جفر
الجفر (به عربی: ٱلْجَفْر) یک کتاب مقدس عرفانی شیعه اثنی عشری است که بر اساس اعتقاد شیعه توسط علی تدوین شده و از محمد به او به ارث رسیده‌است و به دیگران الجمیه و فاطمه رسیده‌است. به نظر می‌رسد که الجفر از دو جعبه پوستی تشکیل شده‌است که در آن کتابهای مختلف پیامبران گذشته و کتابهایی که از محمد، علی و فاطمه به بقیه اهل بیت به ارث رسیده‌است، نگهداری می‌شود و هر امام جدید آنها را پس از مرگ امام قبلی خود دریافت می‌کند؛ و همچنین زره و سلاح محمد را.
علم جفر از نظر دانشگاهیان، علم نبوده و شبه‌علم شمرده می‌شود. به عبارت دیگر از دیدگاه علم حصولی، جفر نوعی خرافه به حساب می‌آید.
گفته می‌شود که الجفر یکی از منابع و منشأ دانش کسب شده توسط ۱۲ امام بود و امام ششم اسلام شیعی اثنی عشری و اسماعیلی، جعفر الصدیق، به داشتن مالکیت بر الجفر افتخار می‌کرد؛ که شامل دانش پنهان محمد است. دوازده امامی متأخر عادت داشتند که گاه به کتاب مقدس و مخفی الجفر مراجعه کنند، کتابی که توسط علی باقی مانده بود و طبق نظر شیعه اثنی عشری اعتقاد به وجود الجفر با امامان محکم بود.
الجفر در میان ۱۲ امام به دست وی سپرده شد و شیعه اثنی عشری معتقد است که در حال حاضر در اختیار مهدی پنهان است.[1][2][3]
واژه‌شناسی
جفر در لغت به معنای بزغاله یا پوست بزغاله است مواد الجفر پوستی برای نوشتن از پوست حیوانات است، که کلمه "جعفر" برای آن می‌تواند به معنای مختلف باشد: نمادگرایی عددی، علم اعداد، نمادگرایی عددی حروف، عددشناسی، علم حروف، نمادشناسی الفبایی یا پیشگویی. پیشوند "al" به معنای "the" است.[4]
چون اوراق اولیه جفر بر روی پوست بزغاله نوشته و عرضه شده بود بدین نام خوانده شده‌است.شاید
علم‌کلام عربی را جفر، و علم‌کلام عبری را جماتریا (گماتریا) می‌نامند.
فهرست
مطالب الجفر شامل موارد زیر است:
تعالیم پنهانی برای ۱۲ امام.
آگاهی از وقایع گذشته و آینده، از جمله نام هر پادشاهی که بر روی زمین حکمرانی می‌کند.
دانش محمد، پیامبران گذشته و ۱۲ امام.
انجیل (انجیل عیسی)، تورات (تورات موسی)، مزامیر (مزامیر داوود)، سحوف ابراهیم (طومارهای ابراهیم)، و دانش و تاریخ انبیا، وقایع زندگی و سایر موارد خاص عرفانی. اینها همه در یک قسمت از الجفر به نام الجفر العبیا (به عربی: ٱلْجَفْر ٱلْأَبْیَض، روشن شده "جفر سفید") موجود است. الجفر العبیاد دارای ۱۴ قسمت است و هر قسمت دارای ۱۴ بخش است.
کیسه ای که حاوی زره و سلاح‌های علی بن ابی‌طالب، از جمله شمشیر ذوالفقار، و احکام اسلامی، دستورالعمل‌ها و موارد مربوط به جنگ‌ها است. اینها همه در قسمت دیگر الجفر بنام الجفر الاعمر (به عربی: ٱلْجَفْر ٱلْأَحْمَر، روشن شده "جفر سرخ") و دانش دانشمندان بنی اسرائیل همه موجود است.[5]
احادیث ادعای وجود آن
موارد زیر دوازده حدیث در مورد وجود الجفر است:
شیخ کولانی از ابوالحسن نقل می‌کند که امام موسی الکاظم فرمود، "پسرم علی، بزرگترین و محبوب‌ترین فرزند من است. او همراه من جعفر را می‌خواند، در حالی که هیچ کسی غیر از پیامبر (یعنی محمد) و جانشینانش به آن نگاه می‌کنند. "
از عبدالله بن سین نقل شده‌است که امام جعفر صادق فرمود، هنگامی که ما قبل از او فعالیت فرزندان امام الحسن و همچنین جعفر را ذکر کردیم، "به خدا قسم قسم؛ ما نگه می‌داریم دو کاغذ ساخته شده از پوست بز و گوسفند. این دو مقاله شامل فرمایش رسول الله با خط (علی) است. امام مدتی سکوت کرد و سپس گفت: "با ما جفر وجود دارد. آیا آنها می‌دانند الجفر چیست؟" من پرسیدم: "الجفر چیست؟" حضرت فرمود: "ظرفی است پوستی که حاوی دانش انبیا و مجریان وصیت آنها است. این دانش دانشمندان در گذشته از بنی اسرائیل است."
شماری از مردم از احمد بن محمد از علی بن الحکم از الحسین بن ابو العلاع نقل کرده‌اند که گفته‌است شنیدم ابوعبدالله چنین می‌گوید: "جفر سفید با من است". راوی گفته‌است که وی از امامان پرسید "چه چیزی در آن است؟" امام فرمود: "در آن زبور داوود، تورات موسی، انجیل عیسی، صوف ابراهیم، قوانینی که موارد حلال و حرام را توضیح می‌دهد و مصحف فاطمه وجود دارد که به نظر من در آنها نیست هیچ چیز از قرآن کریم وجود ندارد. آنچه در آن است که مردم نیاز دارند تا درمورد آنها انجام دهیم و به هیچ وجه دیگر احتیاج نداریم. در آن اطلاعاتی حتی در مورد مژه، نصف مژه و یک مرتبه دیگر وجود دارد. از شلاق و در مورد میزان جبران خراش ایجاد شده برای کسی. "با من جعفر سرخ وجود دارد." راوی گفته‌است که او از امام پرسید، "در جعفر قرمز چیست؟" حضرت فرمود: " در آن تسلیحات وجود دارد. به این دلیل که فقط برای خونریزی باز شده‌است. صاحب شمشیر آن را برای کشتن باز می‌کند. "راوی گفته‌است که عبدالله بن ابویعفور از امام پرسید ،" خداوند تو را خوب نگه دارد، آیا فرزندان الحسن این را می‌دانند؟ امام فرمود: "بله، به خدا سوگند، آنها این را می‌دانند همانطور که شب می‌دانند که شب است و روز که روز است، اما حسادت و دستاوردهای دنیوی باعث می‌شود که آنها در انکار و رد عمل کنند. به دنبال حقیقت با حقیقت می‌گشتند که برای آنها بهتر بود. "
محمد بن یحیی از احمد بن محمد از بن محبوب از ابن ریحاب از ابوعبیده نقل کرده‌است که گفته‌است افراد گروه ما از ابوعبدالله در مورد جعفر س askedال کردند و حضرت فرمود: "این پوست گاو است که پر است دانش فرمود. "
علی بن ابراهیم از شخصی به نام محمد بن عیسی از یونس از شخصی که وی از سلیمان بن خالد از ابوعبدالله نام برد نقل کرده‌است که موارد زیر را گفته‌است: "جعفر که آنها از آن صحبت می‌کنند قطعاً آنها را ناامید می‌کند زیرا آنها (زیدی‌ها) صحبت نمی‌کنند حقیقت در حالی که جعفر شامل حقیقت است. بگذارید اگر آنها صادقانه احکام علی و احکام ارث او را از آن نشان دهند. از آنها در مورد (ارث) خاله‌های مادری و مادرانه س Askال کنید. بگذارید آنها مصحف فاطمه را نشان دهند. در مطمئناً اراده فاطمه وجود دارد. با آن سلاح‌های رسول الله وجود دارد. الله اکبر، اعلی العالی، فرموده‌است: "برای من کتابی بیاورید که قبل از این قرآن نازل شده‌است، یا هر دلیل دیگر در مورد دانش برای حمایت از اعتقاد شما، اگر واقعاً راست می‌گویید» (قرآن ۴۶: ۴).
علی بن ابراهیم از پدرش از ابن ابوعمیر از عمر بن عودیه از فدیل بن یسار، برید بن معاویه و زوره نقل کرده‌است که گفته‌اند عبدالله بن عبد الملک موارد زیر را به ابوعبدالله گفت، "گروه‌های ززلی و ماز در اطراف محمد بن عبدالله. آیا او اختیاری دارد؟ " حضرت فرمود: "به خدا سوگند که در کنار من دو کتاب وجود دارد که در آنها نام هر پیامبر و نام هر پادشاهی است که بر روی زمین حکمرانی خواهد کرد. نه، به خدا سوگند، نام محمد بن عبدالله به عنوان یکی از آنها در لیست نیست. "
فرهنگ عامه
الجفر در خط داستانی هزار و یک شب ذکر شده‌است و شرح دقیق الجفر توسط ریچارد فرانسیس برتون در کتاب «شب‌های تکمیلی تا هزار شب و یک شب» (شش جلد ۱۸۸۶–۱۸۸۸) ارائه شده‌است.[6][7]
نظر علوم تجربی به جفر
علم کلام از نظر دانشگاهیان، علم نبوده و شبه‌علم شمرده می‌شود. به عبارت دیگر از دیدگاه علم حصولی، جفر نوعی خرافه به حساب می‌آید.
از دیدگاه باورمندان به علم جفر، علوم تجربی قدرت کافی جهت اثبات بسیاری از علوم را نداشته و اساساً اسم علم بر روی این مقوله حاکی از معلومی است که در پرده مانده.
تفاوت‌ها با دیگر علوم غریبه
از نظر دسته‌بندی علوم غریبه، جفر در سطوح عالی آن قرار دارد و با فال، سحر، طلسمات، هیئت و نجوم (ستاره‌بینی) و… در یک سطح قرار داده نمی‌شود.
از جمله مواردی که به اشتباه به علم جفر (خارج از گفته استادان اولیه) نسبت داده شده موارد ذیل می‌باشد: یافتن عناصر چیره بر سرشت هر فرد و میزان سازگاری افراد با یکدیگر- پیشگویی برای هر فرد- پیدا کردن زمان‌های خوش شگون و بدشگون از راه اخترشماری- شرایط برآورده شدن آرزوها- بهبود بیمارها با خواندن ورد و افسون- خواص واجها- دریافت «رازهای» نام‌های پیشوایان اسلام از راه آیه تطهیر - تأثیر نام‌های خدای متعال- شماره‌شناسی شماره‌های آریایی، لرزشی، مادی و شماره‌های نیرومند. البته موارد بالا بعضاً از علم حروف مستخرج می‌شود ولی ربطی به جفر در لغت خاص آن ندارد.
انتساب دهندگان این موارد به جفر می‌کوشند تا بر پایه زمان زایش هر شخص، ویژگی‌ها و منش او را بازگو کنند. مثلاً استفاده از زمان تولد فرد در سؤالِ جفری سبب این باور شده‌است که طالع و ویژگی‌ها و منش افراد را می‌توان با جفر بازگو کرد. گرچه پرسش از موارد فوق در جفر فرد را به جواب می‌رساند اما کاربرد جفر خاص این موارد نبوده و دیده نشده‌است که استادان جفر، آن را در چنین مواردی استفاده کنند.
یادداشت
منابع
- Henry Corbin, Trilogie ismaelienne, Paris: Maisonneuve, 1961, p. 30. The quotation is from Paul Kraus (Arabist), Jabir ibn Hayyan, v.2, Cairo, 1942, p.263. Reference may also be made to Corbin, "Le Livre du Glorieux de Jabir ibn Hayyan,” Eranos-Jahrbuch, v. 18 (1950), pp.75-87. See also Rajab Bursi, Mashariq Anwar al-Yaqin fi Asrar Amir al-Mu'minin (n.p, 1979), esp. pp. 18-38 (on this work see now Corbin, Rajab Borsi, and B.Todd Lawson, "The Dawning of the Lights of Certainty in the Divine Secrets Connected with the Commander of the Faithful by Rajab Bursi (d. 1411)," in Leonard Lewisohn, ed. , The Legacy of Medieval Persian Sufism (London: Khaniqahi Nimatullahi Publications, 1992), pp. 261-276. In addition see Futuhat, v. 1, pp. 231-361: "al-bab al-thani fi ma`rifa maratib al-huru”' ; and the well-known manual on magic by Ahmad al-Buni (d.1225), Shams al-ma`arif al-kubra.
- «Babylon: Islamic Dictionary». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۵ ژانویه ۲۰۲۱.
- Al-islam.org: 'Aalim Network QR
- «Babylon: Islamic Dictionary». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۵ ژانویه ۲۰۲۱.
- «Babylon: Islamic Dictionary». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۵ ژانویه ۲۰۲۱.
- Supplemental Nights To The Book Of The Thousand And One Nights With Notes Anthropological And Explanatory, Volume 6, by Richard F. Burton, Part 8 out of 9
- Wikisource: The Tale of Attaf
- کتاب بحرالغرائب. ثقةالاسلام شیخ محمد هروی. پژوهش و تصحیح طهیر طیب.
- برخی بررسی‌ها دربارهٔ جنبشهای اجتماعی ایران - احسان طبری ۱۳۸۴ ص ۳۳۲
- اگاهی‌های تازه از حروفیان - مجله دانشگاه ادبیات تهران - سال ۲ شماره ۳
- نسخه خطی استوار نامه- کتابخانهٔ واتیکان - به شمارهٔ ۴۳ ورق ۳۴
- فهرست متون حروفیه- عبدالباقی گولپینارلی- ۱۳۷۴
- اطلاعات بازنویسی شده از کتب علوم غریبه و علوم جفر.
- عطاری - محمد - مجموعه علوم جفر.
- رحیمیان - محمد رحیم - الجفر الجامع و النور اللامع.
- علامه تهرانی، محمد حسین (۱۳۶۱). مهر تابان (به مناسبت اولین بزرگداشت استاد علامه سید محمدحسین طباطبایی). ۱ جلد. قم: باقرالعلوم.