گودال باغچه

باغچال یا گودال باغچه به حیاطی می‌گویند که پایین‌تر از سطح زمین ساخته شده باشد. این گونه از حیاط‌ها عموماً در مناطق گرم و خشک دیده می‌شود.[1]

معماری ایران

در معماری سنتی ایرانی، در وسط حیاط مرکزی ساخته می‌شده‌است و یک طبقه در داخل زمین فرومی‌رفته‌است. نمونه‌های این فضا در اقلیم‌های بسیار خشک کویری از جمله در کاشان، نائین و یزد دیده می‌شود. گودال باغچه علاوه بر تأمین خاک مورد نیاز خشت‌های استفاده شده در بنا، امکان دسترسی به آب قنات را هم فراهم می‌کرده‌است.[2] این مسئله، در شهرهایی مثل نائین که یک شبکهٔ پیچیدهٔ قنات داخل شهر داشته‌اند بسیار مهم بوده‌است؛ بنابراین معمولاً در گودال باغچه آب روانی می‌بینیم که حوض میانی را پر می‌کرده و سر ریز آن به خانه‌های دیگر می‌رفته‌است. در حاشیهٔ این حیاط اغلب رواق و گاه چند اتاق به شکلی نیمه باز ساخته می‌شده و کاشت درخت انار، پسته و انجیر در این گودال باغچه‌ها مرسوم بوده‌است. با توجه به کوچکتر و پایین‌تر بودن این حیاط‌ها و استفاده از رطوبت و خنکی زمین، علاوه بر رطوبت گیاهان و خنکی آب، در واقع فضایی به مراتب اقلیمی تر از حیاط شکل می‌گرفته‌است. گودال باغچهٔ خانهٔ پیرنیا در نائین و مسجد آقابزرگ در کاشان نمونه‌های خوبی از این فضاها هستند. معماری خانه طباطبایی‌ها به شیوه گودال باغچه متقارن و درون‌گرا است، در کویر خانه‌ها را گود می‌ساختند تا بنا عایق حرارت و صدا بوده و دسترسی به آب قنات هم راحت‌تر و در مقابل زلزله مقاوت تر باشد.[3]

نگارخانه

منابع
  1. Al-Mumin, Adil A. (January 2001). "Suitability of sunken courtyards in the desert climate of Kuwait". Energy and Buildings. 33 (2): 103–111. doi:10.1016/S0378-7788(00)00072-4.
  2. «آشنایی با خانه‌های قدیمی و تاریخی ایران». همشهری آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اوت ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ شهریور ۱۳۹۰.
  3. فرامرز پارسی (مجله معمار، شماره ۴۸، فروردین و اردیبهشت ۸۷)
  • فرامرز پارسی (مجله معمار، شماره ۴۸، فروردین و اردیبهشت ۸۷)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.