هبه (بخشش)

هبه عقدی است در فقه اسلام به معنی تملیک مالی به دیگری و به رایگان که شخص بخشنده را «واهب»، طرف گیرنده را «متهب» و مال مورد هبه را «عین موهوبه» گویند.که عقد هبه با ایجاب و قبول و قبض عین موهوبه تشکیل می‌گردد.[1]

مطابق ماده ۷۹۵ قانون مدنی ایران «هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجانا به کس دیگری تملیک می کند.»

عقود از جنبه‌های گونان تقسیم می‌شوند که یکی این جنبه ها تقسیم عقود به عقود رضایی،عینی و تشریفاتی است و در عقود عینی قبض مورد معامله نیز شرط است. هبه در کنار وقف و رهن یکی از عقود عینی است.بنا به قانون مدنی ایران و نظر عموم فقها شرط قبض مال، شرط صحت عقد است یعنی بدون آن مالکیت مال موهوبه از واهب به متهب منتقل نمی‌شود.[2]از جنبه دیگر عقود به عقود معوض و بلاعوض تقسیم می شوند که هبه از عقود بلاعوض است.

به دلیل آنکه هبه از عقود جایز است واهب امکان بازگشت از هبه را ولو بدون رضایت متهب (گیرنده مال) دارد مگر در موارد زیر:

• در صورتی که متهب،پدر و مادر و فرزندان واهب باشند.
• در صورتی که عین موهوبه از مالکیت متهب خارج شود.
• در صورتی که هبه با شرط عوض بوده و عوض داده شده باشد.
• در صورتی که تغییری در عین موهوبه شده باشد.

• در صورتی که یکی از واهب یا متهب فوت شده باشد.
• در صورتی که شخصی به دیگری صدقه داده باشد.
• در صورتی دیگری طلب خود را به بدهکار بخشیده باشد.