انوما الیش
اِنوما اِلیش (به‌زبان اکدی: 𒂊𒉡𒈠𒂊𒇺) اسطوره آفرینش بابِلی است (که به نام کلمات آغازین آن نامگذاری شده است). در سال ۱۸۴۹ توسط آستن هنری لایارد باستان شناس انگلیسی (به صورت تکه تکه) در کتابخانه ویران شده آشوربانی‌پال در نینوا (موصل، عراق) بازیافته شد. در سال ۱۸۷۶ برای اولین بار روایتی از این اسطوره توسط جرج اسمیت آشورشناس انگلیسی منتشر شد؛ پژوهش و کاوشِ بیشتر منجر به تکمیل متن و ترجمه بهتر شد.
| بخشی از اساطیر میان‌رودان درباره |
| مذهب میان‌رودان باستان |
|---|
 Chaos Monster and Sun God |
|
انوما الیش در حدود یک هزار سطر دارد و به زبان بابِلی باستان بر روی هفت لوح گِلی نوشته شده ، هر یک از این الواح شامل مابین ۱۱۵ تا ۱۷۰ سطر به خط میخیِ سومری-اکدی است. بیشتر قسمت های لوح پنجم هرگز پیدا نشد، اما به جز این افتادگی، متن تقریبا کامل است.
این حماسه یکی از مهمترین منابعِ جهان بینیِ بابِلی است. در این هفت لوح آفرینش جهان و نیز نبردی در بین خدایان که برتری مردوک در مرکز آن قرار دارد، توصیف می شوند؛ در ادامه آن خلقت انسان که مقدر به خدمتِ خدایان بین النهرینی است، بیان می شود و در پایان، بخشی طولانی که در ستایش مردوک است.
هدف اصلی آن نامشخص است، گرچه می دانیم که نسخه ای از آن برای بعضی جشن ها استفاده می شده است. ممکن است در این اسطوره عنصری سیاسی وجود داشته باشد: مشروعیت یا برتری جنوب میان رودان (بابِل) بر امپراتوری آشور. بعضی از نسخه های متأخر مردوک را با آشور (ایزد) جایگزین می کنند.
نسخه های مختلفی از انوما الیش در بابل و آشور پیدا شده است. نسخه کتابخانه آشوربانی‌پال به قرن هفتم پیش از دوران مشترک برمی گردد. تاریخ شکل گیریِ متن احتمالا اواخر هزاره دوم پیش از دوران مشترک، و یا حتی زودتر از آن در زمان حمورابی در دوره بابِل باستان (در حدود۱۶۰۰-۱۹۰۰ پیش از دوران مشترک) می باشد.
متن
انوما الیش به معنای "زمانی (که) در بالا" است.
خلاصه الواح هفت گانه:
لوح ۱
زمانی (که) در بالا آسمان نامی نداشت،
زمینِ استوارِ پایین با نام خوانده نمی شد.داستان پیش از آفرینش آغاز می شود، در زمانی که تنها خدایان نخستین آبزو و تیامات وجود داشته و در هم آمیخته بودند. هیچ چیز دیگری نبود و نه خدای دیگری، و هیچ سرنوشتی پیشگویی نشده بود. سپس از آمیزش آبزو و تیامات دو خدا برآمدند، و از آن دو، دو خدای دیگر. سپس آنو و در پایان ئه آ.
هیاهوی خدایان جدید تیامات را آشفته و منزجر کرد و آبزو نتوانست آنها را آرام کند. آبزو وزیرش را فرا می خواند تا با تیامات صحبت کند و او (با نام "مومو") پیشنهاد کرد که خدایان جدید نابود شوند، اما تیامات تمایلی به نابودی آنچه ساخته بودند نداشت. مومو به آبزو توصیه می کند که آنها را نابود کنند و او می پذیرد. خدایان جدید این موضوع را می شنوند و نگران می شوند - اما ئه آ افسونی می سازد تا آبزو به خواب فرو رود.
وزیر تلاش می کند تا آبزو را بیدار کند ولی نمی تواند؛ ئه آ هاله آبزو را به دست می آورد و خود بر تن می کند، آبزو را می کشد، و مومو را در زنجیر می کند. ئه آ همراه با شریکش در کاخ خود مستقر می شود و با هم مردوک را خلق می کنند. شکوه مردوک از ئه آ و سایر خدایان فراتر می رود، و ئه آ او را "پسرم، خورشید!" صدا می زند. آنو چهار باد را خلق می کند.
سایر خدایان تیامات را سرزنش می کنند که در زمان به قتل رسیدن شریکش (آبزو) کاری انجام نداده است. آنگاه تیامات برای جنگ گروهی هیولا می سازد و کینگو (یکی از خدایان) را در رأس شان قرار می دهد و نیز به شریکیِ خود می گیرد. او "لوح سرنوشت" را به کینگو می دهد تا فرماندهی او را چالش ناپذیر کند.
یادداشت
پانویس
- Bromily, Geoffrey W. (1988), International Standard Bible Encyclopedia, Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, p. 93, ISBN 0-8028-3784-0
- Willis, Roy (2012), World Mythology, New York: Metro Books, p. 62, ISBN 978-1-4351-4173-5
منابع
- "Enūma Eliš". Wikipedia. 2021-05-29.
- British Museum (1901), Cuneiform texts from Babylonian tablets, &c. in the British Museum, Part XIII
- Bromily, Geoffrey W. (1988), International Standard Bible Encyclopedia, Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, ISBN 0-8028-3784-0
- Budge, Wallis E.A. (1921), The Babylonian Legends of the Creation and the Fight between Bel and the Dragon, British Museum , alt link
- Cory, I.P. (1828), The Ancient Fragments ; containing what remains of the writings of Sanchoniatho, Berossus, Abydenus, Megasthenes, and Manetho
- Cory, I.P. (1876), Richmond Hodges, E., ed., Cory's Ancient Fragments of the Phoenician, Carthaginian, Babylonian, Egyptian and other authors
- Gunkel, Herman; Zimmern, Heinrich (1895), Schöpfung und Chaos in Urzeit und Endzeit : eine religionsgeschichtliche Untersuchung über Gen 1 und Ap Joh 12 (به german) , alt link
- Heidel, Alexander (1951) [1942], The Babylonian Genesis (PDF) (2nd ed.), University of Chicago Press, ISBN 0 226 32399 4
- Jensen, Peter (1890), Die Kosmologie der Babylonier (به german)
- Jensen, Peter (1900), Assyrisch-babylonische Mythen und Epen (به german)
- King, L. W. (1902), "The Seven Tablets of Creation", Luzac's Semitic Text and Translation Series (12 & 13)
- Luckenbill, D. D. (Oct 1921), "The Ashur Version of the Seven Tablets of Creation", The American Journal of Semitic Languages and Literatures, 38 (1): 12–35
- Mayer Burstein, Stanley (1978), "The babyloniaca of berossus", Sources from the ancient near east (SANE), 1 (fasc.5), ISBN 0890030030
- Pritchard, James B., ed. (1969), Ancient Near Eastern Texts relating to the Old Testament (3rd ed.), Princeton University Press, ISBN 0 691 03503 2
- Smith, George (1876), The Chaldean account of Genesis
- Sommer, Benjamin D. (2000), "The Babylonian Akitu Festival: Rectifying the King or Renewing the Cosmos?", Journal of the Ancient Near Eastern Society (JANES), 27 (1): 81–85, p.82, note 7, p.90, p.91, note 49
- Willis, Roy (2012), World Mythology, New York: Metro Books, p. 62, ISBN 978-1-4351-4173-5
پیوند به بیرون
- Enuma Elish - The Babylonian Epic of Creation on Ancient History Encyclopedia (includes the original text)
- "Mesopotamian Creation Stories", Imagining Creation, IJS Studies in Judaica, 5, Brill Academic Publishers, 2007, ISBN 978-90-47-42297-6 , extract of English translation by W.G. Lambert reproduced at etana.org
- A cuneiform text of Tablet I with translation and explanation in detail
بینالنهرین باستان | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| جغرافیا |
|  | ||||
| تاریخ |
| |||||
| زبانها | ||||||
| فرهنگ و جامعه |
| |||||
| باستانشناسی |
| |||||