کمدی الهی

در کتاب از اشخاص مشهوری چون: بوعلی سینا، اطلس، جالینوس، بقراط، کلئوپاترا، اقلیدوس، ابن رشد، ویرژیل، لوکرزیا، صلاح‌الدین، هومر، انئید، سنکا، بونیفاس هشتم، ارفئوس، سلستین پنجم، سقراط، ارسطو، افلاطون، بروتوس، ذیمقراطیس، کرنیلیا، بطلمیوس، هلن، دیوسکوریدس، امپدوکلس، لوکن، هراکلیوس، تالس، سمیرامیس، نینوس، ژولیا، زنون، آمفیارئوس، آرونس، ریچارد شیردل، داردانوس، مارسیا، آناکساگوراس، دیوجانس، پائولو، هریس، اوید، فرانچسکا، فیلیپو آرجنتی، پاریس، اورفئوس، زئوس، آشیل، میشل اسکوت، اسکندر مقدونی، تیرسیاس، آتیلا، تارکوئین و… نام برده شده‌است.

در کتاب کمدی الهی برای گناهان ۳ نماد وجود دارد.

1. ماده گرگ =نماد هرزگی
2. شیر خشمگین = نماد ترش‌رویی و عصبانیت
3. پلنگ خالدار = نماد حرص و آز

دوزخ به دو بخش تقسیم می‌شود: ۱-دوزخ علیا ۲-دوزخ سفلی

محمد بن عبدالله در دوزخ کمدی الهی

دانته آلیگیری در بخش نخست کمدی الهی، محمد، پایه‌گذار اسلام را مورد انتقاد قرار داده و در این تصویر، شکنجه شدن محمد در جهنم را ترسیم کرده‌است.

در بخش نخست کمدی الهی، زمانی‌که دانته به‌عنوان راوی وارد دوزخ می‌شود می‌بیند که محمد در کنار چند شخصیت تاریخی مشهور دیگر به دلیل گناهانی که مرتکب شده‌اند در حال مجازات شدن هستند. پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، شجاع‌الدین شفا ترجمهٔ فارسی بدون سانسور از کمدی الهی دانته را منتشر کرده بود که بخش مجازات محمد هم در آن وجود داشت، اما در نسخه‌های بعد از انقلاب که توسط افرادی مانند فریده مهدوی دامغانی، جلال‌الدین کزازی و کاوه میرعباسی ترجمه شدند این قسمت حذف شده‌است.[2]

در این کتاب صحنه‌های دراماتیک زیادی وجود دارد اما دوتا از معروفترینشان در دوزخ می‌باشد. یکی از این صحنه‌ها در آخر کتاب دوزخ می‌باشد که «دانته و ویرژیل» از شیطان (ابلیس) عبور می‌کنند تا به برزخ برسند.

شجاع‌الدین شفا اولین مترجم فارسی این اثر بزرگ به زبان فارسی، (چاپ نخست سال ۱۳۳۵ انتشارات امیرکبیر) بود. کمدی الهی پس از انقلاب دیگر تجدید چاپ نشد، تا سال‌ها نایاب بود تا اینکه سرانجام دوباره در دهه هفتاد شمسی، نشر تیر با ترجمه فریده مهدوی دامغانی از وزارت ارشاد مجوز نشر گرفت و در آغاز آن مقدمه ای نیز از احمد مهدوی دامغانی آمده‌است. نیکلسون، مستشرق انگلیسی، بر این عقیده است که کمدی الهی متأثر از رسالةالغفران نوشته شده‌است. «رسالةالغفران» که نوشتهٔ شاعر معروف عرب، ابوالعلا المعری است، یک معراج‌نامه به‌شمار می‌آید. این معراج‌نامه شرح سفری خیالی است که در آن، شخصی به عالم پس از مرگ می‌رود و در این سفر با شخصیت‌های گوناگون اسلامی و دوران جاهلیت روبرو می‌شود و با آن‌ها گفتگو می‌کند.

این منظومه بلند، متشکل از سه بخش دوزخ، برزخ و بهشت است و هر بخشی سی‌وسه چکامه (کانتو) دارد که به اضافه مقدمه، در مجموع شامل صد چکامه می‌شود. در کتاب مذکور آمده‌است: دانته برای این اثر از قافیه‌پردازی جدیدی که به «قافیه سوم» مشهور شد، سود جست. هر چکامه به بندهای «سه بیتی» تقسیم می‌شود که بیت اول و سوم، هم قافیه‌اند و بیت میانی با بیت اول و سوم بند بعدی، دارای قافیه جداگانه‌است. مبنای وزن هر بیت یازده هجایی است. مجموع ابیات کمدی الهی به ۱۲۲۳۳ بیت می‌رسد. زبان این اثر گویش ایالت توسکانا است که در تثبیت آن به عنوان گویش برتر زبان ایتالیایی و مبنای زبان ایتالیایی جدید مؤثر بوده‌است.

• شاعران، نقاشان و مجسمه‌سازان بزرگ بسیاری به خلق آثار برجسته‌ای پرداختند که موضوع اصلی آن صحنه‌ها و داستان‌های کمدی الهی است. بوتیچلی، نقاش بزرگ و معاصر میکل آنژ در سدهٔ ۱۵ (میلادی)، یکی از آنان است. دلاکروا، نقاش بزرگ دیگر و ویلیام بلیک شاعر بزرگ انگلیسی سدهٔ ۱۸ (میلادی)، گوستاو دوره، نقاش و حجار بزرگ سدهٔ ۱۹ (میلادی)، رافائل، شفر، گلز، دلابرد، هامان، مورانی و بسیاری دیگر، از زمره کسانی هستند که با موضوع کمدی الهی آثار جاودانی خلق کرده‌اند. بجز اینها از دیر باز تاکنون در کرسی‌های «دانته‌شناسی» در دانشگاه‌های معتبر جهان، به شناخت، تفسیر و معرفی کمدی الهی می‌پردازند. اخیراً هم نویسندهٔ آمریکایی دن براون کتابی تحت عنوان دوزخ منتشر کرده که الهام گرفته از کمدی الهی دانته است

• گوستاو دوره - نقاش فرانسوی که طراحی‌های او برای کمدی الهی بسیار مشهوراند.
• ارداویراف‌نامه - یکی از کتاب‌های نوشته شده به زبان پارسی میانه که به اعتقادات عامه ایرانیان پیش از اسلام دربارهٔ آخرت می‌پردازد.

• Eiss, Harry (2017). Seeking God in the Works of T.S. Eliot and Michelangelo. New Castle upon Tyne: Cambridge Scholars. ISBN 978-1-4438-4390-4.
• Shaw, Prue (2014). Reading Dante: From Here to Eternity. New York: Liveright Publishing. ISBN 978-1-63149-006-4.
• Trone, George Andrew (2000). "Exile". In Richard Lansing. The Dante Encyclopedia. London and New York: Routledge. ISBN 978-0-415-87611-7.

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به کمدی الهی در ویکی‌گفتاورد موجود است.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کمدی الهی موجود است.

• دانلود رایگان نسخه‌های دوزبانه (متن اصلی ایتالیایی و برگردان انگلیسی) سه جلد کمدی الهی (دوزخ، برزخ و بهشت) از تارنمای کتابخانهٔ آنلاین آزادی