ارباب حلقه‌ها

عنوان این مجموعه به شخصیت منفی این داستان، سائورون اشاره دارد که قبلاً حلقهٔ یگانه را خلق کرده تا بر دیگر حلقه‌های قدرت،تسلط داشته باشد و از آن‌ها به عنوان سلاحی برای فتح و تسلط بر سرزمین میانه استفاده کند.[5] این داستان در سرزمینی خیالی به نام سرزمین میانی که قسمتی از سرزمین بزرگتری که در زبان الفی به نام آردا شناخته می‌شود در جریان است. از شخصیت‌های معروف داستان می‌توان به آراگورن و سائورون اشاره کرد. آراگورن پسر آراتورن که از نژاد نومه نور است، وارث پادشاهی فراموش شده الندیل و ایزیلدور در سرزمین میانه است. آراگورن پس از نابود شدن سائورون به عنوان پادشاه اله سار تاج‌گذاری کرد و صلح را به ارمغان آورد. ارباب تاریکی یا سائورون شخصیت منفی اصلی اثر است،کسی است که حلقهٔ یکتا را برای کنترل نوزده حلقهٔ دیگر قدرت ساخته‌است و از همین رو «ارباب حلقه‌ها» خوانده می‌شود. سائورون خود یکی از خدمت‌گزاران ارباب تاریکی قبلی - مورگوت (ملکور) - بوده که از شخصیت‌های مهم کتاب دیگر تالکین - سیلماریلیون - است. کتاب سیلماریون سرآغازی بر تاریخ و چگونگی ساخت سرزمین میانی محسوب می‌شود.

ارباب حلقه‌ها جزو آن دسته از آثار قرن بیستم و مدرنی است که به هر دلیل مورد کژفهمی پژوهشگران ادبیات قرار گرفته‌است. مایکل دراوت و هیلاری وین ادعا کرده‌اند که «علت اصلی اینکه منتقدان مدرنیست و پسامدرنیست ارباب حلقه‌ها را طرد می‌کنند ،این است که آنان سطح نوشتار جملات تالکین را پایین‌تر از بسیاری از هم‌ عصرانش می‌دانند. آثار تالکین و نقد آن‌ها کمتر از آن چیزی که باید، در حلقهٔ نقد ادبی نخبگان تأثیرگذار خواهد بود، مگر آنکه در پژوهش‌های آتیِ معطوف به آثار تالکین مسئلهٔ سبک به‌طور کامل موردتوجه قرار بگیرد». خود دراوت در مقاله‌ای جدیدتر با عنوان «سبک نوشتاری تالکین» (Tolkien’s Prose Style) قدمی در راستای چنین پروژه‌هایی برداشته‌است و کتاب شیپی و رزبری (و همچنین مقالهٔ اِرسِلا لِگووین) تلاش‌های ارزشمندی در همین راستا به‌شمار می‌روند.

به‌علاوه، دراوت و وین می‌گویند «دلیل اصلی خصومت با اثر تالکین محتوای سیاسی محتمل یا موضوع آن است» که اغلب آن را ارتجاعی می‌دانند. البته نقدهای اخیر آثار تالکین با این استنباط به مقابله برخاسته‌اند. مثلاً پاتریک کاری استدلال می‌کند که ارزش‌های (اجتماعی، زیست‌بوم‌شناختی و معنوی) مستتر در ارباب حلقه‌ها «دقیقاً مبین شرایطی» است که خسارت‌های «دهشتناک» نوگرایی بر جای گذاشته‌است و «این‌ها همان ارزش‌هایی هستند که امروزه خطر آن‌ها را بیش‌ازپیش حس می‌کنیم».

اما از نظرگاه سومی نیز ارباب حلقه‌ها دچار کژفهمی شده‌است و این مشابه دو کژفهمی مورد اشارهٔ دراوت و وین نیز هست و آن چیزی نیست جز شیوهٔ روایت. پژوهش رُزمری جکسون دربارهٔ فانتزی یکی از نمونه‌های بارز این کژفهمی است.[6]

در مورد بن‌مایه و منشأ اثر تالکین بحث‌های زیادی صورت گرفته‌است. این اثر گرچه به نوبهٔ خود اثری بزرگ است ، اما در واقع بخشی از پروژهٔ عظیم تالکین در مورد اسطوره آفرینی (Mythopoeia) بوده که تالکین از سال ۱۹۱۷ روی آن کار می‌کرده‌است. رشته افسانه‌های (Legendarium) تالکین شامل همهٔ نوشته‌های اسطوره آفرینی او می‌شود و در واقع پیش‌زمینه‌ای برای ارباب حلقه‌ها به وجود می‌آورد. زبان‌شناسی تاریخی، اسطوره‌شناسی، مذهب، انزجار نویسنده از صنعتی شدن، اثرهای فانتزی قبلی و تجربیات تالکین در جنگ جهانی اول همه از جمله مواردی هستند که می‌توان گفت در پیدایش ارباب حلقه‌ها نقش بزرگی ایفا کرده‌اند. این بن‌مایه‌ها و تأثیرات اغلب توسط خود تالکین رد شده‌است.[5]

سه گانهٔ ارباب حلقه‌ها در ایران نخستین بار توسط رضا علیزاده ترجمه شد و در سال ۱۳۸۲ توسط انتشارات روزنه به چاپ رسید. هر سه کتاب دارای نقشه‌هایی از سرزمین میانه هستند. همچنین در ابتدای کتاب اول و در پایان کتاب سوم، مترجم اطلاعاتی در مورد داستان و سرزمین میانه و نژادهای ساکن آن، زبانشان، کتابت شان و… آورده‌است.

این اثر توسط فرخزاد فرزین زند نیز تحت عنوان خداوند انگشتری به فارسی ترجمه شده و توسط انتشارات پَر با شابک 8-52-8137-600-978 به چاپ رسیده است. در این ترجمه اشعار متن اصلی به نظم ترجمه شده است.

سه‌گانه فیلم ارباب حلقه‌ها به کارگردانی پیتر جکسون تهیه شد و در استودیوی نیولاین سینما به عنوان پرفروش‌ترین فیلم در زمان اکران خود محبوبیت جهانی یافت. این فیلم در سه قسمت با نام‌های یاران حلقه، دو برج، بازگشت پادشاه مابین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۳ تهیه و کارگردانی شد. قسمت سوم آن نیز در سال ۲۰۰۳ بیشترین جوایز اسکار (۱۱جایزه) را از آن خود کرد.

مجموعه تلویزیونی ارباب حلقه‌ها که برای آمازون تولید شده، در سال ۲۰۲۱ پخش خواهد شد.

• خیال‌پردازی (گونه هنری)
• ۱۰۰ کتاب قرن لوموند