ق
ق حرف بیستوچهارم در الفبای فارسی، حرف بیستویکم در الفبای عربی (قاف ق) و نوزدهمین حرف از حروف الفبای عبری (کوف ק) است.
ق | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
نمایش آوانگاری | kˤ, q | ||||||||||
موقعیت در الفبا | ۱۹ | ||||||||||
ارزش عددی | ۱۰۰ | ||||||||||
مشتقات الفبایی فنیقی | |||||||||||
|
|
صدای آن در تلفظ فارسی معیار همانند «غ» است ولی درعربی گونهای «غ» بستهتر تلفظ میشود. در جنوب و شرق ایران و در افغانستان و تاجیکستان بین دو صامت قاف و غین تفاوت وجود دارد.∗ اما در گویش اکثر فارسی زبانان ایرانی هر دو همخوان یکسان است.
بیشتر واژههایی که با همخوان /ق/ آغاز میشوند، ریشهٔ عربی یا ترکی دارند یا ممکن است معرب باشند. در بعضی از واژهها که از فارسی یا زبانهای دیگر وارد زبان عربی شده و سپس دوباره وارد زبان فارسی شده است، همخوان (صامت) ابتدایی به «ق» تغییر کرده است. برای نمونه «قند» معرب «کند» و «قرمز» معرب «کرمست». برخی دیگر از واژههای فارسی که همخوان غین در آن شنیده میشود به غلط با قاف نوشته شده است. مانند قباد، قشنگ، قالیچه و قلندر. بعضی از واژههای فارسی هم هستند که همخوان آغازین آنها به «ق» تبدیل شده است. برای نمونه «قلک» که در اصل به صورت «کولک» و «غلک» رایج بوده است.∗ اما براساس دیدگاه محمد حیدری ملایری استفاده از «ق» در آغاز بعضی از کلمهها ربطی به تاثیرگذاری عربی بر فارسی و یا غلط نویسی ندارد. ملایری معتقد است که استفاده از «ق» بخشی از روند تکامل زبان فارسی و توسط خود گویشوران آن انجام شده است.[1]
شكل حرف | ||||
---|---|---|---|---|
جدا | آغازی | میانی | پایانی | |
ق | ق | ق | ق |
پانویس
- ^ ، ایرج کابلی
- ^ ، علیاکبر دهخدا، جلد ۳۸ صفحهٔ ۱
منابع
- کابلی، ایرج (۱۳۷۶)، وزنشناسی و عروض، تهران: انتشارات آگه
- دهخدا، علیاکبر (۱۳۳۹)، لغت نامه جلد ۳۸، تهران: دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات، سازمان لغتنامه
جستارهای وابسته
الفبای عربی | |||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ألِف | باء | تاء | ثاء | جيم | حاء | خاء | دال | ذال | راء | زاي | سين | شين | صاد | ضاد | طاء | ظاء | عين | غين | فاء | قاف | كاف | لام | ميم | نون | هاء | واو | ياء |
سایر شکلهای قاف در عربی | |||||||||||||||||||||||||||
ڧ | ڨ |