. https://telegram.org/blog/translations-iv2
  50. https://instantview.telegram.org/
  51. https://telegram.org/blog/instant-view#telegraph
  52. «انتقال تاریخچه گفتگو از برنامه‌های دیگر به تلگرام امکان‌پذیر شد». ۱۱ بهمن ۱۳۹۹.
  53. «تلگرام، برنامه محبوب تروریست‌های داعش، کاربرانی را مسدود کرد». هفته نامه سیاسی اشپیگل. دریافت‌شده در دهم ماه مه ۲۰۱۵. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  54. «Encrypted Messaging Apps Face New Scrutiny Over Possible Role in Paris Attacks». نیویورک تایمز. دریافت‌شده در دهم ماه مه ۲۰۱۵. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  55. «Telegram: Messenger kämpft mit Verbindungsproblemen». www.netzwelt.de. دریافت‌شده در دهم ماه مه ۲۰۱۵. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  56. همه مشکلات تلگرام
  57. Forwarded messages make any group chat inherently insecure
  58. «'جنبش مقاومت دیجیتال'، پاسخ تلگرام به ممنوعیت در روسیه». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۸ فروردین ۱۳۹۷.
  59. «روسیه برای حذف تلگرام از شرکت اپل کمک خواست». بی‌بی‌سی فارسی. ۸ خرداد ۱۳۹۷.
  60. «Russian Court Rules to Block Telegram 'Immediately'». The Moscow Times. April 13 2018. دریافت‌شده در ۱۶ آوریل ۲۰۱۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  61. «با حکم دادگاه، تلگرام در روسیه مسدود می‌شود». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۴ فروردین ۱۳۹۷.
  62. «Russia starts blocking Telegram messenger - regulator». یورو نیوز. 2018 ,16 Apr. دریافت‌شده در ۱۶ آوریل ۲۰۱۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  63. Madnick، Stuart؛ Johnson، Simon؛ Huang، Keman (۲۰۱۹-۰۱-۰۴). «What Countries and Companies Can Do When Trade and Cybersecurity Overlap». Harvard Business Review. شاپا 0017-8012. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۴.
  64. Times, The Moscow (2020-06-18). "Russia 'Unblocks' Telegram Messenger in Surprise Reversal". The Moscow Times. Retrieved 2020-06-18.
  65. «توبه دوروف و آزادسازی تلگرام در روسیه». مشرق نیوز. ۲۰۲۰-۰۶-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۱۹.
  66. «تلگرام مختل شد یا فیلتر؟». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۳ اکتبر ۲۰۱۵.
  67. «مدیر عامل تلگرام: ایران از چهارشنبه دسترسی به تلگرام را محدود کرده‌است [بروزرسانی: پاسخ وزارت ارتباطات]». زومیت. ۲۹ مهر ۱۳۹۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۳ اکتبر ۲۰۱۵.
  68. «5 نکته دربارهٔ شایعه فیلترینگ "تلگرام": سر به سر مردم نگذارید».
  69. «تلگرام 30درصد به آرای اصلاح طلبان افزود». خبرآنلاین. ۲۹ فروردین ۱۳۹۷.
  70. (www.dw.com)، Deutsche Welle. «بروجردی: تلگرام تا پایان فروردین فیلتر می‌شود | DW | 31.03.2018». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۰۳.
  71. «تلگرام در ایران؛ کانال آیت‌الله خامنه‌ای و معاون اول رئیس‌جمهور تعطیل شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۹ فروردین ۱۳۹۷.
  72. «سپاه چگونه پروژه فیلتر کردن تلگرام را هدایت کرد؟». ایران وایر. ۳۱ فروردین ۱۳۹۷.
  73. «فیلترینگ تلگرام». زومیت. ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۷.
  74. «بیش از ۸۰ درصد کاربران ایرانی از شبکه اجتماعی تلگرام استفاده می‌کنند/ باید در عرصه فضای مجازی آنقدر بدویم تا شهید شویم». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. ۲۰۱۷-۰۲-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۹-۰۹.
  75. خبرگزاری باشگاه خبرنگاران (۲۰۱۷-۰۹-۰۹). «80 درصد کاربران تلگرام ایرانی هستند». خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | YJC. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۹-۰۹.
  76. «در زمینه خبررسانی دربارهٔ زلزله غرب ایران، تلگرام از صداوسیما سبقت گرفت». خبرآنلاین. ۲۳ آبان ۱۳۹۶.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ تلگرام موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.