ایجاب و قبول

ایجاب و قبول به هر چیزی گفته می شود که بیانگر قصد و اراده طرفین قرارداد در انعقاد یک عقد باشد به عبارت دیگر ایجاب و قبول نشانگر قصد انشایی طرفین یک عقد است؛طرف ایجاب کننده،موجب و طرف قبول کننده،قابل نامیده می شوند.انشاء در لغت به معنای ایجاد و به وجود آوردن است و قصد انشاء به معنای به وجودآوردن یک ماهیت در عالم خارج.[1]

به طور کلی ایجاب به معنای آن است که شخصی اراده خود را برای ایجاد یک قرارداد به دیگری اعلام کند به تعبیر دیگر ایجاب اولین انشای یکی از طرفین عقد است که زودتر از طرف دیگر اعلام می شود.قبول نیز به معنی پذیرش ایجاب است و در معنای اصطلاحی انشای بعدی است که به موجب طرف دیگر معامله انشای طرف اول را می پذیرد بدین ترتیب شخص با رضایت خود نسبت به ایجاب، یک قرارداد یا همان عقد را ایجاد می کند.[2]

مطابق بند اول ماده ۱۹۰ قانون مدنی ایران یکی از شرایط صحت قراردادها،قصد و رضای طرفین است و این قصد و رضا تنها به وسیله ایجاب و قبول مشخص می گردد.در تمامی عقود،ایجاب و قبول در کنار سایر شرایط صحت مندرج در ماده ۱۹۰ قانون مدنی، رکنی جداناپذیر از تشکیل عقد است اما در بعضی از عقود علاوه بر ایجاب و قبول رکن یا ارکان دیگری نیز نیاز است تا عقد شکل گرفته باشد به همین منظور عقود به سه دسته عقود رضایی،عینی و تشریفاتی تقسیم می شود و عقودی،رضایی هستند که به صرف ایجاب و قبول به وجود می آیند مانند عقد نکاح، عقد اجاره، عقد بیع و...

عقود عینی عقودی هستند که در کنار ایجاب و قبول نیازمند قبض هستند یعنی باید مال مورد معامله توسط یک طرف به طرف دیگر تسلیم شود و در واقع قبض شرط صحت آنهاست و بدون قبض اثری ندارند مانند عقد هبه،رهن و وقف.عقود تشریفاتی نیز عقودی هستند که علاوه بر ایجاب و قبول نیازمند رعایت تشریفات خاصی هستند مانند بیع طلا و نقره(بیع صرف)،فروش اموال دولتی که باید مزایده ای باشد و...

ایجاب و قبول می تواند به لفظ باشد یا اشاره و یا به شکل مکتوب که دارای امضاء یا مهر یا اثر انگشت طرفین باشد.