تریبونوس پلبیس

15 سال پس از خلع رژیم پادشاهی و پیدایش جمهوری در ۵۰۹ق.م پلبی‌های روم کمرشان از بار سنگین بدهی ها خم شده بود. یک سری نزاع ها بین توده پلبی ها و طبقه مسلط پاتریسی‌ها در 495 و 494ق.م منجر به شوریدن پلبی ها شد و صحبت هایی مبنی بر ترور دو کنسول در جریان بود. در عوض به پیشنهاد لوسیوس سیسینیوس ولوتوس^∗ پلبی ها دست به جدایی طلبی^∗ زدند و در مقیاسی عظیم روم را ترک کردند، در مونته ساکرو (کوه مقدس) که تپه ای واقع در خارج روم بود، بست نشستند.[2] سنا آگریپا مننیوس لاناتوس^∗، کنسول سابقی که بسیار مورد قبول پلبی ها بود، را به عنوان نماینده فرستاد. مننیوس به گرمی در میان پلبی ها پذیرفته شد، و برای آنان حکایتی دربارهٔ شکم و دست یا پا گفت؛ مردم را به دست یا پا تشبیه کرد که مختارند از حمایت شکم دست بردارند و بدینگونه خود را گرسنه کنند. پس همینطور شهر نیز نمی توانست بدون مشارکت و همکاری پاتریسی ها و پلبی ها به بقای خود ادامه دهد.[3]

پلبی ها پذیرفتند که برای بازگشت خود به شهر مذاکره کنند، و شرط آنان این بود که تریبون هایی اختصاصی باید منصوب شوند تا پلبی ها را نمایندگی کنند، و از آنان در برابر اقتدار کنسول ها محافظت کنند، هیچ یک از اعضای اشرافیت سناتوری هم واجد صلاحیت این منصب نبود، و تریبون ها بایستی حرمت داشته باشند (به لاتین: sacrosanctitas)، و هرکس که به آنان آسیبی بزند مجرم خواهد بود، و تمامی مجموعهٔ پلبی ها بدون خوف از مجازات مرگ، مجاز به کشتن چنین شخصی خواهند بود. وقتی سنا با این شرایط موافقت کرد پلبی ها به شهر بازگشتند.[4]

بر طبق آنچه رایج است اولین تریبون ها در سال 493ق.م لوسیوس آلبینیوس^∗ و گایوس لیسینیوس استولو^∗ بودند. به زودی، تریبون ها خود سیکینیوس و دو نفر دیگر را به عنوان همکار خود برگزیدند. تریبون های مردم از سال ۴۸۱ق.م توسط مجمع پلبی‌ها انتخاب می شدند.[5]

از سال ۴۵۷ق.م، در دوران کنسولی گایوس هوراتیوس پولویلوس^∗ و کوئینتوس ازکوئیلینوس^∗ شمار تریبون ها به ده افزایش یافت، دو تریبون برای هر طبقه؛ و در سرتاسر تاریخ روم همین تعداد باقی ماند. آنان توسط دو اِدیل پلبی (aediles plebis) یاری می شدند. تنها پلبی ها واجد صلاحیت این مناصب بودند، هر چند که در عمل حداقل دو استثناء به چشم خورد.[6]

هرچند گاهی از آنان با عنوان کلانترهای پلبی یاد می شد، امّا این تریبون ها همچون ادیل پلبی ها که در همان زمان آغاز به کار کردند، به لحاظ فنی کلانتر محسوب نمی‌شدند چراکه فقط توسط مجمع پلبی‌ها انتخاب می شدند. امّا هر چه باشد، آنان بسیار شبیه به کلانترها عمل می کردند. آنان مجمع پلبی ها را تشکیل می دادند ــ مجمعی که مجاز به تصویب قوانینی بود که تنها به پلبی ها مربوط می شد ــ و تریبون های مردم و ادیل پلبی ها را انتخاب می کرد، و یکی از تریبون های مردم ریاست مجمع را برعهده می گرفت. تریبون ها مجاز بودند لایحه ای را تقدیم مجمع مزبور کنند. در سدهٔ سوم قبل از میلاد، تریبون ها همچنین حق آنرا داشتند که تشکیل جلسهٔ سنا را خواستار شوند، و لوایحی را به آن ارائه دهند.[7][8]

Ius intercessionis که از آن با عنوان intercessio^∗ نیز یاد می شود، قدرت تریبون ها برای مداخله به سود پلبی ها و وتوی اقدامات کلانترها بود که در تاریخ روم بی سابقه تلقی می شود. از آنجایی که تریبون های مردم به لحاظ تکنیکی کلانتر محسوب نمی‌شدند و برای همین از اقتدار عالیه (maior potestas) بی بهره بودند، ناچار به حرمت (sacrosanctity) خود تکیه می کردند تا جلوی آن اقدامات کلانترها که برای پلبی ها ناخوشایند بود را بگیرند. همین حرمت داشتن (being sacrosanct) سبب می شد کسی نتواند به تریبون آسیبی وارد کند یا در کار آنان مداخله کند. انجام این کار، و یا نادیده گرفتن وتوی یک تریبون، مجازات مرگ را به دنبال داشت. این حرمت همچنین تریبون ها را از تمامی کلانترهای دیگر مستقل میساخت، هیچ کلانتری نمی توانست اقدام یک تریبون مردم را وتو کند. اگر یک کلانتر، سنا، یا هر یک از مجامع دیگر فرامین یک تریبون را نادیده می گرفتند او هم می توانست «حرمت (sacrosanctity) خود را به میان بیاورد» تا از چنین اقداماتی جلوگیری کند. تنها یک دیکتاتور از این وتوی تریبون ها استثناء بود.[9]

تریبون ها می توانستند اقدامات سنا را وتو کنند. تریبون تیبریوس سمپرونیوس گراکوس از وتوی خود علیه تمامی اقدامات حکومت در 133ق.م استفاده کرد، زمانی که سنا کوشید با به میان آوردن وتوی یک تریبون دیگر، اصلاحات ارضی وی را متوقف کند.[10]

تریبون ها همچنین قدرت تحمیل حقِ provocatio ad populum ــ که پیش درآمدی بر حق امروزی قرار احضار زندانی (habeas corpus) است ــ را داشتند. حق مزبور، یک شهروند را مجاز می کرد که در برابر اقدامات خودسرانه یک کلانتر با فریاد زدنِ !appello tribunos («من تریبون ها را فرامیخوانم») یا !provoco ad populum («من به مردم تظلم می جویم») دادخواهی کند.[11] وقتی که از این حق استفاده شد، یکی از تریبون ها باید برای حسابرسی حاضر می شد و فقدان رویه قانونی اقدام کلانترها را می سنجید.

تریبون ها هیچگونه اقتداری در خارج از دیوارهای شهر روم را نداشتند، مگر زمانی که، همراه با دیگر کلانترها، در کوه آلبانو برای دادن قربانی به درگاه ژوپیتر - عادت لاتین ها- مجتمع می شدند. همین محدودیت مورد استفاده کنسول های سال ۴۸۳ق.م یعنی مارکوس فابیوس ویبولانوس^∗ و لوسیوس والریوس پوتیتوس^∗ برای مقابله با مخالفت یک تریبون مردم در مسئله سربازگیری آن سال واقع شد. این دو کنسول در واقع با سودجستن از این محدودیتی که بر قدرت تریبون ها اعمال شده بود کار سربازگیری را در بیرون دیوارهای شهر روم انجام دادند. به نقل از دیونوسیوس هالیکارناسی(اینجا):

دو کنسول (مارکوس فابیوس و لوسیوس والریوس) قصد کردند نیروهای جدیدی به خدمت بگیرند تا جای آنانی که در طول جنگ مقابل آنتیات ها^∗ کشته شدند را پُر کنند...آنان با گرفتن مجوز از سوی سنا روز مشخصی را تعیین کردند که در آن تمامی کسانی که در سن نظامی بودند باید حاضر می شدند. بلافاصله اغتشاش بزرگی در سرتاسر شهر برپا شد و سخنرانی های محرکی توسط فقیرترین شهروندان ایراد شدند، کسانی که هم از فرمان سنا سرپیچی کردند و هم از فرمان کنسول ها، زیرا که آنان وعدۀ خود مبنی بر تخصیص زمین [به آن ها] را زیرپا گذاشته بودند. شمار زیادی از آنان (شهروندان فقیر) نزد تریبون ها رفتند، و آنان را متهم به خیانت کردند، و فریادزنان کمک آنان را خواستار شدند. بیشترِ تریبون ها لحظه را برای مشتعل کردن مجدد نفرت های داخلی مناسب ندیدند چراکه درگیر جنگی خارجی بودند؛ امّا یکی از آنان به نام گایوس ماینیوس^∗ اعلام کرد که به پلبی ها خیانت نمی‌کند و یا اجازه نمی‌دهد کنسول ها برای ارتش آنان را نام نویسی کنند مگر اینکه آنان (کنسول ها) کمیسرهایی برای تعیین مرزهای زمین های عمومی بگمارند، فرمان سنا برای تخصیص این زمین ها را کسب کنند، و آنرا در انظار عموم نشان دهند. امّا وقتی کنسول ها [با پیشنهاد وی] مخالفت کرده و جنگ را بهانه کردند وی در پاسخ گفت که با تمام توان خود برای جلوگیری از سرباز گیری خواهد کوشید. امّا وی نتوانست، زیراکه کنسول ها به خارج شهر رفتند... و نه تنها سربازگیری کردند، بلکه کسانی که از گردن نهادن به قانون تخطی کردند را نیز جریمه کردند.

— دیونوسیوس هالیکارناسی، Roman Antiquities, Book VIII, 87

• پاتریسی‌ها
• پلبی‌ها
• جمهوری روم
• امپراتوری روم
• کنسول روم
• دیکتاتور (روم)
• کلانتر (روم)
• اپتیمات‌ها
• پوپولارها

^ . Secessio

^ . برابر نهاد انگلیسی آن intercession می باشد که به معنای مداخله یا میانجی گری است.

^ . Agrippa Menenius Lanatus

^ . Antiates

^ . Gaius Maenius

^ . Marcus Fabius Vibulanus

^ . Lucius Valerius Potitus

^ . Lucius Sicinius Velletus

^ . به لاتین: Lucius Albinius Paterculus

^ . Gaius Licinius Stolo

^ . Quintus Caecilius Metellus Nepos

^ . Gaius Horatius Polvillus

^ . Quintus Minucius Esquilinus

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Tribune of the plebs». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۰.