باشگاه فوتبال شاهین تهران

در خرداد ۱۳۲۱، عباس اکرامی، بنیانگذار باشگاه شاهین دیوان حافظ را باز کرد و این شعر را دید:[4][5]

از این رو باشگاهی را که با کمک جوانان دانشجو بنیاد گذاشته بود، شاهین نام نهاد. او که یک آموزگار بود و باشگاه را با یاری شماری جوانان دانشجو با شعار اول اخلاق، دوم درس، سوم ورزش بر پا ساخته بود.[6] باشگاه شاهین توانست بازیکنان بزرگی مانند پرویز دهداری، امیرمسعود برومند، همایون بهزادی، حبیب محقق زاده، جعفر کاشانی، حمید شیرزادگان، حسین کلانی و بسیاری دیگر را که در تیم ملی بازی کردند، به فوتبال ایران بشناساند.

شاهین قهرمان جام حذفی تهران ۳۷–۱۳۳۶

باشگاه شاهین در دهه‌های سی و چهل خورشیدی یکی از نیرومندترین و مهم‌ترین تیم‌های فوتبال ایران به حساب می آمد. تیم‌های فوتبال این باشگاه پس از چندی به سه تیم شاهین، عقاب و شهباز افزایش یافت. بازیکنان این تیم‌ها را دانش‌آموزان دبیرستان‌ها تشکیل می‌دادند.[2] در آن دوران از سال ۱۳۲۵ تا هنگام فروپاشی، شاهین در کنار تیم‌های تاج، سرباز و دارایی رقابت اصلی فوتبال ایران را شکل می‌داند.[7] این باشگاه در دهه ۱۳۲۰ تیم‌های پایه فوتبال نیز داشت.[8]

تیم شاهین تهران در سال ۱۳۴۲

شاهین در دهه ۱۳۴۰ به اوج محبوبیت در میان هواداران رسید، اما برخی رخدادها فدراسیون فوتبال ایران و سازمان تربیت بدنی را رویاروی آن‌ها قرار داد.[9] سرانجام ناسازی و اختلاف میان آن‌ها بالا گرفت و بیشتر شد و دستاویزی شد تا در روز ۱۸ تیر ۱۳۴۶، دو روز پس از برد ۳–۱ شاهین برابر باشگاه تهرانجوان، سازمان ورزش و تفریحات ایران انحلال باشگاه شاهین را اعلام کند.[9]

دربارهٔ دلیل انحلال باشگاه شاهین سخنان بسیاری گفته می‌شود. اگرچه سازمان ورزش دلیل انحلال این باشگاه را در ابلاغیه رسمی «منافات فعالیت‌ها با روح عالیه ورزش» نام برده‌است،[9] اما برخی کارشناسان، دلایل پشت پرده سیاسی را کارساز می‌دانند.در مسابقات آن سال دو تیم شاهین و دارایی رقابت نزدیکی بر سر قهرمانی داشتند. در جریان دیدار شاهین و تهران‌جوان رئیس باشگاه شاهین نسبت به حضور یکی از بازیکنان حریف اعتراضیه‌ای را به سرهنگ سرودی رئیس فدراسیون ارائه می‌دهد که با برخورد شدید عوامل فدراسیون در سکوهای امجدیه روبه‌رو می‌شود. حوادث و حاشیه‌های پیرامون این دیدار سبب شد تا سازمان تربیت بدنی در اطلاعیه‌ای پروانهٔ باشگاه شاهین را از تاریخ سه‌شنبه ۲۰ تیر ۱۳۴۶ لغو نماید. طبق روایتی که مورد تأیید باشگاه شاهین است، حسین سرودی رئیس وقت فدراسیون فوتبال در درگیری‌های روز بازی و لغو پروانه شاهین بیشترین نقش را داشته‌است. او درخواست انحلال شاهین را به سازمان تربیت بدنی ارائه می‌دهد و سپس از طریق محمد خاتم که در آن زمان فرماندهٔ نیروی هوایی ارتش بود، منوچهر قراگوزلو رئیس سازمان تربیت بدنی را ترغیب می‌کند تا رای را تأیید نماید. سرودی به همراه محمد خاتم از اعضای تاج در دههٔ ۱۳۲۰ بودند که پس از اختلاف با پرویز خسروانی از تاج جدا شده و در دههٔ ۱۳۴۰ از هواخواهان دارایی و در جبههٔ مقابل باشگاه تاج بودند و همچنین محمد خاتم یکی از سهامداران شرکت سی آر سی و باشگاه پرسپولیس نیز بود. شاهینی‌ها به دلیل عدم حضور در رده‌های بالای فدراسیون فوتبال توان مقابله با افراد پُر نفوذ دارایی را نداشتند. یک سال پس از این ماجراها پرویز خسروانی به ریاست سازمان تربیت بدنی رسید و در سال نخست صدارت او هر دو باشگاه دارایی و تهران‌جوان منحل گردیدند که به عقیدهٔ برخی اقدامی تلافی‌جویانه و در جواب قدرت‌نمایی اعضای دارایی بوده‌است. سال ۱۳۴۷ ابتدا تیم تهران‌جوان که ریشهٔ مشترکی با دارایی داشت منحل گردید، سپس باشگاه شعاع از گردونهٔ رقابت‌ها کنار گذاشته شد، و در نهایت رئیس باشگاه دارایی با انتشار بیانیه‌ای انحلال باشگاه خود را اعلام کرد. از این میان باشگاه دارایی در دههٔ ۱۳۵۰ به عرصهٔ مسابقات بازگشت و در سال‌های پس از انقلاب نیز فعالیت داشت.

پس از انحلال شاهین هواداران این باشگاه دنباله مسابقات را پیگیری نکردند. هنگامی که شاهین فرو پاشید، چند باشگاه مانند پاس، راه‌آهن و عقاب در پی بکارگیری بازیکنان شاهین برآمدند و این به معنای از هم پاشیدن این تیم بود.[6] اما با رایزنی علی عبده با پرویز دهداری و مسعود برومند، بازیکنان باشگاه شاهین به تیم پرسپولیس پیوستند.[10] [2]

در دهه پنجاه این باشگاه با نام «شهباز» دوباره بازگشایی شد و به سطح نخست فوتبال ایران بازگشت که دستاورد آن یک مقام سومی در دوره چهارم جام تخت جمشید در سال ۱۳۵۵ و صدرنشینی جام تخت جمشید در سال ۱۳۵۷ بود که به دلیل رخدادهای انقلاب نیمه‌کاره باقی ماند.در آن دوران بازیکنانی مانند ناصر حجازی ، نصرالله عبدالهی ، ابرهیم قاسم پور ، رضا عادلخانی و فرهاد جلالی در آن تیم عضویت داشتند

این باشگاه پس از انقلاب دوباره به نام پیشین خود «شاهین» بازگشت. در دهه شصت خورشیدی هماورد نیرومندی برای تیم‌های پرسپولیس و استقلال به‌شمار می‌رفت، به گونه‌ای که در سال ۱۳۶۴، استقلال را ۳–۱ و در سال ۱۳۶۶، پرسپولیس را ۲–۰ شکست داد. اما با وجود تلاش فراوان بازیکنان این تیم در فینال باشگاه‌های تهران در سال ۱۳۶۴ با درخشش ناصر حجازی در ضربات پنالتی به استقلال باخت و فینال سال ۱۳۶۵ را نیز با ضربه آزاد ناصر محمدخانی ۱–۰ به پرسپولیس واگذار کرد.

سپس با پیدایش دوباره تیم دارایی و قدرت گرفتن پاس، از سال ۱۳۶۷ این تیم کم‌کم افت کرد و با کوچ بازیکنان ارزشمند خود مانند کریم باوی، مجتبی محرمی، فرشاد پیوس، مرتضی فنونی زاده و رحیم یوسفی به پرسپولیس و امیر قلعه نوعی، مرتضی یکه، محمدرضا شکورزاده، مرتضی اردستانی به استقلال، تیم شاهین دهه شصت توان و قدرت خود را از دست داد.

پس از انقلاب و برای جلوگیری از هر گونه پیشامدی جعفر کاشانی که از سوی اکرامی وظیفه احیا مجدد باشگاه شاهین را عهده‌دار شده بود بر آن شد که شالوده باشگاه شاهین که دارای ورزشگاه و امکانات خود بود را از نظر حقوقی محافظت نماید، بنابراین اساسنامه باشگاه شامل ۲۵ ماده آماده و به شماره ۳۶۵۷ در تاریخ ۸ مهر ۱۳۶۸ در اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری به ثبت رسید و شروع به سازندگی باشگاه شاهین نمود و یکی از مدرن‌ترین و مجهزترین مجموعه‌های ورزشی ایران را بر اساس ارزوهای خود بنا نهاد که آن ساختن مجموعه‌ای باشکوه و مجهز در حد و اندازه بهترین باشگاه‌های ورزشی دنیا بود.[2][11] این تیم در سال ۱۳۸۹ در لیگ دسته سوم ایران (با در نظر گرفتن لیگ برتر چهارمین لیگ ایران) بازی می‌کرد.

• شاهرخ صیفی

علی کریمی