زبان‌های بربری

آمازیغی (در آمازیغی: ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ تامازیغت) یا زبان بربری یک زبان است که بیشتر در میان مردم قاره آفریقا به‌ویژه مراکش و الجزایر و به مقدار کمتر در لیبی و تونس و مالی و چند کشور دیگر گویشور دارد. ریشه این زبان ریشه آفریقا-آسیایی است. در سال‌های اخیر طرفداران سازمان جهانی آمازیغ تلاش‌های خود را منسجم تر نموده تا در کشورهای شمال آفریقا آن را به عنوان زبان رسمی تعیین نماید. این تلاش با مخالفت گروه‌های اسلام‌گرا و سلفی و عربهای متعصب روبرو شده‌است. مراکش، لیبی (زمان قذافی)، الجزایر و مالی پذیرفته‌اند که آمازیغ در مدارس و مناطق بربرنشین رسمی باشد. بیشترین جمعیت آمازیغی در مراکش ساکن است. تقریباً نیمی از مردم زبان عربی را نمی‌فهمند. زبان آمازیغی دارای ۷ لهجه است. آمازیغ زبان کهن بومیان سفید شمال آفریقا و از گروه زبان‌های فرعونی مصر است. اکثر مردمان مناطق کوهستانی شمال آفریقا آمازیغ هستند عربها مهاجرین قرون هفتم میلادی به بعد هستند مهاجرت عربها از عراق و شبه جزیره عربی به مصر و شمال آفریقا تا یکصد سال قبل به‌طور مستمر وجود داشته‌است. آمازیغ‌ها از نظر قومی به قوم بربر معروف هستند. نژاد بربرهای شمال آفریقا سفید قفقازی است. آن‌ها زبان خود را تامازیغت می‌نامند. ریشه و هویت این قوم یا زبان مورد اختلاف است. زبان آن‌ها پیوند با زبان مصر قدیم و زبان عربی دارد و البته واژگان زیادی از زبان‌های هندو-اروپایی در این زبان وجود دارد.

زبان های بربری
ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ, ⵜⵎⵣⵗⵜ, Tamaziɣt
اقوام:قوم بربر (Imaziɣen)
پراکنش:شمال آفریقا, مراکش, تونس, الجزایر, لیبی, شمال مالی و شمال نیجر; و اقلیت بربری زبان در بورکینافاسو, مصر, موریتانی شهر ملیله, و نزدیک به دو میلیون تَن مهاجران بربری زبان از کشور های مراکش و الجزایر در کشورهای فرانسه ، هلند ، بلژیک ، اسپانیا ، آلمان ، ایتالیا ، کانادا و ایالات متحده زندگی می کنند.
تبار:آفروآسیایی
  • زبان های بربری
نیا:زبان نیا بربری
زیرگروه‌ها:
زبان های بربری شمالی
زبان های بربری باختری
زبان های بربری خاوری
East Numidian †
Guanche †
ایزو ۲–۶۳۹ / ۵ber
گلاتولوگberb1260[1]
نقشه مناطق بربری زبان.

نقشه سخن‌گویان به زبان بربری در آفریقای شمالی.

طوارق تمازیغت مرکزی
تریفیت چونوآ
قبایلی چااویا
تسوسیت بربر صحرایی

در پی بهار عربی و تغییر دولت‌ها این زبان گسترش بیشتری یافت و در مغرب و الجزایر تقریباً رسمی شد.

لهجه‌های آمازیغی

ریشه‌شناسی
پرچم و خط آمازیغی

در مورد اینکه زبان آمازیغی جزو کدام گروه‌های زبانی است نظریات متعددی بیان شده پژوهشگران عرب سعی کرده‌اند این زبان را به زبان‌های سامی و حامی مرتبط سازند. غربی‌ها نیز دیدگاه‌های متفاوتی دارند اما نظر غالب این است که زبان آمازیغ جزو گروه‌های زبان حامی و سامی نیست و یک زبان مستقل است ریشه آن به بین ۷ تا ۱۲ هزار سال قبل برمی گردد. زبانشناسان مرکز طارق ابن زیاد در کتاب‌های جدیدی که منتشر کرده‌اند اعلام کرده‌اند زبان آمازیغ از نظر ساختار و قواعد هیچگونه ارتباطی به زبان‌های سامی ندارد اما با زبان قبطی از بعضی جهات نزدیک است و به‌طور کلی زبان آمازیغ واژگان زیادی به عربی رایج در منطقه شمال آفریقا داده‌است و کلمات زیادی نیز از عربی گرفته‌است اما هیچ شباهت ساختاری با زبان عربی ندارد. زبان آمازیغ خط خاص خود را دارد که در دویست سال گذشته به فراموشی سپرده شده‌است. اما اکنون این خط مجدداً احیاء و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

Tinifagh intedeni

در مورد منشأ قوم بربر نیز همان اختلافات و تعدد دیدگاه‌ها وجود دارد. احتمال دارد این مردم همان مردمان یا بقایای تمدن کارتاژ یا فنیقی‌ها باشند. در شمال آفریقا بربرها نسبت به عرب ها سفیدپوست تر هستند بعضی طوایف آن‌ها از نظر شکلی به قفقازی شبیه هستند البته بربرهای مالی رنگ تیره تری دارند.

تحولات اخیر

احمد دغرنی رئیس حزب امازیغی قبلاً اعلام کرده بود که باید زبان آمازیغی سومین زبان رسمی مراکش باشد. فاطمه تبعمرانت، هنرمند امازیغی عضو پارلمان این کشور به جای استفاده از زبان عربی ترجیح داد تا محمد الوفا، وزیر پرورش ملی را با زبان مادری خود یعنی آمازیغی مخاطب قرار دهد. وزیر پرورش ملی پس از آن که سخنان فاطمه تبعمرانت نماینده پارلمان را فهمید در پاسخ وی گفت، از زمانی که آموزش زبان امازیغی آغاز شده (۲۰۰۳)، تاکنون ۵۴۵ هزار دانش آموز، زبان مادری خود را آموخته‌اند که این تعداد ۱۵ درصد از کل دانش آموزان دوره ابتدایی در ۴۰۰۰ مؤسسه آموزشی را تشکیل می‌دهند. وی افزود وزارت پرورش ملی هم اینک ۱۴ هزار آموزگار و استاد زبان امازیغی و ۳۰۰ ناظر پرورشی را به این منظور در استخدام دارد. احمد عصید پژوهشگر فرهنگ امازیغی به العربیه.نت گفت به کارگیری زبان امازیغی نیازمند تصویب مقررات ویژه‌ای به منظور زمینه‌سازی برای استخدام این زبان به عنوان زبان رسمی در کنار زبان عربی در مغرب است .

منابع
  1. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Berber". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  • پیشینه بربرها یا آمازیغ‌ها

Wikipedia contributors, "Berber languages," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Berber_languages&oldid=237568697 (accessed September ۱۷، ۲۰۰۸).

پیوند به بیرون

فرانسوی
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.