آناهید (اساطیر ارمنی)
آناهید (اساطیر ارمنی) ایزد بانوی باروری، رونق بخش میوه‌ها و همچنین زایمان بوده و هشیارترین مادر و سمبول بهترین ارزش‌ها و از ارجمندترین الهه‌ها بشمار می‌رفته، دارای لقب هائی چون حیات‌بخش و افتخار ملت ارمنی حامی و پشتیبان الهه عشق و آب و باروری نیز بوده‌است. معبد اصلی او در یرزنکا و معبد دیگر آن در شهر آرتاشات قرار داشت. پرستش آناهید تحت تأثیر فرهنگ ایرانی وارد ارمنستان شد. معنای لغوی آناهید (پاک و بی نقص) است.
| آناهید (اساطیر ارمنی) | |
|---|---|
| زایمان، باروری | |
 سر برنز (قرن اول قبل از میلاد) | |
| والدین | آرامازد |
| برابرِ یونانی | آفرودیته یا آرتمیس |
| برابرِ رومی | دیانا |
تاریخ
شاه «یرواند» پادشاه دودمان اروندی مجسمه آناهید را به معبدی که در رود آخوریان در نزدیکی باگاران قرار داشت منتقل کرد، و نیز آرتاشس اول آن مجسمه را از آنجا به پایتخت خود یعنی آرتاشات برد.
اطراف معابد رمه‌هایی از گوساله‌های ماده سه ساله که به آناهید اهداء شده بود می‌چریدند و بر پیشانی آن‌ها علامتی به شکل مشعل، داغ کرده بودند که به نشانه قربانی مقدس بوده‌است. صدها مرد و زن به عنوان خادمان معبد به معبدها هدیه می‌شدند که «اهداییان مقدس» یا «مقدس پرستان» نامیده می‌شده‌اند.
در گاه‌شماری باستانی ارمنی نوزدهمین روز هر ماه آناهید نامیده می‌شد.
جشن‌های مربوط به آناهید در سال دو بار انجام می‌شد، یکی در اوایل ماه آوریل و دیگری در پایان تابستان یا اوایل پاییز، مطابق با تاریخ قدیم ارمنی یعنی پانزدهم «ناواسارد» و این جشن چند روزی ادامه داشت. در این جشن‌ها زائران تاج‌های بافته شده از شاخه‌های تازه را به معبد تقدیم می‌کردند. تمام این مراسم نشانگر آن است که ایزد بانو آناهید ایزد ثمره بخش، محصولات و باروری نسل‌های انسانی و حامی آنان بوده که این خصایص مخصوص تمام ایزد بانوان مادر است. پرستش‌های مربوط به آناهید برگرفته از پرستش‌های ایزد بانوان مشرق زمین بود که با خصایص آناهید ایرانی، یکی شده و در سرزمین ارمنستان قدرت و اهمیت فوق‌العاده یافته بود و به واسطه و اهمیت پرستش از سرحدات ارمنستان نیز فراتر رفته و در کشورهای گوناگون آسیای صغیر جای خود را پیدا کرده بود.
جستارهای وابسته
منابع
- احمد نوری‌زاده. تاریخ و فرهنگ ارمنستان، تهران: چشمه، ۱۳۷۶، شابک:۷–۲۲۰–۳۶۲–۹۶۴–۹۷۸
- احمد نوری‌زاده، صد سال شعر ارمنی (از اواخر قرن نوزدهم تا اواخر قرن بیستم). تهران:نشر چشمه، شابک:۹–۲۱۶–۳۶۲–۹۶۴–۹۷۸
- تاریخ کلیسای ارمنی، نگارش دکتر ادیک باغداساریان، تهران ۱۳۸۰. شابک:۲–۰۷۴۵–۰۶–۹۶۴
- بررسی ریشه شناختی واژه‌های آرامازد، اهورامزدا و ماشتوتس، نویسنده: آنوشیک ملکی، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۶۶ - سال هفدهم - زمستان ۱۳۹۲
- اشتراکات اساطیری و باورها در منابع ایرانی و ارمنی، نویسنده:ماریا آیوازیان، نشر: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (۲۶ اردیبهشت، ۱۳۹۱)، شابک:۰–۵۶۰–۴۲۶–۹۶۴–۹۷۸
- تعاملات تاریخی و فرهنگی ایران و ارمنستان از عصر کهن تاکنون، نویسنده: دکتر مهران شیراوند، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۵۸ - سال پانزدهم - زمستان ۱۳۹۰
- آیین مهر و تأثیر آن بر فرهنگ ایرانی، اسلامی، ارمنی، مسیحی و فرهنگ مشترک جهانی، نویسنده: گارگین فتایی، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۳۳ - سال نهم - پاییز ۱۳۸۴
- امشاسپندان و ایزدان در تاریخ اساطیری ایران، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۲۸ - سال هشتم - تابستان ۱۳۸۳
- مانوک آبقیان، افسانه‌های ملی ارمنی در نگارش تاریخ ارمنیان مؤسس خورناتسی
- یشت فرزانگی: جشن نامه دکتر محسن ابوالقاسمی، نشر: هرمس (۲۹ بهمن، ۱۳۸۴)، شابک:۰–۳۶۳–۲۱۸–۹۶۴
- باورها، دین، پرستش اسطوره‌های ارمنیان کهن. چاپ ایروان سال ۲۰۰۱ میلادی
