فهرست شهرستان‌های استان خراسان شمالی

استان خراسان شمالی در حال حاضر ۸ شهرستان دارد.[1] شهرستان بجنورد تنها شهرستان در این استان است که نامش در دومین قانون تقسیمات کشوری ایران در آبان ۱۳۱۶ ذیل استان شمال شرق به میان آمد.[2] دو ماه بعد که قانون اصلاح شد، این شهرستان یکی از هفت شهرستان تشکیل‌دهندهٔ استان نهم بود.[3] شهرستان اسفراین در ۱۳۳۹ با انتزاع بخش‌هایی از شهرستان‌های سبزوار (اکنون در استان خراسان رضوی) و بجنورد ایجاد شد. همان سال شهرستان شیروان از شهرستان قوچان (اکنون در خراسان رضوی) منتزع شد. شهرستان جاجرم در ۱۳۷۶ و شهرستان مانه و سملقان در ۱۳۷۹ ایجاد شدند. ایجاد شهرستان فاروج همزمان با تقسیم استان خراسان در ۱۳۸۳ صورت گرفت. شهرستان قوچان که مصر بود در استان خراسان رضوی بماند، دو تکه شد و بخش فاروج آن پس از ارتقا به شهرستان در استان خراسان شمالی قرار گرفت. وضعیت استثنایی حوزهٔ انتخابیهٔ قوچان و فاروج که تنها حوزهٔ انتخابیهٔ مشترک بین دو استان در کل ایران است مولود همین دوپارگی است.[4] از آن زمان تاکنون تلاش‌های فراوانی برای الحاق شهرستان‌های قوچان و درگز از خراسان رضوی به خراسان شمالی صورت گرفته‌است.[5][6][7] دو شهرستان گرمه و راز و جرگلان در استان خراسان شمالی متولد شدند.

شهرستان‌های استان خراسان شمالی در ۱۳۹۹

هر شهرستان ۱ تا ۳ بخش و هر بخش ۱ تا ۵ دهستان دارد. در مجموع استان خراسان شمالی ۱۹ بخش، ۴۵ دهستان، و ۲۴ شهر دارد.[1] شهرستان‌های شیروان و مانه و سملقان هر کدام با ۴ شهر، بیشترین نقاط شهری در استان را دارند. بجنورد پرجمعیت‌ترین و متراکم‌ترین شهرستان استان است و ۳۸ درصد جمعیت استان را در خود جای داده‌است. از آن طرف گرمه کم‌جمعیت‌ترین و جاجرم کم‌تراکم‌ترین شهرستان‌های استان هستند. مانه و سملقان با مساحت ۶٬۰۵۳ کیلومتر مربع پهناورترین شهرستان استان است و فاروج با ۱٬۶۱۵ کیلومتر مربع کوچک‌ترین. میانگین مساحت شهرستان در این استان ۳٬۵۵۴ کیلومتر مربع است و میانگین جمعیت ۱۰۷٬۸۸۷ نفر.