بازی بزرگ

بازی بزرگ نامی است که به رقابت‌های سیاسی و نظامی دو امپراتوری بزرگ بریتانیا و روسیهٔ تزاری در آسیای مرکزی داده شده‌است. این رقابت‌ها تقریباً در تمام سدهٔ ۱۹ میلادی تداوم داشت. عبارت بازی بزرگ پس از رمان کیم نوشتهٔ رودیارد کیپلینک سر زبان‌ها افتاد.[1]

تصویری از مجلهٔ لو پتی (چاپ ۲۳ آوریل ۱۹۱۶) که در آن نیروهای روسی را نشان می‌دهد که در اصفهان در حال حرکت هستند. ورود نیروهای بیگانه بر اساس رقابت‌های بازی بزرگ صورت می‌گرفت
نقشه‌ای از ایران در سال ۱۱۹۳ (۱۸۱۴ م.) و آغاز بازی بزرگ

مسابقات سایه‌ها عنوان دیگری است که به رقابت‌های میان این دو ابرقدرت زمان در مناطق آسیای مرکزی شامل؛ افغانستان و ایران و سایر امیرنشین‌ها یا خان‌نشین‌های این مناطق داده‌اند.

این رقابت‌ها از اوائل سدهٔ نوزدهم م. یعنی تقریباً پس از معاهدهٔ گلستان مابین روسیه و ایران آغاز شد و تا سقوط امیرنشین بخارا و پس از آن، تا انقلاب اکتبر روسیه ادامه داشت.

این عنوان به‌طور غیررسمی پس از جنگ دوم جهانی و وضعیت پسا استعماری آن در توصیف طرح‌های ژئوپلیتیک ابرقدرت‌ها و قدرت‌های منطقه‌ای زمان به‌عنوان حوزهٔ نفوذ ژئوپلیتیکی در مناطق ایران و افغانستان داده‌شد.[2][3]

اصطلاح «بازی بزرگ» را به آرتور کانولی نسبت داده‌اند او به عنوان یک افسر اطلاعاتی در کمپانی هند شرقی بریتانیا مشغول به فعالیت بود.[4] در یک ناآگاهی فاحش این اصطلاح را به رمان‌نویس بریتانیایی به نام رودیارد کیپلینگ در رمان نوشتهٔ خودش با عنوان «کیم» نسبت داده‌اند.[5]

بازیگران بازی بزرگ

سر الکساندر برنز، هنری پاتینجر، دوست‌محمد خان، آرتور کانلی، چارلز استاددارت

وقایع مهم در جریان بازی بزرگ

جنگ نخست ایران و روس، جنگ دوم ایران و روس، عهدنامه ترکمنچای، عهدنامه گلستان، قتل گریبایدوف، جنگ نخست انگلیس و افغانستان، جنگ دوم انگلیس و افغانستان

مکان‌های سرنوشت ساز در بازی بزرگ

قفقاز، ماوراء قفقاز، قندهار، کابل، بالاحصار، غزنی، تهران، تفلیس، بخارا، سمرقند، مرو، خوقند، تاشکند، خیوه، کلکته

جستارهای وابسته

منابع

پانویس
  1. Regis GENTE (ژوئن ۲۰۰۷). ««بازی بزرگ» پیرامون نفت و گاز». لوموند دیپلماتیک. دریافت‌شده در ۱۱ ژوئیه ۲۰۰۸.
  2. Golshanpazhooh 2011.
  3. Gratale 2012.
  4. Hopkirk 1992, p. ۱.
  5. Morgan 1973, pp. ۵۵–۶۵.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.