اختراع‌های دوران طلایی اسلام

پنجره‌هایی با شیشه رنگی در مسجد نصیر الملک در شیراز

• مروارید مصنوعی و پاکسازی مرواریدها: جابر ابن حیان در کتاب «الدورا المکنونا» (مرواریدهای پنهان) برای اولین بار شرح چگونگی ساخت مروارید مصنوعی و پاک‌سازی مرواریدهایی که به خاطر آب دریا یا روغن تغییر رنگ داده‌اند را ارائه نمود.
• شیشه صاف و بدون ناخالصی: قدیمی‌ترین شیشه صاف و بدون ناخالصی در قرن نهم میلادی توسط مسلمانان ساخته شد. مثل شیشه بلوری که توسط عباس بن فرناس ساخته شد. شاعر عرب البوهتوری در وصف این شیشه آنچنان گفته: رنگ این شیشه پنهان است گویی که در مقابل ظرفی خالی ایستاده‌ای. آزمایش‌های پیچیده‌ای در قرن هشتم میلادی در سوریه انجام شد که باعث پیشرفت در تولید شیشه صاف و بدون ناخالصی جدید شد. همچنین دو مجتمع مشابه دیگر هم کشف شده بود که بیش از ۳۰۰ دستورالعمل شیمیایی جدید برای تولید شیشه بدون ناخالصی داده شده بود.
• پنجره‌هایی با شیشه‌های رنگی: معمارهای مسلمان در جنوب غربی آسیا برای اولین بار از شیشه رنگی استفاده کردند که بعد از آن این شیشه‌ها در کلیساها استفاده شد. در قرن هشتم میلادی جابر ابن حیان در کتاب الدورا المکنونا ۴۶ دستورالعمل اصلی برای تولید شیشه رنگی شفاف و بدون ناخالصی ارائه کرد و ۱۲ دستورالعمل نیز بعداً توسط المراکشی در کتاب اضافه شد.
• آینههای کاو، کوژ و کروی: ابن هیثم اولین بار توضیح دقیقی دربارهٔ آینه‌های محدب و مقعر که هر دو به صورت استوانه‌ای و کروی هستند ارائه نمود، همچنین وی اولین توضیحات دقیق را در مورد آینه‌های کروی بیان کرد.
• رنگ‌آمیزی مصنوعی سنگهای قیمتی و مروارید: در کتاب مرواریدهای پنهان جابر ابن حیان برای اولین بار شرح داده شد که چگونه می‌توان سنگ‌های قیمتی و مرواریدها را رنگ‌آمیزی نمود.
• کارخانه شیشه سازی: نخستین واحد صنعتی مربوط به ساخت شیشه و محصولات سفالی در قرن هشتم میلادی در سوریه احداث شد. آزمایش‌های بزرگی در محلی به طول ۲ کیلومتر انجام می‌شد که نوآوری‌هایی در تولید شیشهٔ شفّاف در آنجا به وقوع پیوست. اولین کارخانه شیشه‌گری در اروپا در قرن ۱۱ یعنی سیصد سال پس از مسلمانان توسط مصریان در یونان احداث شد.

بعد از ورود باروت از چین به مناطق مسلمان‌نشین، مهندسان و کیمیاگران مسلمان درصدد توسعه باروت‌های انفجاری وتطبیق آن با سلاحهای ساخت خودشان برآمدند و انقدر در کارشان موفق بودند که برای اولین بار در جهان توپ ساختند و آنها را در جنگ های صلیبی استفاده می کردند. در همین جنگ های صلیبی دو نمونه از این توپ ها به دست انگلیسی ها افتاد و از روی آنها همانند سازی کردند و بعد ها پشرفت های بیشتری در حوزه ی سلاح های گرم و توپ خانه و... در انگلیس بوجود آمد.

• نفت ضروری:در قرن یازدهم میلادی توسط ابو علی سینا اختراع شد.
• نفت سفید و چراغ نفتی:اختراع شده توسط محمد زکریای رازی در قرن نهم میلادی.
• میدان نفتی، مواد نفتی ٬نفتا و قیر:اولین مواد نفتی در قرن هشتم میلادی زمانی که خیابان‌های بغداد با قیر سنگ‌فرش شد به وجود آمد؛ که این قیر از تقطیر نفت خام بدست آمده بود. در قرن نهم اولین میدان نفتی در باکو در آذربایجان برای تولید نفت استخراج شد. این میدان نفتی توسط المسعودی در قرن دهم و مارکو پولو در قرن سیزده این‌گونه توصیف شده که محصولاتش توسط صدها کشتی حمل می‌شده.
• بنزین:شیمیدان‌های مسلمان برای اولین با از نفت خام توانستند بنزین تولید کنند.

کالای اسپانیایی-مغربی با لعاب قلعی و آرایش براق. ۱۴۷۵ در اسپانیا

• جادارویی سفالی:این جادارویی اصولاً برای نگهداری روغن‌ها و پمادهای عطاران و داروهای خشکشان درست شده بود. گسترش این کوزه اصلاً از خاورمیانه اسلامی بوده‌است. این کوزه توسط بازرگانان اسپانیایی-مغربی به ایتالیا برده شد و اولین نوع ساخته شده آن در ایتالیا در قرن پانزدهم و در شهر فلورانس بوده‌است.
• کالای اسپانیایی-مغربی:این در واقع یک سبک کوزه‌گری اسلامی در اسپانیای اسلامی بود٬بعد از اینکه مسلمانان دو روش در حیطه صنعت سفال را به اروپاییان معرفی کردند که یکی لعاب دادن ظروف سفالی با لعاب مات سفید رنگ از قلع و دیگری رنگ‌آمیزی روی فلزهای براق بود. کالای اسپانیایی-مغربی با سایر محصولات سفالین دنیای مسیحیان به خاطر ویژگی‌های اسلامی که در آن بود متمایز گشته بود.
• ظروف سفالین براق:در قرن هشتم توسط جابر ابن حیان اختراع گشته بود که در آن از لعاب سفالین استفاده می‌شد. ابن روش خیلی زود و در قرن نهم در ایران محبوبیت یافت؛ و در مصر نیز در طل خلافت فاطمیان در قرون ۱۰ و ۱۲ تولید شد. هم‌زمان با تولید این ظرف در خاورمیانه، این ظروف به اروپا نیز گسترش پیدا کردند و اول به اسپانیا و اندلس و سپس به ایتالیا راه یافت.
• کارخانه چینی و سفال:اولین واحد صنعتی ویژه ساخت محصولات شیشه و سفال در قرن هشتم میلادی در سوریه ایجاد شد.
• سرامیک:که در قرن نهم در عراق اختراع شد٬که یک کالای شیشه‌ای یا نیمه شیشه‌ای با کیفیت خیلی خوب بود، که اساساً از خاک نسوز ساخته می‌شد.
• لعاب قلعی:این نوع لعاب توسط سفالگران مسلمان در قرن هشتم میلادی در بصره، عراق ابداع شد. لعاب کدر درست شده از قلع از اولین روش‌هایی بود که سفالگران مسلمان به آن دست یافتند و آن را پیشرفت دادند. اولین نمونه‌های بکار رفته از این وش را متوان در ظروف آبی رنگ متعلق به قرن هشتم یافته شده در بصره مشاهده نمود.
• سفالگری با استفاده از لعاب قلعی:اولین کوزه گریهایی که از لعاب قلعی استفاده می‌کردند در قرن نهم در عراق بودند٬که قدیمی‌ترین تکه‌ها در طول دوران جنگ جهانی اول در پی کاوشهایی در پنجاه کیلومتری شمال بغداد در سامرا کشف شدند؛ که از اینجا به مصر و ایران و اسپانیا قبل از اینکع در دوران رنسانس به ایتالیا برسد و بعد به هلند در قرن ۱۶ میلادی و بعد از مدت کوتاهی به انگلستان و فرانسه و سایر قسمت‌های اروپا گسترش یافت.

اسطرلاب

طَبَقُ المناطق

دانش مکانیک نزد مسلمانان «علم الحیل» خوانده می‌شد.

مهندسی اسلامی را می‌توان دنبالهٔ سنت خاورمیانه و مدیترانه و ترجمه آثار ی چون: پنوماتیک (فیلون بوزنطی)، مکانیک (هرون اسکندرانی)، رساله ساعت‌های آبی (ارشمیدوس) دانست.

نخستین مهندسان دنیای اسلام فرزندان موسی بن شاکر (احمد و محمد وحسن) معروف به بنوموسی بودند. کتاب الحیل نوشتهٔ بنو موسی نخستین اثر در علم مکانیک است که شرح ۱۰۰ دستگاه و از جمله استفاده از میل لنگ برای نخستین بار در دستگاه‌ها بود. (۵۰۰سال قبل ازاروپانیان)

از مشهورترین مهندسین مکانیک مسلمان جزری دیاربکری (قرن۶و۷ق) بود که مقام رئیس‌الاعمال (رئیس مهندسین) را داشت. کتاب وی المعرفة الحیل الهندسیة الجامع بین العلم والعمل با کوچکترین جزئیات و بارسم فنی دستگاه‌هایی چون ساعت‌های آبی و شمعی-وسایل سرگرمی-وسایل شستن و وضو گرفتن-فواره‌ها –مشاین‌های کشیدن آب و… دارای اهمیت است.

ابوالفتح عبدالرحمان خازنی مروی فیزیک‌دان و مهندس مکانیک باتخصص هیدرولیک و هیدرواستاتیک ابوریحان بیرونی با تخصص کانی‌شناسی (معدن) شاید مهم‌ترین دستاورد مهندسان مسلمان در علم حیل، آشناسازی اروپائیان با باروت و سلاح‌های آتشین است. (برگرفته از کتاب فرهنگ و تمدن اسلامی، دکتر ولایتی، بخش سوم)

مسلمانان تا قبل از اختراع ساعت های کنونی توسط اروپاییان، حدود ۲۵ نوع ساعت ساخته بودند.

از آنجا که حکمت به حکمت نظری و عملی تقسیم می‌شود و تدبیر منزل و سیاست مدن ۲ قسمت اصلی حکمت عملی می‌باشد می‌توان به جد گفت تمام حکمای اسلامی نظریات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ارتباطاتی داشته‌اند که این از افتخاراتی است که مسلمین در سایهٔ اسلام کسب کرده‌اند

• . ویدیو در یوتیوب