لرستان فیلی

لرستان فیلی به مناطق محل سکونت مردم فیلی که شامل گروهی از مردم لر می باشند گفته می‌شود.[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16] فیلی ها در غرب ایران و شرق عراق زندگی می کنند.[8] علت نام‌گذاری این منطقه به نام فیلی حکمرانی والیان فیلی است. لرستان فیلی به دو قسمت پیشکوه و پشتکوه تقسیم می‌شد و محل سکونت طوایف لر بوده‌است.[17]دانشنامه ایرانیکا برخی ایلات ساکن لرستان فیلی را عرب معرفی می‌کند.[18] به گفته راولینسون دو طایفه از طوایف لر کوچک در قرن دوازده هجری شمسی از موصل عراق به لرستان مهاجرت نمودند. هنری راولینسون خاستگاه ایل بیرانوند و ایل باجلان را موصل عراق می‌داند و معتقد است بیرانوندها و باجلوندها در قرن دوازدهم یعنی در اواخر حکومت صفویه یا در زمان افشاریه از نواحی موصل به لرستان آمدند. ملا حق علی سیاه پوش، شاعر فیلی نیز خود را در شعر هایش لُر معرفی کرده .[19]

جغرافیای سکونتگاه مردم فیلی بر روی نقشه گویش‌های جنوبی کردی

جغرافیای لرستان فیلی

محل سکونت فیلی ها ناحیه‌ای واقع بین کوه چهل نابالغان و دره گاماسیاب و دره سیمره و آبدیز می‌باشد. طوایف فیلی عبارتند از: کاکاوند، و کولی وند، و در دشت خاوه حسن وند، بیرانوند و آلوند و سگوند و در دشت الشتر و در اطراف خرم‌آباد، و در قسمت جنوبی دیرکوند و چگینی و جودکی و کوشکی که بین یافته کوه و دره سیمره سکنی دارند. شولان شول‌ها جزئی از مردم فیلی بودند که مقر ان‌ها شول آباد و قلعه شاپور خواست لرستان بود؛ که امیرانی از آنها به قسمتی از لرستان جنوبی رفتن و حکومت شولستان را تأسیس کردند که بعدها به ممسنی تغییر یافت. لهجه و گویش شول‌های فیلی همانند دیگر مردم فیلی می‌باشد که در میان لرستان جنوبی قابل تشخیص است. در ضمن مکان‌های زیادی را در آنجا بنام خود زدند.[20]

تاریخچه

لرستان به معنی سکونتگاه مردم لر[21] واژه‌ای است که به سرزمین‌های لرنشین اطلاق می‌گردد و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. با این توضیح می‌توان حدود لرستان را از دشت‌های غرب خانقین و مندلی در عراق تا دشت ارژن در استان فارس در ایران و از شمال از استان همدان، تا سواحل خلیج فارس به صورت حدودی تعیین کرد.[22] گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بختیاری، لرهای کهگیلویه و لرهای بویراحمدی را هم شامل می‌شد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نام‌گذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد.[21] این منطقه نیز در حکومت قاجاریان به دو بخش پشتکوه و پیشکوه تقسیم شد.[21] امروزه لرستان نام یکی از استان‌های غربی ایران است. در نمودار زیر تقسیمات لرستان از ۳۰۰ هجری قمری تاکنون آورده شده‌است.[23]

لرستان
لر کوچکلر بزرگ
لرستان فیلی
پیشکوهپشتکوهبختیاریکوه کیلویهشولستان
استان لرستاناستان ایلامچهارمحال و بختیاریکهگیلویه و بویراحمدشهرستان ممسنی

گویش

گویش مردمان لرستان فیلی لری است. علاوه بر ایران قسمتی از مردم فیلی در عراق و در استانهای میسان، واسط و دیاله ساکن هستند. در شهرهای خانقین، مندلی و بدره عراق لرهای فیلی‌ ساکن هستند. این دسته از فیلی‌ها پس از تعیین مرز در دوره صفویه مابین ایران و عثمانی آن سوی مرز ایران قرار گرفتند.[17] ایزابلا بیشوپ که در سال ۱۸۹۰ به منطقهٔ کردستان و لرستان سفر کرده‌است، در سفرنامهٔ خود می‌گوید که گویش مردمان فیلی «کمی با کردهای کرمانشاه مغایرت دارد».[24]

پانویس
  1. They are, in any case, distinct from both the Bakhtiary (the Great Lur) and the Feyli Lurs (the Little Lur) of Khorramabad, who were also to play apart in the resurgence of the Zagros tribes. ,John R. Perry, Karim Khan Zand , 2012, ISBN 1-78074-199-5,
  2. T. Potts, Daniel. Nomadism in Iran: From Antiquity to the Modern Era. Oxford University Press, 2014. p. 263. ISBN 0-19-933079-4.
  3. Kennett Loftus, William. Travels and Researches in Chaldaea and Susiana. Robert Carter & Brothers, 1857. p. 356.
  4. «باجلان». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۲۶ مارس ۲۰۱۶.
  5. Ihsan, Mohammed. Nation Building in Kurdistan: Memory, Genocide and Human Rights. Routledge. p. 46. ISBN 978-1-317-09016-8.
  6. Bartrop, Paul R. Encountering Genocide: Personal Accounts from Victims, Perpetrators, and Witnesses. ABC-CLIO. p. 189. ISBN 978-1-61069-331-8.
  7. Hann, Geoff; Dabrowska, Karen; Greaves, Tina Townsend. Iraq: The ancient sites and Iraqi Kurdistan. Bradt Travel Guides. p. 394. ISBN 978-1-84162-488-4.
  8. http://www.iranicaonline.org/articles/feyli--2/ «دانشنامهٔ ایرانیکا» The two major Feylī tribes in the region are Kord and Mahak.
  9. http://www.unhcr.org/483d60872.html «کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان» :Feili Kurds in Iran seek way out of identity impasse
  10. http://www.faylee.org/english/studies/doc3.php Faylee Kurds Democratic Union.Faylee (Faylee, Faili, or Feli) Kurds are, as their name tells, an inseparable segment of the Kurdish population in Iraq and an integral part of the Kurdish nation,
  11. http://www.bmrsg.org.au/faili-kurds-and-the-basij/ Blue Mountains Refugee Support Group Faili Kurds and the Basij
  12. Congress, U. S. Congressional Record, V. 151, PT. 17, October 7 to 26, 2005. Government Printing Office. p. 23153. ISBN 978-0-16-084825-4. We saw, in 1980, the persecution of the Faylee Kurds. We saw, in 1983, the Kurdish massacres targeted against Barzanis and the KDP. In 1988, we saw the Anfal campaign
  13. Ferllini, Roxana. Forensic Archaeology and Human Rights Violations. Charles C Thomas Publisher. p. 280. ISBN 978-0-398-08519-3. These were defined as being: the 1980 Persecution of the Faylee Kurds; the 1983 Kurdish Massacres against the Barzanis/KDP (Kurdistan Democratic Party); the 1988 Anfal Campaign; the 1988 chemical attack on Halabja; the 1991 Shi'a ...
  14. Genocide and the rule of law: hearing. DIANE Publishing. p. 48. ISBN 978-1-4223-2147-8. involving the execution of approximately 8,000 men and boys; the l980's expulsion and mistreatment of Faylee Kurds; and ...
  15. Kreyenbroek, Philip G.; Sperl, Stefan. The Kurds: A Contemporary Overview. Routledge. p. 101. ISBN 978-1-134-90766-3. Plight of Faili Kurds Faili Kurds make up about 10 per cent of all Kurds in Iraq.
  16. دائرةالمعارف بزرگ اسلام
  17. مراد مرادی مقدم (۲۸ آذر ۱۳۹۱). «تاریخ سیاسی و اجتماعی پشتکوه در دوران والیان فیلی». پایگاه مجلات تخصصی نور. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۸ آذر ۱۳۹۱.
  18. F. Towfīq (۱۵ دسامبر ۱٩٨۶٧). «ʿARAB iv. Arab tribes of Iran». دانشنامه ایرانیکا. دریافت‌شده در ۱۰ آگوست ۲۰۱۱. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  19. راولینسون، هنری لرزیک (۱۳۶۲). سفرنامه راولینسون: گذر از ذهاب به خوزستان. ترجمهٔ سکندر امان‌اللهی بهاروند. تهران: ترجم. ص. ۱۵۲.
  20. لغت نامه دهخدا. دانشگاه تهران. ۱۳۷۷. ج. ۱۳ ص. ۴–۱۹۶۶۳
  21. پشتدار، علی‌محمد (۱۳۷۶). لرها و لرستان از دیدگاه ولادیمیر مینورسکی. ۷. علوم انسانی «ایران شناخت». ص. ۱۶۰ تا ۱۸۳. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۴.
  22. "LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori". Iranica. Retrieved 6 August 2014.
  23. امان‌اللهی بهاروند، سکندر (۱۳۹۱). قوم لر. آگه. ص. ۷۷. شابک ۹۷۸۹۶۴۳۲۹۱۳۵۸. پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  24. بیشوپ، ایزابلا، ۱۳۷۵. از بیستون تا زردکوه بختیاری، ترجمهٔ مهراب امیری، تهران: نشر آنزان و نشر سهند، چاپ اول؛ ص ۵۲.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.