جمود نعشی

پس از مرگ، تنفس سلولی هم بازمی‌ایستد و بدنبال آن تولید آ تی پی(ATP) بازمی‌ایستد. در حقیقت سختی و خشک‌شدگی ماهیچه‌ها در مرگاخُشکی، برآمده از پایان یافتن آدنوزین تری فسفات است که برای جدا کردن پل‌های عرضی از رشته‌های اکتین و میوزین در روند رفع انقباض یا شل شدن ماهیچه نیاز است. ماهیچه‌ها در حالت سخت شدگی می‌مانند تا اینکه پروتئین‌های ماهیچه فروپاشیده شوند که معمولاً در نتیجه اتولیز ناشی از آنزیم‌هایی به وجود می‌آید که نزدیک به ۱۵ تا ۲۵ ساعت پس از لیزوزومها آزاد می‌شوند و این روند در دماهای بالاتر تندتر انجام می‌شود. مرگاخُشکی دو تا چهار ساعت پس از مرگ آغاز می‌شود.

مرگاخُشکی نخست از ماهیچه‌های چانه و گردن آغاز و سپس این فرایند از سوی سر به سوی پاها گسترش می‌یابد و هشت تا دوازده ساعت پس از مرگ کامل می‌گردد؛ و آرواره‌ها، گردن و تن همانند یک تکه چوب سفت و خشک می‌شوند که این خشک شدگی باعث می‌گردد که تن را در همان حالتی که گمان می‌رود درگذشته باشد سخت و خشک نگه می‌دارد، تا جایی که اگر پیکری تکان داده شده باشد بازوها و پاها به همان حالتی که در هنگام مرگ بودند خشک می‌ماند و این باور که در یک زمان در سر تا سر تن به صورت یکدست ایجاد می‌شود نادرست است.

بررسی نشانه‌های در پیوسته با مرگاخُشکی در پزشکی قانونی نقش مهمی‌دارد. سختی و اندازه سفت شدگی ماهیچه‌ها می‌تواند زمان کمابیش مرگ را آشکار کند. اگرچه باید این نکته را یادآوری کرد که این عامل به دلیل متغیرهای فراوانی که دخیل‌اند (مانند چاقی، لاغری، دمای بدن) در ارزیابی و آشکار ساختن دقیق زمان مرگ به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در حقیقت می‌توان گفت اگر زیر بغل متوفا گرم باشد و بدن دچار مرگاخُشکی شده باشد به گمان فراوان مرگ نزدیک به سه ساعت پیش روی داده‌است.

اندریافت فرایند مرگاخُشکی در صنعت گوشت برای فرآوری گوشت دلپذیر ارزشمند است. اگر گوشت بی‌درنگ پس از کشتار، تا دمای ۱۵درجه سرد شود(گوشت منجمد به این روش آماده می‌گردد)، پدیده کوتاه شدن ماهیچه‌ها روی داده و ماهیچه‌ها به یک سوم اندازه خود می‌رسند.علت بنیادین پدیده کوتاه شدگی ماهیچه، آزاد شدن یون‌های کلسیم در اثر تحریک سرمایی می‌باشد..جمود نعشی به دلیل تغییرات PH محیط گوشت و اسیدوز،باعث مرگ عوامل بیماریزا مانند عامل بیماری تب خونریزی دهنده کریمه_کنگو (CCHF) خواهد شد و از این نظر همه‌ی لاشه‌های گوشت خوراکی پس از کشتار باید مراحل جمود نعشی را طی کنند.

• واژه‌نامه وبستر: معنای ریگورمورتیس (انگلیسی)
• دانشنامه رشد-اصول انقباضی ماهیچه
• دانشکده پزشکی هرمزگان: فیزیولوژی سلولی (متن pdf)
• فصلنامه پزشکی قانونی- شماره۲۲
• مجله کشاورزی و دامداری نیوزیلند- جلوگیری از کوتاه شدگی ماهیچه در صنعت گوشت (انگلیسی)