شبکه دو
شبکه دو یکی از شبکه‌های تلویزیونی دولتی کشور ایران است که در مجموعۀ صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مدیریت میشود. این شبکه که از سوی مسئولان اجرائی‌اش با نام شبکه خانواده و زندگی نیز یاد میشود، پس از شبکه یک قدیمی‌ترین رسانهٔ تصویری فارسی‌زبان در دنیاست. دفتر این شبکه در میدان آرژانتین، انتهای خیابان الوند، تهران واقع است.[1] این شبکه بزودی اچ‌دی خواهد شد و همزمان با اچ‌دی شدن از گرافیک این شبکه بهره‌برداری خواهد شد.
 | |
| کشور |  ایران |
|---|---|
| گستره پخش | آسیا |
| شعار تبلیغاتی | شبکه دو ، شبکه زندگی |
| ستاد | تهران |
| برنامه‌سازی | |
| زبان(ها) | فارسی |
| فرمت تصویر | ۱۶:۹ (۵۷۶آی،SDTV) |
| مالکیت | |
| مالک | سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران |
| تاریخچه | |
| راه‌اندازی‌شده | ۱۳۵۸ (۴۲ سال پیش) |
| پیوندها | |
| وبگاه | www.tv2.ir |
| دسترسی | |
| زمینی | |
| فرستنده جماران | CH37 UHF دیجیتال |
| ماهواره‌ای | |
| اینتل‌ست ۳۹ | ۱۱۵۵۵/عمودی/۳۰۰۰۰ |
| بدر ۵ | ۱۱۹۰۰/عمودی/۲۷۵۰۰ |
| بدر ۵ | ۱۱۸۸۱/افقی/۲۷۵۰۰ |
| رسانه جاری | |
| ۱۱۸۸۰/افقی/۲۷۵۰۰ | پخش آنلاین شبکه ۲ سیما |
تاریخچه
در سال ۱۳۰۸ وزارت فرهنگ، اداره کل هنرهای زیبا را تأسیس کرد. این اداره علاوه بر نظارت بر کلیۀ فعالیت‌های هنری، مسئولیت استفاده از وسایل شنیداری و دیداری مدارس را نیز عهده‌دار بود. ایجاد آزمایشگاه‌های سمعی و بصری، دانش‌سرای مقدماتی و دانش‌سرای عالی نیز جزء فعالیت‌های این اداره بود.
در سال ۱۳۴۱ اداره‌ای به نام ادارۀ آموزش فعالیت‌های سمعی و بصری در وزارت فرهنگ تشکیل گردید که بعدها با نام دفتر آموزش سمعی و بصری فعالیت‌های خود را ادامه داد. توجه به فیلم به عنوان یک رسانۀ آموزشی در سطح جهانی سبب گردید این اداره اقدام به تشکیل جشنواره‌های بین‌المللی فیلم‌های آموزشی کند.
تلویزیون آموزشی در سال ۱۳۴۴ زیر نظر وزارت آموزش و پرورش و به همت آقای علاءالدین دولتشاهی تأسیس شد و کار خود را بعد از دو سال، با پخش برنامه‌های درسی در زمینۀ فیزیک، شیمی، جبر، علوم طبیعی، زبان و دستور فارسی شروع کرد. هدف از پخش این برنامه‌ها جبران کمبود معلم‌های متخصص و جبران کمبود آزمایشگاه‌ها بود.
در سال ۱۳۵۲ تهیۀ برنامه‌های آموزشی به سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران زیر عنوان تلویزیون آموزشی و به مدیریت آقای علاءالدین دولتشاهی واگذار شد و برنامه‌های آموزشی با پخش دروس راهنمایی در سال ۱۳۵۳ دوباره شروع به فعالیت کرد و همزمان حدود سه هزار دستگاه تلویزیون بین مدارس شهرهای بزرگ کشور توزیع شد. البته در ساعاتی از روز از طریق فرستنده این شبکه، تلویزیون بین‌المللی نیز برنامه‌های خود را به زبان انگلیسی آمریکایی پخش می‌کرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در فروردین ۱۳۵۸، کمیته‌ای متشکل از پنج نفر کارشناس سازمان، نخستین طرح تشکیلاتی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران را تهیه کردند. در این طرح «رادیو و تلویزیون ملی» به «صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران» تغییر یافت. در پی آن، علاءالدین دولتشاهی از این سازمان برکنار شد و پخش برنامه‌های تلویزیون آموزشی و برنامه‌های بین‌المللی تلویزیون تعطیل شد.
در سال ۱۳۶۰ به لحاظ تجربۀ آموزشی تلویزیون آموزشی و امکانات و نیروی انسانی متخصصی که در این شبکه حضور داشتند، تلویزیون آموزشی به شبکه دو سیما به عنوان یک شبکه فرهنگی – آموزشی با پخش روزانۀ ۳ الی ۵ ساعت تغییر نام یافت و در ادامه حدود دو دهه به عنوان شبکه فرهنگی سیمای جمهوری اسلامی، عهده‌دار اطلاع‌رسانی برای عموم مردم، به‌‌‌ویژه برای علاقه‌مندان و متخصصان حوزۀ فرهنگ شد.
در سال ۱۳۸۹ تلاش‌هایی صورت گرفت تا این شبکه به عنوان شبکۀ تخصصی کودک و نوجوان تغییر ماهیت دهد، سپس با تعمیم این نگاه به شبکه کودک و خانواده، فعالیت‌های خود را پی گرفت. پس از آن از نو مأموریت یافت تا به عنوان شبکۀ اجتماعی و فرهنگی سیمای جمهوری اسلامی بیشترین میزان پخش برنامه‌های خود را به موضوعات اجتماعی، فرهنگی، و اطلاعات عمومی اختصاص دهد. همچنین از مرداد ۱۳۹۰، پخش برنامه‌های این شبکه ۲۴ ساعته شد و در سال ۱۳۹۱ نیز گرافیک و هویت بصری این شبکه به‌روز رسانی شد.
از زمستان ۱۳۹۳ تا بهار ۱۳۹۵ شبکه دو به عنوان شبکه تخصصی مأموریت جدیدی یافت تا در حوزه مسایل اجتماعی به ایفای نقش بپردازد. هم‌اکنون این شبکه با عنوان شبکه زندگی با رویکرد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مشغول به فعالیت است.[2]
گروه‌های برنامه‌ساز
این شبکه دارای ۹ گروه برنامه‌ساز است. این گروه‌ها شامل گروه کودک و نوجوان، گروه فیلم و سریال، گروه مستند، گروه تأمین برنامه، گروه اجتماعی ، گروه فرهنگ و تاریخ و هنر، گروه پیام‌نما، گروه معارف و گروه سیاسی است.[3] همچنین خبرگزاری صدا و سیما تعدادی از بخش‌های خبری خود را از شبکه دو به روی آنتن می‌فرستد. این بخش‌های خبری شامل دو بخش خبری ۲۰:۳۰ که به مدت حدود سی دقیقه پخش میشود و اخبار سراسری که در ساعت ۲۲:۳۰ دقیقه شب به وقت تهران و به مدت پانزده دقیقه پخش میشود. همچنین در ساعت ۱۳:۰۰ روزهای جمعه یک بخش خبری ویژۀ ناشنوایان پخش میشود. گفتگوی ویژۀ خبری از دیگر برنامه‌های واحد مرکزی خبر است که از این شبکه پخش میشود. این برنامه پس از اتمام اخبار سراسری در ساعت ۲۲:۴۵ دقیقه آغاز شده و تا ساعت ۲۳:۳۰ دقیقه ادامه می‌یابد. در برخی از شب‌ها مدت زمان این برنامه تمدید نیز میشود.
گروه کودک و نوجوان
این گروه بخش عمده‌ای از برنامه‌های شبکه دو را تولید می‌کند. قالب برنامه‌های این گروه را جنگ‌های زنده تلویزیونی، مسابقه، انیمیشن و برنامه‌های عروسکی تشکیل می‌دهد. برنامه‌ها و تولیدات این گروه بیشتر در ساعات میانی صبح و عصر پخش می‌شوند.
گروه فیلم‌های تلویزیونی و گروه مجموعه‌های تلویزیونی
با انحلال گروه فیلم و سریال دو گروه فیلم‌های تلویزیونی و گروه مجموعه‌های تلویزیونی تأسیس شدند و گروه فیلم‌های تلویزیونی بیشتر به تولید فیلم‌هایی با مضمون خانوادگی می‌پردازد. گروه مجموعه‌های تلویزیونی بیشتر به تولید مجموعه‌های تلویزیونی با مضمون خانوادگی می‌پردازد.
گروه اجتماعی
عمده تولیدات این گروه را جنگ‌های تلویزیونی تشکیل می‌دهد. این شبکه به تولید برخی برنامه‌های ورزشی و کودک نیز می‌پردازد.
گروه مستند
این گروه به تهیه فیلم‌های مستند با رویکرد اجتماعی پرداخته و به ویژه در مناسبت‌های تاریخ معاصر ایران مانند سالگرد جنگ ایران و عراق، پیروزی انقلاب ایران و … به پخش تصاویر آرشیوی می‌پردازد.
گروه معارف
برنامه‌های این گروه بیشتر در زمان اذان ظهر و مغرب به افق تهران پخش میشود. تهیۀ برنامه‌های گفت‌‌‌وگو در مناسبت‌های مذهبی شیعیان از دیگر وظایف این گروه است.[4]
گروه سیاسی
برنامۀ جهان سیاست که به موضوعات سیاسی روز جهان پرداخته و پنج‌شنبه‌ها از شبکه دو پخش میشود، از جمله تولیدات این گروه‌است.[5] گروه سیاسی همچنین در روزهای نزدیک به برگزاری انتخابات در جمهوری اسلامی برنامه‌هایی با هدف افزایش مشارکت رأی‌دهندگان پخش می‌کند.
گروه فرهنگ، تاریخ و هنر
برنامۀ پلی به گذشته با اجرای خسرو معتضد که سال‌ها از شبکه دو پخش می‌شد و به بررسی رویدادهای تاریخ معاصر ایران می‌پرداخت، از جمله تولیدات این گروه است.[6]
گروه تأمین برنامه
این گروه دارای دو بخش تأمین برنامه داخلی و خارجی است. این گروه به خرید فیلم‌ها و سریال‌های خارجی و همچنین فیلم‌های سینمایی ایرانی برای پخش از شبکه دو می‌پردازد. گروه تأمین برنامه برخی برنامه‌های متنوع دیگر مانند دوربین مخفی، ویدئوهای خنده‌دار و… را از شبکه‌های خارجی ضبط و در قالب برنامه‌هایی مانند رنگارنگ پخش می‌کند.
گروه پیام‌نما
این گروه محتوای پیام‌نما (تله تکست) شبکه دو را تولید می‌کند. بخش باشگاه پرواز (باشگاه مخاطبان) در صفحه ۶۵۰ پیام نما یکی از پرطرفدارترین بخش‌های این پیام‌نما است که در روز های زوج به روز رسانی میشود و در آن مخاطبان در بخش‌های مختلف این باشگاه با هم به گفتگو می‌پردازند ؛ از دیگر بخش‌های این پیام نما می‌توان به صفیر سیمرغ (مجله معارفی)، یک سبد سیب (مجله پزشکی)، کلبه مهربانی (مجله خانواده)، برگزیده اخبار ایران و جهان، کفشدوزک و آفتابگردون (مجلات ویژه کودک و نوجوان) و اتاق تجربه را نام برد
گروه ورزش
از جمله برنامه‌های این گروه می‌توان به برنامۀ ورزش از نگاه دو اشاره کرد که در سال‌های گذشته پخش می‌شد و در حال حاضر گروه ورزش این شبکه برنامۀ ویژه‌ای را تولید نمی‌کند.
جستارهای وابسته
- فهرست شبکه‌های تلویزیونی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
- فهرست شبکه‌های تلویزیونی فارسی‌زبان
پیوند به بیرون
منابع
- مبانی نظری تکنولوژی آموزشی، تهران، ۱۳۷۰، چاپ دوم، ص ۱۶.
- همان، ص ۱۸.
- همان، ص ۱۶.
- همان، ص ۱۷.
- همان، ص ۲۴.
- «پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه دو صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران - ارتباط با شبکه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اکتبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۸ اکتبر ۲۰۰۹.
- «دربارهٔ شبکه دو». شبکه دو. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۱۲.
- «پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه دو صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران - گروه‌های برنامه ساز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اکتبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۸ اکتبر ۲۰۰۹.
- «پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه دو صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران - معارف». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ اوت ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۸ اکتبر ۲۰۰۹.
- «پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه دو صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران - جهان سیاست». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۸ اکتبر ۲۰۰۹.
- «پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه دو صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران - پلی به گذشته». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۸ اکتبر ۲۰۰۹.