محمدحسن ممقانی

محمدحسن مامقانی، پسر عبدالله پسر باقر مامقانی، در ممقان دیده به جهان گشود و برای تحصیل به نجف رفت. او پس از مدتی به مامقان بازگشت. اما پس از اقامتی ۸ ساله بار دیگر رهسپار نجف شد و در همان شهر ساکن شد و در محرمِ ۱۳۲۳ هجری قمری، در همان‌جا درگذشت و به خاک سپرده شد.

مامقانی در نجف سال‌های پایانی سده سیزدهم -که کانون دوست‌داران دانش بود- نخست نزد شیخ مرتضی انصاری و پس از درگذشت او در حوزهٔ درس سید حسین کوه‌کمری و برخی دیگر از بزرگان، حضور یافت و سپس به تألیف و تصنیف سرگرم شد.

تالیفات‌اش بسیارند، از جمله «البشری الوصول» و «درایع الاحکام». شرحِ خوی خداپسندانه و رفتار پارسایانه‌اش در «تنقیح المقال» و «ریحانه الادب»، به کلک پسرش -شیخ عبدالله مامقانی- آمده است.

سید حسین بادکوبه‌ای لاهیجی ،سید ابوالحسن اصفهانی و میرزا حسین فقیه سبزواری از شاگردان وی بوده‌اند.

سید علی تبریزی مشهور به سید علی داماد، از مراجع و فقیهان مشروطه‌خواه داماد مامقانی است.

شیخ عبداله مامقانی رجالی مشهور سده چهاردهم فرزند او است. همچنین محی الدین مامقانی نوه پسری او است که در خرداد سال ۱۳۸۷ش در قم درگذشت.

محمدحسن مامقانی مخالف استبداد قاجار بود و در عزل و تکفیر اتابک اعظم با آخوند خراسانی و میرزا حسین خلیلی تهرانی و ملا محمد شربیانی همراه بود.

همچنین در جریان نهضت مشروطه، پس از آن که نامه‌های بسیاری از مردم ایران در شکایت از حکام مستبد قاجار به مراجع نجف رسید، آخوند خراسانی، شیخ حسن مامقانی، فاضل شربیانی و حاجی میرزا حسین تهرانی برای بررسی اوضاع و چاره‌جویی و اقدام درباره مشکلات، جلسات ۴ نفره‌ای را تشکیل دادند که سری بود و فرزندان و یاران او حق شرکت در جلسات را نداشتند. جلسات سیار، و به تناوب در منزل یکی از آنان برگزار می‌شد ولی با مرگ شربیانی و ممقانی جلسات پی گرفته نشد.[1]

شیخ محمدحسن ممقانی یک سال پیش از مشروطه و در ۵ فروردین ۱۲۸۴ در نجف درگذشت و در حرم علی به خاک سپردندش.

• لغت نامهٔ دهخدا
• فرهنگ معین- فهرست اعلام
• گلشن ابرار، ج۶، ص۶۳.
• گلشن ابرار، ج۴، ص۳۷۰(شرح حال پسرش)