میرزا حبیب‌الله رشتی

در خانه، نخستین کلمات را از قرآن آموخت. دوازده ساله بود که از املش به لنگرود و سپس به رشت عزیمت نمود تا بر اندوخته‌اش بیفزاید.

میرزا حبیب‌الله رشتی نیز که عمدتاً از اعطای اجازة اجتهاد به دیگران اکراه داشته و نوعاً در این امر احتیاط زیادی به خرج می‌داد، در تقریظ بر رسالة فقهی شیخ فضل‌الله نوری با عنوان «قاعدة ضمان الید» مقام علمی و تحقیقی شیخ را به نحوی شگفت و کم‌نظیر ستوده است. ایشان در بخشی از این تقریظ چنین می‌آورد:

«هان ای کسی که این اوراق را دریافته و بر آنها وقوف می‌یابی، چنانچه در اعماق دریاها فروروی و سوار بر اُشتر، بیابانهای خشک و لم‌یزرع را شتابان درنوردی، همانا از حیث تحقیق و تدقیق، بهتر از آنچه که در این دفتر آمده، نخواهی یافت. ضروری است که در مجالس عمومی، به فضل و کمال صاحب این رساله، ندا دردهند و سوارگان دیار به سوی او تشویق گردند، من در این رساله نظر افکنده و آن را زیبا و دلنشین یافته‌ام چه بسیار دُرهای گرانبها و مرواریدهای بدیع و دست ناخورده که در آنها به امانت نهاده شده است، سزاوار است که مضامین آنرا نه با خامه بر صحیفة اوراق، که با ذرّات طلا بر مردم دیدگان بنگارد. آفرین خدای بر مؤلف آن باد و اوست عالم پرسوز و گداز، فروغ دیده و نور چشمم شیخ فضل‌الله … همانا او در تحصیل قواعد علمی و اصول اجتهادی ـ که مدار اجتهاد و ملاک صحت اعمال عباد بر آنها و وابسته بدانهاست ـ خود را به رنج افکنده و روزگاری دراز و به قدر کفایت را نزد من و اساتید عظام حاضر شده است تا به حمدالله به آرزوی خود دست یافته و عالمی ربانی و رهنمایی راستین و حقانی و مجتهدی متبحّر و کامل و جامع و معقول و منقول گردیده است. رواست که بندگان مؤمن خدا وی را در امور دینی مرجع خود قرار دهند…»[6]

• شیخ فضل‌الله نوری
• سید محمدکاظم یزدی
• سید محمدعلی شهرستانی
• ملا فتح‌الله اصفهان معروف به شیخ الشریعه اصفهانی
• آقا ضیاءالدین عراقی
• میرزا حسین نائینی
• سید حسین طباطبایی قمی[7][8]
• سید محمد باقر درچه‌ای
• میرزا محمد علی مجتهد کمره ای
• علی اصغر مازندرانی
• شعبان دیوشلی (لنگرودی)
• عبدالله مازندرانی (لنگرودی)
• میر بحرالعلوم رشتی
• میرزا ابوالقاسم زنجانی[9]
• حاجی آقا میر رشتی
• علی رشتی
• عبدالغنی بادکوبه‌ای
• سید ابوالحسن اصفهانی
• سید ابوالقاسم اشکوری
• محمدابراهیم مجتهد رشتی
• ملا محمد خمامی
• سید حسن صدر
• سید عبدالمجید کروخی
• حسین لاکانی
• عبدالرسول حجت انصاری
• محمدعلی مدرس چهاردهی
• محمدرضا حکیمی
• ابوالفضل تهرانی
• ابوالحسن انگجی
• محمدحسن ممقانی
• سید علی‌اکبر فال اسیری
• سید حسن همدانی
• سید صادق قمی
• حسن تویسرکانی
• محمدباقر بهاری همدانی
• سید عبدالکریم اعرجی
• احمد دیلارستاقی لاریجانی
• سید علی آقا میری دزفولی
• علی گیگاسری فومنی
• سید ابوالقاسم حائری لاهیجی
• محمدرضا تنکابنی
• سید محمود روحانی

حبیب‌الله رشتی در شب پنج‌شنبه ۱۴ جمادی‌الثانی ۱۳۱۲ در نجف درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب دفن شد.[10]

• جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم. گلشن ابرار. ج ۱، چ ۳، نشر معروف، قم: ۱۳۸۵.
• چهل سال تاریخ ایران، به کوشش ایرج افشار، ج ۱، ص ۱۹۴، ۲۲۳، ۲۳۴، ۲۴۵ و ۷۵۰.
• نام‌ها و نامدارهای گیلان، جهانگیر سرتیپ پور، نشر گیلکان، ص ۱۲۶.

• شبکه اطلاع‌رسانی اجتهاد