ق

ق حرف بیست‌وچهارم در الفبای فارسی، حرف بیست‌ویکم در الفبای عربی (قاف ق) و نوزدهمین حرف از حروف الفبای عبری (کوف ק) است.

الفبای ابجد
ق
ק
ܩ
ق‍، ق
نمایش آوانگاریkˤ, q
موقعیت در الفبا۱۹
ارزش عددی۱۰۰
مشتقات الفبایی فنیقی
Ϙ Q Ҁ
الفبای فارسی
الفبپتثج
چحخدذر
زژسشصض
طظعغفق
کگلمنو
هی
حروف دیگر
ءآاًهٔة

صدای آن در تلفظ فارسی معیار همانند «غ» است ولی درعربی گونه‌ای «غ» بسته‌تر تلفظ می‌شود. در جنوب و شرق ایران و در افغانستان و تاجیکستان بین دو صامت قاف و غین تفاوت وجود دارد. اما در گویش اکثر فارسی زبانان ایرانی هر دو همخوان یکسان است.

بیشتر واژه‌هایی که با همخوان /ق/ آغاز می‌شوند، ریشهٔ عربی یا ترکی دارند یا ممکن است معرب باشند. در بعضی از واژ‌ه‌‌ها که از فارسی یا زبانهای دیگر وارد زبان عربی شده و سپس دوباره وارد زبان فارسی شده است، همخوان (صامت) ابتدایی به «ق» تغییر کرده است. برای نمونه «قند» معرب «کند» و «قرمز» معرب «کرمست». برخی دیگر از واژه‌های فارسی که همخوان غین در آن شنیده می‌شود به غلط با قاف نوشته شده است. مانند قباد، قشنگ، قالیچه و قلندر. بعضی از واژه‌های فارسی هم هستند که همخوان آغازین آن‌ها به «ق» تبدیل شده است. برای نمونه «قلک» که در اصل به صورت «کولک» و «غلک» رایج بوده است. اما براساس دیدگاه محمد حیدری ملایری استفاده از «ق» در آغاز بعضی از کلمه‌ها ربطی به تاثیرگذاری عربی بر فارسی و یا غلط نویسی ندارد. ملایری معتقد است که استفاده از «ق» بخشی از روند تکامل زبان فارسی و توسط خود گویشوران آن انجام شده است.[1]

شكل حرف
جدا آغازی میانی پایانی
ق ق‍ ‍ق‍ ‍ق

پانویس

  1. ^ ، ایرج کابلی
  2. ^ ، علی‌اکبر دهخدا، جلد ۳۸ صفحهٔ ۱

منابع

  • کابلی، ایرج (۱۳۷۶وزن‌شناسی و عروض، تهران: انتشارات آگه
  • دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۳۹لغت نامه جلد ۳۸، تهران: دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات، سازمان لغت‌نامه

جستارهای وابسته

ق (سوره)

الفبای عربی
ألِف باء تاء ثاء جيم حاء خاء دال ذال راء زاي سين شين صاد ضاد طاء ظاء عين غين فاء قاف كاف لام ميم نون هاء واو ياء
سایر شکل‌های قاف در عربی
ڧ ڨ
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.