وتو

وتو (به لاتین: Veto) واژه‌ای از زبان لاتین و به معنای «من منع می‌کنم» است. این واژه نخست در مجلس‌های دورهٔ امپراتوری روم باستان به‌کار می‌رفت.[1]

رئیس‌جمهور ایالات متحده بیل کلینتون در سال ۱۹۹۳ قانون حق وتو را امضا کرد

اگر در یک نظام رای‌گیری نظر مخالف یک یا چند رای‌دهنده، فارغ از نتیجه شمارش آرا، بتواند نتیجه را ملغی کند، می‌گویند: «رای وتو شده‌است». این حالت به‌ویژه وقتی پیش می‌آید که بر پایهٔ آیین‌نامهٔ رای‌گیری نیاز به «توافق به اتفاق آرا» باشد. در این حالت هر یک از رای‌دهندگان حق وتو دارند؛ چون اگر رای مخالف دهند اتفاق آرا حاصل نمی‌شود و پیشنهاد به تصویب نمی‌رسد.

از مشهورترین موارد وتو در دوران معاصر استفاده از حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد است. کشورهایی که حق وتو دارند عبارت‌اند از: ایالات متحده آمریکا، روسیه، فرانسه، انگلستان و چین. بر اساس منشور اساس سازمان ملل متحد، شورای امنیت دارای ۱۰ عضو غیر دائم و پنج عضو دائم است. اعضای دائم شورا دارای حق «وتو» هستند. از ابتدای تأسیس سازمان تا کنون، نسبت به این حق، نظریات متفاوتی اظهار شده و بیش تر این نظریات، مخالف این حق بوده‌اند. اکنون، که این مخالفت‌ها شدت یافته، برخی از کشورها مدعی استحقاق برخورداری از حق وتو هستند.[1]

حق وتو ناشی از بند ۳ ماده ۲۷ منشور سازمان ملل متحد است که می‌گوید:

تصمیمات شورای امنیت راجع به سایر مسائل مربوط به غیر آیین کار با رأی مثبت نُه عضو، که شامل آراء تمام اعضای دائم باشد، اتخاذ می‌گردد.

در تعریف «حق وتو» گفته شده‌است:

1. هریک از پنج عضو دایمی شورای امنیت (چین، فرانسه، شوروی (روسیه)، انگلستان و آمریکا) می‌توانند با دادن رأی منفی، از صدور قطع‌نامه‌ای در شورای امنیت جلوگیری نمایند. این رأی منفی عضو دائمی شورای امنیت را که مانع از تصویب قطع‌نامه می‌شود، «وتو» می‌نامند. این رأی منفی فقط هنگامی «وتو» تلقّی می‌گردد که به مسائل ماهوی و نه مسائل آیین کار مربوط می‌شود.
2. «حق وتو» عبارت است از رأی منفی هر یک از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد به قطع‌نامه‌های دارای آراء مثبت شورای امنیت در مسائل ماهوی.[2]