سیانور
اسید سیاندریک و سیانورها دسته‌ای از نیتریل‌ها هستند که از نظر شیمیایی جزء هیدروکربن‌های ازت دار با فرمول R-CN هستند که عامل CN آنها به شدت سمی است. فرآورده‌های سیانید در عکاسی، واکنش‌های آزمایشگاهی، صنعت، حشره‌کشها و جونده‌کش‌ها (HCN) استفاده می‌شوند و در برخی از میوه‌ها، از قبیل بادام تلخ، دانه سیب، هسته هلو و آلو و اکثر دانه های تلخ وجود دارد. در صورت مسمومیت اگر اقدامات درمانی بسیار سریع انجام شود؛ فرد می‌تواند نجات پیدا کند و باید بدون تلف شدن وقت به مراکز درمانی فرستاده شود. سیانور پادزهری دارد که سم را سریع از بدن پس میزند. در مراکز درمانی این ترکیب وجود دارد.
احتیاط
- پرسنل امداد : باید یک سری اقدامات محافظتی برای خود انجام دهند؛ هیدروژن سیانید گازی بسیار فرار است و در فضایی که فرد از این ترکیب استفاده کند گاز سیانور وجود دارد، پس باید لباس محافظتی، ماسک، دستکش و کفش مناسب بپوشند، زیرا اگر برروی زمین ریخته باشد ممکن است سیانور از پاهای فرد جذب شود. پس حتما اقدامات محافظتی را انجام دهند و ماسک‌هایی استفاده کنند که اکسیژن را به بدن می‌رساند و اجازه نمی‌دهد که مسموم شوند. اگر فردی که مسموم شده روی لباسش استفراغ کند یا باقی مانده‌ی مواد در اطرافش وجود داشت، دیگران باید احتیاط کنند و با دست بدون دستکش به آن دست نزنند. حتی استنشاق بو در آن لحظه ممکن است موجب مسمومیت پرسنل امداد شود.
- مشاغل صنعتی و آتش نشان‌ها : در خیلی از موارد مسمومیت‌ها با سم سیانور اتفاقی است، در بعضی از موارد آتش سوزی‌های بزرگی اتفاق می‌افتد؛ یک سری مواد مثل پارچه، کتان، چسب و پشم در آتش‌سوزی‌ها می‌سوزند که می‌توانند منبع تولید سیانید در آتش‌سوزی باشند. آتش‌نشان‌هایی که در صحنه‌ی آتش سوزی قرار می‌گیرند ممکن است ناخواسته با این ترکیبات در تماس باشند. ترکیبی برای خاموش کردن آتش استفاده می‌شود، اما خودش اگر در محیط در بسته استفاده شود و فرد ماسکی نزده باشد و این ترکیب را استنشاق کند، ممکن است ایجاد مسمومیت کند. پس علاوه بر مشاغل صنعتی، آتش نشانی‌ها هم با این ترکیب مواجه هستند، حالا چه در صحنه‌های آتش سوزی که ناشی از سوختن موادی مثل پارچه و چوب و چسب و … است و چه موادی که به عنوان خاموش‌کننده آتش استفاده می‌شوند. یکی از دیگر موارد مصرف این ترکیب پولیش است که در پاک کننده‌های لاک ناخن مصرف می‌شود، پس نباید در دسترس کودکان قرار گیرد.
- کودکان : در برخی مواد غذایی میزان کمی از سم وجود دارد که مصرفش برای کودکان می‌تواند زیان آور باشد و باید دقت شود.
آثار
سیانیدها با چند سازوکار باعث هیپوکسی بافتی می‌شوند:
- مرکز تنفس را مهار و عمق تنفس را کم می‌کند.
- با سرکوب میوکارد، برون‌ده قلب را کاهش می‌دهد
- جدا شدن O۲ را از هموگلوبین مشکل کرده و هیپوکسی ایجاد می‌کند.
- برخی از سیانیدها برای اتصال به آهن هموگلوبین با اکسیژن رقابت می‌کنند.
- با آهن سیتوکروم اکسیداز در میتوکندریها اتصال ایجاد کرده و تنفس سلول را مختل می‌کند.
- بوی بد دهان
- مرگ سریع
بزرگترین خودکشی دسته جمعی با سیانور
جیمز وارن جونز یا جیم جونز (به انگلیسی: Jim Jones) (13 می ۱۹۳۱–۱۸ نوامبر۱۹۷۸) نام یک رهبر آیینیست که معتقد بود کمونیسم نظم اجتماعی درستی است با درک اراده خداوند. او همچنین پیشوای روحانی عضو کلیسای مریدان مسیح بود و کشیش کلیسایی در شهر سان فرانسیسکو بود. او به خاطر ترتیب دادن، بنیان‌گذاری و رهبری جریانی موسوم به پیپلز تمپل (به معنی پرستشگاه مردم که گرایش‌های چپ گرایانه رادیکال داشت به شهرت مضاعف رسید، جریان پیپلز تمپل به نظر برخی یک جریان با کیفیات آیین گونه است. او به خاطر خودکشی دسته جمعی ۹۱۸ نفر در جونز تاون گویانا و نیز مرگ لئو رایان معروف است.[۱]
عملکرد
سیانوژن گازی است بیرنگ با بوی بادام تلخ که در جنگ ها استفاده می‌شود. اسید سیاندریک مایعی است با بوی بادام تلخ و بیرنگ که به راحتی بخار می‌شود. سیانورها ترکیبات فلزی بنیان سیانید هستند و از همه خطرناکتر در بین آنها سیانور دو سدیم و سیانور دو پتاسیم (سیانور پتاس) که در مجاورت هوا یا در معده تحت اثر اسید کلریدریک باعث ایجاد اسید سیاندریک می‌شوند. یک عدد بادام تلخ دارای یک میلی گرم اسید سیاندریک است. مقدار سمی اسید سیاندریک ۰/۰۱ گرم و مقدار کشنده آن ۰/۰۵ گرم است. مسمومیت از راه تنفس شدیدتر بوده و علایم بالینی آن بستگی به راه تماس، مقدار مصرف و تاخیر در شروع درمان دارد.
نشانه‌های مسمومیت
تظاهرات اصلی مسمومیت با آن به شرح زیر است:
علائم زودرس: تظاهرات CNS شامل کنفوزیون، سردرد، اضطراب، تاکی‌کاردی یا برادی‌کاردی، هیپرپنه، هیپرتانسیون خفیف و تپش قلب است.
علائم دیررس: شامل علائم گوارشی نظیر تهوع و استفراغ، تاکی‌کاردی یا برادی کاردی، هایپوتانسیون، تشنج ژنرالیزه، کما، آپنه، گشادی مردمک (میدریاز)، عدم پاسخ یا پاسخ کند مردمک به نور، ادم ریوی، ایسکمی، آریتمی و حتی آسیستول است.
درمان این مسمومیت باید به فوریت انجام شود:
این نوع مسمومیت پادزهر اختصاصی دارد که شامل سه داروی آمیل نیتریت، سدیم نیتریت و سدیم تیوسولفات است و به صورت وریدی تزریق می شوند.
تجویز اکسیژن صددرصد.
کمک به گردش خون (در صورت لزوم).
یکی از علائم برای تشخیص سریع مسمومیت با سیانور، بوی بد بادام تلخ است که از دهان مصدوم یا هوای بازدمی او به مشام می‌رسد
در برخی کشورها محکومین به اعدام را در اتاق گاز با سیانور می‌کشند. آنها را به صندلی در اتاق گاز می‌بندند و مامور اعدام از بیرون دسته‌ای را می‌کشد. به این ترتیب بسته‌ای حاوی سیانید پتاسیم(سیانور) به درون ظرفی محتوی جوهر لیمو که در زیر صندلی تعبیه شده است، می‌افتد و گاز سیانور حاصله، باعث مرگ سریع محکوم می‌شود.
جستارهای وابسته
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «». دردانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۲۰.
در رول پلی آمپول ضد سیانور وجود دارد