الیزابت یکم

الیزابت یکم (به انگلیسی: Elizabeth I) (زادهٔ ۷ سپتامبر۱۵۳۳ – درگذشتهٔ ۲۴ مارس ۱۶۰۳) از ۱۷ نوامبر ۱۵۵۸ تا زمان مرگش ملکهٔ انگلستان و ایرلند بود. الیزابت که گاهی نیز الیزابت دوشیزه، گلوریانا و ملکه بث خوب نامیده می‌شد، پنجمین و واپسین فرمانروا دودمان تودور بود. او دختر هنری هشتم به عنوان یک شاه‌دخت به دنیا آمد اما مادرش، آن بولین، وقتی دخترش دو سال و نیم بیش‌تر نداشت، اعدام شد و الیزابت نامشروع شناخته شد. برادر ناتنی او، ادوارد ششم، تاج را به لیدی جین گری به میراث گذاشت و دست دو خواهر ناتنی خود یعنی الیزابت و مری کاتولیک مذهب را از جانشینی تخت کوتاه کرد. این کارش بر خلاف سومین قانون جانشینی بود که در ژوئیه ۱۵۴۳ توسط پارلمان انگلستان به تصویب رسیده بود (برطبق این قانون، مری و الیزابت دگربار در خط جانشینی پس از شاهزاده ادوارد قرار گرفتند). با کنار گذاردن وصیت‌نامهٔ ادوارد، مری در سال ۱۵۵۳ ملکه شد و لیدی جین گری اعدام شد. با مرگ مری در سال ۱۵۵۸، الیزابت جانشین خواهر ناتنی‌اش شد. مری در دوران حکومت خود به ظن حمایت از شورشیان پروتستان حدود یک سال الیزابت را زندانی کرده بود.

الیزابت یکم
پُرترِهٔ رسمی الیزابت یکم، ملکه انگلستان و ایرلند که احتمالاً در سال ۱۵۷۵ میلادی از وی توسط نقاشی «ناشناس» کشیده شده‌است. این پرتره از الیزابت یکم تا دهه‌ها تنها منبع رسمی برای الگوبرداری از صورت وی در تمامی امپراتوری بود و دلیل آن «حفظ تصور عمومی از زیبایی نامحدود ملکه» عنوان شده‌بود. در این نقاشی، تاج پادشاهی و عصای سلطنتی بر روی میزی در پشت‌سر الیزابت یکم به تصویر کشیده شده‌است.
ملکه انگلستان و ایرلند (غیر…)
سلطنت	۱۷ نوامبر ۱۵۵۸ – ۲۴ مارس ۱۶۰۳
تاج‌گذاری	۱۷ نوامبر ۱۵۵۸
پیشین	ماری یکم و فیلیپ دوم
جانشین	جیمز یکم
زاده	۷ سپتامبر ۱۵۳۳ گرین‌ویچ، انگلستان
درگذشته	۲۴ مارس ۱۶۰۳ (۶۹ سال) کاخ ریچموند، انگلستان
آرامگاه	۲۴ مارس ۱۶۰۳ وست‌مینستر ابی، لندن
خاندان	خاندان تودور
پدر	هنری هشتم
مادر	آن بولین
دین و مذهب	کلیسای انگلستان
امضاء

الیزابت با مشاوره خوب حکومت خود را آغاز کرد و به شدت به گروهی از رایزنان قابل اعتماد خود که توسط ویلیام سیسل (بارون بورلی) رهبری می‌شد تکیه داشت دوران سلطنت الیزابت دورهٔ پیشرفت و شکوفایی و عصر طلایی تاریخ انگلستان به حساب می‌آید. وی به مدت ۴۵ سال بر انگلستان و ایرلند و بخش‌هایی از اسکاتلند حکومت کرد و سرزمین انگلستان را به یک کشور مقتدر و پیشرفته تبدیل کرد در زمان الیزابت پادشاهی انگلستان شروع به استعمار جهان کرد. یکی از اقدام‌های نخستینش تأسیس و برپایی کلیسا پروتستان انگلستان بود که خود والی عالی آن شد. این توافق مذهبی الیزابت، بعدها به کلیسای انگلستان امروزی تکامل یافت. انتظار می‌رفت که ملکه ازدواج کرده و جانشینی به دنیا آورد تا دودمان تودور ادامه یابد. اما او علی‌رغم چندین معاشقه هرگز این کار را نکرد. با سالمندتر شدن او، باکره بودن و پاکدامنی‌اش شهرت یافت و مکتبی فکری در اطراف او پدید آمده و رشد کرد و در پرتره‌ها، نمایش‌ها و مراسم مجلل و تاریخی، و ادبیات آن زمان جشن گرفته می‌شد.

الیزابت در دولت‌داری از پدر و برادر و خواهر ناتنی‌اش بسیار جدی‌تر و میانه‌روتر بود. یکی از شعارهای او این بود: می‌بینم و هیچ نمی‌گویم. در مسائل مذهبی، نسبتاً شکیبا بود و از آزار و اذیت سازمان یافته پرهیز می‌کرد. پس از سال ۱۵۷۰، زمانی که پاپ او را نامشروع خواند و پیروان الیزابت را از اطاعت دستوراتش منع کرد، چندین توطئه، زندگی ملکه را به خطر انداخت. اما تمامی این دسیسه‌ها با کمک سرویس مخفی وزرایش با شکست مواجه شد. در روابط خارجی، محتاط عمل می‌کرد و در ارتباط با دو ابرقدرت فرانسه و اسپانیا تعادل را برقرار می‌کرد. او با وجود بی‌رغبتی، از شماری کارزارهای نظامی ناکارآمد و با منابع ناچیز در هلند، فرانسه و ایرلند حمایت کرد. در اواسط سال ۱۵۸۰، جلوگیری از جنگ با اسپانیا بیشتر از این نمی‌توانست ادامه پیدا کند و هنگامی که اسپانیا سرانجام در سال ۱۵۸۸ تصمیم به فتح انگلستان گرفت، شکست نیروی دریایی اسپانیا ملکه الیزابت را با یکی از بزرگترین پیروزی‌های نظامی در تاریخ انگلستان پیوند داد.

سلطنت الیزابت به عنوان «عصر الیزابت» شناخته می‌شود و مهم‌تر از همه برای رشد و شکوفایی درام و تئاتر انگلیس که توسط پیشگامانی چون ویلیام شکسپیر و کریستوفر مارلو رهبری می‌شد و نیز به خاطر قابلیت‌های دریانوردی ماجراجویان انگلیسی مانند سر فرانسیس دریک شهرت داشت. بعضی از مورخان در ارزیابی خود کم‌سخن‌تر و خوددارتر هستند، آنان الیزابت را فرمانروایی عصبانی و دودل توصیف می‌کنند که بیش‌تر از بختش برمی‌خورد. در اواخر حکومتش، مشکلات نظامی و اقتصادی محبوبیت او را تضعیف کرد. می‌توان گفت که الیزابت در عصری که دولت متزلزل و محدود و پادشاهان در کشورهای همسایه با مشکلات داخلی که حتی تخت‌و‌تاجشان را تهدید می‌کرد روبرو بودند بازیگری کاریزماتیک و بازمانده‌ای سرسخت بود. چنین مشکلات و مواردی در مورد رقیب الیزابت، ماری یکم اسکاتلند، نیز صدق می‌کرد. الیزابت او را در سال ۱۵۶۸ زندانی و سرانجام در سال ۱۵۸۷ اعدام کرده بود. پس از حکمفرمایی کوتاه مدت برادر و خواهر ناتنی‌اش، دورهٔ ۴۴ سالهٔ الیزابت بر تخت ثبات خوبی را برای قلمروی پادشاهی (انگلستان) به ارمغان آورد و نیز به شکل‌گیری حس هویت ملی کمک کرد.