مریم میرزاخانی

مریم میرزاخانی (۲۲ اردیبهشت ۱۳۵۶ – ۲۳ تیر ۱۳۹۶) ریاضی‌دان ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد بود. میرزاخانی در سال ۲۰۱۴ به دلیل کنشگری در زمینه «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آن‌ها» برنده مدال فیلدز شد که بالاترین جایزه در ریاضیات است. وی تنها زن[4] و اولین ایرانی برندهٔ مدال فیلدز است.[5]

مریم میرزاخانی
میرزاخانی در کنگره بین‌المللی ریاضیدانان در سئول، جایی که مدال فیلدز را به دست آورد
زادهٔ۲۲ اردیبهشت ۱۳۵۶[1]
تهران، ایران
درگذشت۲۳ تیر ۱۳۹۶ (۴۰ سال)
ایالات متحده آمریکا
علت درگذشتسرطان پستان
محل زندگیپالو آلتو، کالیفرنیا
ملیتایرانی
شهروندیایرانی-آمریکایی
محل تحصیلدبیرستان فرزانگان تهران
دانشگاه صنعتی شریف (لیسانس)
دانشگاه هاروارد (دکترا)
شناخته‌شده برایمدال طلای المپیاد جهانی ریاضی
اولین نمره کامل در المپیاد جهانی ریاضی بین دانش‌آموزان شرکت‌کننده از ایران[2]
اولین ریاضی‌دان زن برنده مدال فیلدز
همسر(ها)یان واندراک
فرزندانآناهیتا
جایزه(ها)جایزه بلومنتال (۲۰۰۹)[3]
جایزه تحقیقاتی کلی (۲۰۱۴)
مدال فیلدز (۲۰۱۴)
پیشینه علمی
رشته(های) فعالیتریاضی
محل کاردانشگاه پرینستون
دانشگاه استنفورد
استاد راهنماکورتیس مک‌مولن

زمینهٔ تحقیقاتی او مشتمل بر نظریه تایشمولر، هندسه هذلولوی، نظریه ارگودیک و هندسه سیمپلکتیک بود.

مریم میرزاخانی در دوران تحصیل در دبیرستان فرزانگان تهران، برندهٔ مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی در سال‌های ۱۹۹۴ (هنگ‌کنگ) و ۱۹۹۵ (کانادا) شد و در این سال به‌عنوان نخستین دانش‌آموز ایرانی نمرهٔ کامل را به دست آورد.[2] وی نخستین دانش آموز ایرانی بود که دو سال مدال طلا گرفت.[6][7] او سپس در سال ۱۹۹۹ مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ ریاضی از دانشگاه شریف و دکتریِ خود را در سال ۲۰۰۴ از دانشگاه هاروارد به سرپرستی کورتیس مک‌مولن، از برندگان مدال فیلدز، گرفت.[8][9]

از مریم میرزاخانی به‌عنوان یکی از ده ذهنِ جوان برگزیدهٔ سال ۲۰۰۵ از سوی نشریهٔ پاپیولار ساینس در آمریکا و ذهن برتر در رشتهٔ ریاضیات تجلیل شد.[10] میرزاخانی برنده جوایزی چون جایزه ستر[11][12] از انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳ و جایزهٔ کلی بود. وی از یازدهم شهریورماه ۱۳۸۷ (اول سپتامبر ۲۰۰۸) در دانشگاه استنفورد استاد دانشگاه و پژوهشگر رشتهٔ ریاضیات بود.[13] پیش از این، او استاد دانشگاه پرینستون بود.

سال‌روز تولد مریم میرزاخانی ۲۲ اردیبهشت (دوازدهم مه) از سوی اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی جهان با پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران به عنوان روز جهانی زن در ریاضیات نام‌گذاری شد.[14]

اوایل زندگی و تحصیلات

مریم میرزاخانی در ۲۲ اردیبهشت ۱۳۵۶ (۱۲ مه ۱۹۷۷)[1] در تهران به دنیا آمد. پدرش احمد میرزاخانی مهندس برق و رئیس هیئت مدیره مجتمع آموزشی نیکوکاری «رعد» بود. پدر مریم میرزاخانی اهل روستای فشندک طالقان استان البرز می‌باشد.[15][16] او با اتمام تحصیلات ابتدایی با شرکت در آزمون ورودی مدارس سمپاد وارد دبیرستان فرزانگان تهران شد.[17] وی در مورد تأثیر مثبت محیط این دبیرستان بر زندگی علمی خود می‌گوید: «من به دبیرستانِ ممتازِ فرزانگان در تهران رفتم و در آنجا اساتید بسیار خوبی داشتم.»[18]


مریم میرزاخانی در سال‌های ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ (سال سوم و چهارم دبیرستان) از دبیرستان فرزانگان تهران موفق به کسب مدال طلای المپیاد ریاضی کشوری شد و بعد از آن در سال ۱۹۹۴ در المپیاد جهانی ریاضی هنگ کنگ با امتیاز ۴۱ از ۴۲ مدال طلای جهانی گرفت. سال بعد، در المپیاد جهانی ریاضی کانادا میرزاخانی با نمرهٔ کامل، رتبهٔ اول طلای جهانی را به دست آورد.[19][20]


مریم میرزاخانی به همراه رؤیا بهشتی اولین دخترانی بودند که به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافتند. مریم میرزاخانی اولین دختری بود که در المپیاد ریاضی ایران طلا گرفت. وی اولین کسی بود که دو سال مدال طلا گرفت و اولین دانش‌آموز شرکت‌کننده از ایران بود که در آزمون المپیاد ریاضی نمره کامل گرفت.[19]

به محض اینکه [میرزاخانی] در هاروارد شروع کرد، مشخص بود که کارش خوب است. مشخص بود که تز دکترایش یک تز انقلابی است.[7]

بهرنگ نوحی، استاد دانشگاه کوئین مری

میرزاخانی دورهٔ کارشناسی را در دانشگاه صنعتی شریف طی کرد. در این دوره، میرزاخانی اثبات ساده‌ای برای قضیهٔ شُر یافت که در ماه‌نامهٔ انجمن ریاضی آمریکا چاپ شد.[21]

مریم سپس به دانشگاه هاروارد رفت و آن‌جا بر سر کلاس‌های کورتیس مک‌مولن (از برندگان جایزه فیلدز) حاضر می‌شد. مک‌مولن او را در این دوران این‌طور به یاد می‌آورد که بر سر کلاس‌هایش سوال‌های زیادی می‌پرسید و با عجله به فارسی یادداشت برمی‌داشت.[22] او سرانجام در سال ۲۰۰۴ از دانشگاه هاروارد و به سرپرستی مک‌مولن دکترا گرفت.[23]

بعد از اخذ دکترا، میرزاخانی با عنوان استادیار در دانشگاه پرینستون به تدریس مشغول شد. یک سال بعد در سال ۲۰۰۵ نشریه پاپیولار ساینس آمریکا او را به عنوان یکی از ۱۰ ذهنِ جوان جهان برگزید. میرزاخانی تا سال ۲۰۰۸ در پرینستون ماند و در این مدت به درجهٔ استاد تمامی ارتقا یافت. سپس او به استنفورد رفت، و از اول سپتامبر ۲۰۰۸ در ۳۱ سالگی به عنوان استاد تمام در این دانشگاه به کار مشغول شد.[7][19][24]


فعالیت‌ها و افتخارات

او به همراه ۹ محقق برجستهٔ دیگر در چهارمین نشست ۱۰ استعداد درخشان نشریه پاپیولار ساینس در آمریکا مورد تقدیر قرار گرفت. به نوشتهٔ یواس‌ای تودی این فهرست ۱۰ نفره، شامل محققان و نخبگان جوانی است که در حوزه‌های ابتکاری مشغول به فعالیت هستند و با این حال معمولاً از چشم عموم پنهان مانده‌اند. این فهرست بر اساس پیشنهادهای ارائه شده از سوی سازمان‌های گوناگون، رؤسای دانشگاه‌ها و ناشران انتشارات علمی برگزیده شده‌اند. این محققان برجسته جوان در حوزه‌های گوناگونی از گرافیک رایانه‌ای تا ریاضیات و علوم ربوتیک، افق‌های تازه‌ای در مرزهای جهان اطراف ما گشوده‌اند که مریم میرزاخانی ریاضیدان ۳۹ سالهٔ ایرانی یکی از آنها است.[25]

میرزاخانی در سال ۱۹۹۹ میلادی موفق شد راه‌حلی برای یک مشکل ریاضی پیدا کند. ریاضی‌دانان مدت‌های طولانی است که به دنبال یافتن راه عملی برای محاسبه حجم رمزهای جایگزین فرم‌های هندسی هذلولوی بوده‌اند و در این میان مریم میرزاخانی جوان در دانشگاه پرینستون نشان داد که با استفاده از ریاضیات شاید بتوان بهترین راه را به سوی دست یافتن به راه‌حلی روشن در اختیار داشت: محاسبهٔ عمق حلقه‌های ترسیم شده بر روی سطوح هذلولوی. میرزاخانی در تلاش است تا معمای ابعاد گوناگون فرم‌های غیرطبیعی هندسی را حل کند. در صورتی که جهان از قاعده هندسه هذلولی تبعیت کند، ابتکار وی به تعریف شکل و حجم دقیق جهان کمک خواهد کرد. در واقع مشکل این است که برخی از این اشکال هذلولی هم‌چون دونات یا آمیب دارای ظاهری بسیار نافرم هستند که محاسبهٔ حجم آنها را به معمایی جدی برای ریاضی‌دانان مبدل کرده‌است. اما میرزاخانی با یافتن راهی جدید در واقع دست به یک ابتکار عمل بزرگ زد و با ترسیم یک سری از حلقه‌ها بر روی سطح این گونه اشکال پیچیده به محاسبهٔ حجم آنها پرداخت. کاربردهای عملی اندکی برای پژوهش او وجود دارد ولی اگر مشخص شود که جهان توسط هندسه هذلولوی اداره می‌شود، کار او می‌تواند به تعریف دقیق شکل و حجم آن کمک کند.[26]

میرزاخانی در سال ۲۰۰۹ به خاطر دستاوردهایش در ریاضیات برنده جایزه بلومنتال شد. در اعلامیه‌ای که انجمن ریاضی آمریکا به مناسبت برنده شدن این جایزه برای میرزاخانی منتشر کرد، دلیل گرفتن این جایزهٔ مهم ریاضی، "خلاقیت استثنایی، و تز (دکترای) مبتکرانه که در آن، ابزارهای گوناگونی از هندسه هذلولوی گرفته تا روش‌های کلاسیک فرمهای اتومورفیک و تقلیل سیمپلکتیک برای به‌دست آوردن نتایجی در سه مسئلهٔ مهم ترکیب شده‌اند " عنوان شد.[27][28] در این اعلامیه، این سه مسئله مهم به شرح زیر آمده‌اند:

  1. یک رابطه بازگشتی برای حجمهای وایل-پترسون در فضای پیمانه‌ای رویه‌های ریمانی.
  2. یافتن تقریبی مجانبی برای تعداد ژئودزیک‌های ساده بسته بر روی رویه‌های ریمانی هذلولوی با طول داده شده . تعداد این ژئودزیک‌ها، بر اساس نتایج میرزاخانی، برای طول‌های کمتر یا مساوی ، رشدی مجانبی همانند دارند. در این فرمول، منظور از گونه رویه ریمانی مورد نظر است. این نتیجه، پیامدی از محاسبه حجمهای وایل-پترسون گفته شده در مورد ۱ است.
  3. اثباتی نو از حدس ویتن که پیش از آن توسط ماکسیم کانتسویچ در سال ۱۹۹۲ ثابت شده بود. میرزاخانی در اثبات جدیدش تفسیری نو از شمارش ژئودزیک‌ها در فضاهای پیمانه‌ای به دست می‌دهد.

در سال ۲۰۱۰، میرزاخانی، حدس «شار زلزله» ویلیام ترستن بر روی فضاهای تایشمولر را که مدتها پرسشی باز و بی پاسخ در ریاضی بود به اثبات رساند. این حدس می‌گوید که چنین شاری لزوماً ارگودیک می‌باشد.[29]

میرزاخانی در سال ۲۰۱۴ به همراه الکس اسکین و امیر محمدی ثابت کرد که ژئودزیک‌های مختلط و بستارهای آنها، بسیار منظم هستند و نه بر خلاف انتظار نامنظم یا فراکتالی.[30] به عبارت دیگر، بستارهای چنین ژئودزیک‌هایی جبری هستند و بنابراین، ویژگیهایی از جمله صلبیّت را دارا می‌باشند. اتحادیه جهانی ریاضی در مطلبی با نام «کار مریم میرزاخانی» این نتایج را چنین توصیف کرد:[31] «یافتن این حقیقت، شگفت‌انگیز است که تصلب در فضاهای همگن، چگونه انعکاسی در فضاهای ناهمگنی همچون جهان فضای پیمانه‌ای دارد».

عدد اردیش او ۳ است.[32]

دریافت جایزه فیلدز
چهار برندهٔ مدال فیلدز از چپ به راست آرتور آویلا، مارتین هایرر (پشت)، مریم میرزاخانی (با دخترش آناهیتا) و مانجول بارگاوا در کنفرانس جهانی ریاضیات در سئول در سال ۲۰۱۴

او در سال ۲۰۱۴ برندهٔ مدال فیلدز شد که بالاترین نشان علمی رشتهٔ ریاضیات است و هر چهار سال یک‌بار به دانشمندان برگزیدهٔ زیر ۴۰ سال اهدا می‌شود و از آن به نوبل ریاضیات نیز تعبیر می‌شود. وی نخستین زن و نخستین ایرانی بود که موفق به دریافت این جایزه گشت.[33][34][35][36]

واکنش‌ها
تصویر مریم میرزاخانی بر صفحهٔ اول روزنامهٔ شرق. هیچ‌یک از رسانه‌های اصولگرای ایران این خبر را در صفحهٔ اول خود درج نکردند؛ با این حال، روزنامه‌های شرق و ایران این موضوع را برای عکس یکِ خود برگزیدند، هرچند به علت ممنوعیت انتشار تصویر زنان ایرانی بدون حجاب، تصاویر میرزاخانی در روزنامه‌های ایران به شکل‌های مختلف سانسور یا روتوش شد. با این همه، در حساب توییتریِ منتسب به حسن روحانی دو عکس باحجاب و بی‌حجاب از میرزاخانی کنار هم منتشر گردید.[37]
  • توصیف رسمی کمیتهٔ مدال فیلدز: «چیره‌دست در گسترهٔ قابل توجهی از تکنیک‌ها و حوزه‌های متفاوت ریاضی، او تجسم ترکیبی کمیاب است از توانایی تکنیکی، بلندپروازی جسورانه، بینش وسیع و کنجکاوی ژرف.»[38]
  • حسن روحانی، رئیس‌جمهور وقت ایران، در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۹۳ در پیامی که در صفحهٔ فیسبوک وی نیز منتشر شد، ضمن تقدیر از میرزاخانی، دریافت مدال فیلدز را به وی تبریک گفت.[39]
  • رضا فرجی‌دانا، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و محمدرضا عارف رئیس بنیاد پیشبرد علم و فناوری ایران در پیام‌های جداگانه‌ای موفقیت مریم میرزاخانی را در کسب برترین جایزه ریاضیات در جهان را به وی تبریک گفتند.[40][41][42]
  • جیمز کارلسون از انستیتو ریاضیات کِلی (به انگلیسی: Clay Mathematics Institute) می‌گوید:[43]

میرزاخانی در یافتن ارتباطات جدید، عالی است. وی می‌تواند به‌سرعت از یک مثال ساده به دلیل کاملی از یک نظریهٔ ژرف و عمیق برسد.

عضویت در آکادمی ملی علوم آمریکا و فرهنگستان هنر و علوم

مریم میرزاخانی در مه سال ۲۰۱۶ به عضویت در آکادمی ملی علوم برگزیده شد.[46][47][48] او نخستین زن ایرانی است که به عضویت در این آکادمی برگزیده می‌شود.[49]

وی در آوریل سال ۲۰۱۷ میلادی به عضویت آکادمی علوم و هنر آمریکا درآمد. مراسم معارفه او قرار بود در اکتبر همان سال برگزار شود.[50]

زندگی شخصی

میرزاخانی علاقه‌ای به قرار گرفتن زیر ذره‌بین رسانه‌ها نداشت و مصاحبه‌های زیادی از او منتشر نشده‌است.[51]

سلیقهٔ سینمایی میرزاخانی بازتابی از ذات بدون مرز پژوهش اوست، که درگیر کاویدن «خصوصیات اشکال هندسی نامعمول» است. او می‌گوید: «گاهی مواقع احساس می‌کنم در یک جنگل بزرگ هستم و نمی‌دانم به کجا می‌روم؛ ولی به طریقی به بالای تپه‌ای می‌رسم و می‌توانم همه چیز را واضحتر ببینم. آنچه آن گاه رخ می‌دهد، واقعاً هیجان انگیز است.»

فیلم مورد علاقهٔ او، داگویل، نگاهی خشن به آمریکای دوران رکود بزرگ است. وی گفته که در کودکی آرزو داشته نویسنده شود. او گفت: «وقتی که بچه بودم رویایم این بود که نویسنده شوم. هیجان‌انگیزترین لحظاتم را به خواندن رمان می‌گذراندم، در واقع هر چیزی را به دستم می‌رسید می‌خواندم.» در سال ۱۳۸۴ با همسرش یان واندراک ازدواج کرد، یان نیز دانشیار ریاضی دانشگاه استنفورد، و پژوهشگر سابق علوم رایانه نظری مرکز تحقیقات آی‌بی‌ام و اهل جمهوری چک[52] است و از او دارای یک فرزند به نام آناهیتا می‌باشد.[53][54][55]

حادثه تصادف
نوشتار اصلی: حادثه سقوط اتوبوس حامل دانشجویان شریف

در اسفند ۱۳۷۶، اتوبوس حامل دانشجویانِ ریاضی شرکت‌کننده در بیست و دومین دورهٔ مسابقات ریاضی دانشجویی از اهواز، محل برگزاری مسابقه، راهی تهران بود. تیمِ متشکل از میرزاخانی، ایمان افتخاری و حسین نمازی در مسابقه رتبهٔ اول کشور را کسب کرده بودند.[56] در حادثه‌ای که پیش آمد، اتوبوس به دره سقوط کرد. شش دانشجوی ریاضی دانشگاه شریف، که اغلب از برگزیدگان المپیادهای ریاضی ملی و بین‌المللی بودند، جان باختند. مریم میرزاخانی از جمله بازماندگانِ این سانحه بود.[57]

بیماری و درگذشت

در تیر ۱۳۹۶ اعلام شد میرزاخانی به دلیل ابتلا به سرطان در بیمارستانی در آمریکا بستری شده‌است.[58] میرزاخانی از چهار سال پیش‌تر به سرطان پستان مبتلا بوده و این سرطان به مغز استخوان وی سرایت کرده بود. پدر و مادر وی برای مراقبت از او به آمریکا رفتند.[59][60] وی در ۲۳ تیر ۱۳۹۶ در ۴۰ سالگی در بیمارستانی در کالیفرنیا درگذشت.[61][62][63][64][65][66]


مریم میرزاخانی در بین ۷ زنی که دنیا را تغییر دادند

نهاد زنان سازمان ملل در سال ۱۳۹۸ به معرفی ۷ دانشمند زن تأثیرگذار دنیا پرداخت که در میان آن‌ها نام «مریم میرزاخانی» ریاضی‌دان ایرانی هم به چشم می‌خورد.[67][68]

نامگذاری‌های افتخاری

ایران
تالار میرزاخانی خانه ریاضیات اصفهان

کتابخانهٔ دانشکدهٔ ریاضیات دانشگاه شریف

کتابخانهٔ دانشکدهٔ ریاضیات دانشگاه صنعتی شریف به نام مریم میرزاخانی نامگذاری شده‌است.

ساختمان آمفی‌تئاتر و کتابخانه دبیرستان فرزانگان ۱ تهران

به افتخار مریم میرزاخانی، دانش‌آموخته این مرکز، در تیر ماه سال ۱۳۹۶ نام یکی از ساختمان‌های این دبیرستان موسوم به ساختمان آمفی‌تئاتر و کتابخانه، به ساختمان پروفسور مریم میرزاخانی تغییر یافت.

خانهٔ ریاضیات اصفهان

هیئت امنای خانه ریاضیات اصفهان، در بیستم مرداد ۱۳۹۵ تصویب کرد تالار همایش‌ها و کنگره‌هایش در شهر علم اصفهان بنام مریم میرزاخانی، نامگذاری شود.[69]

تالار اجتماعات دبیرستان بین‌الملل و تطبیقی پسران تهران

از دی‌ماه ۱۳۹۹، تالار اصلی اجتماعات مجتمع آموزشی بین‌الملل و تطبیقی پسران تهران، به نام «تالار مریم میرزاخانی» نام‌گذاری شده‌است.

خارج از ایران

روز تولد مریم میرزاخانی، روز جهانی زن در ریاضیات نامگذاری شد

روز تولد مریم میرزاخانی بیست و دوم اردیبهشت (دوازدهم مه) از سوی اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی جهان با پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران به عنوان روز جهانی زن در ریاضیات نامگذاری شد.[14]

جایزه مریم میرزاخانی مرزهای نو

در چهارم نوامبر ۲۰۱۹ بنیاد جایزه بریکترو اعلام کرد که جایزه جدیدی به نام جایزه مریم میرزاخانی مرزهای نو را ایجاد کردند که به زنان پیشتاز در علم ریاضی تقدیم خواهد شد. این جایزه به مبلغ ۵۰٬۰۰۰ دلار هرساله به زنان ریاضیدان تازه‌کار که دکترای خود را در دوسال قبل از تقدیم جایزه گرفته‌اند پرداخت می‌شود. جایزه ممکن است به دونفر تعلق گیرد.[73][74]

نام «مریم میرزاخانی» بر یکی از خیابان‌های برلین

در ۸ مارس و به مناسبت روز زن نام «مریم میرزاخانی» دانشمند ایرانی به پیشنهاد دانشجویان «دانشگاه فنی برلین» بر یکی از خیابان‌های این شهر گذاشته شد.[75][76][77][78]

نام «مریم میرزاخانی» بر خیابانی در شهر مون‌پُلیه فرانسه

نام مریم میرزاخانی مدتی است که بر تابلوی یکی از خیابان‌های شهر «مون‌پُلیه» فرانسه قرار گرفته‌است. جالب است که در صورتجلسه انجمن شهری مون‌پلیه آمده که این نامگذاری به پیشنهاد اعضای انجمن بوده‌است.[79]

نام «مریم میرزاخانی» بر خیابانی در شهر لیون فرانسه

نام مریم میرزاخانی بر روی خیابانی در کنار دانشگاه معروف «اکول نرمال» در شهر لیون فرانسه گذاشته شد.[80]

فیلم مستند

تاکنون دو فیلم مستند در مورد زندگی مریم میرزاخانی ساخته شده‌است:

  • «دختر جبر» توسط فرزاد کاظم‌زاده از BBC فارسی
  • "Secrets of the Surface: The Mathematical Vision of Maryam Mirzakhani" (اسرار رویه‌ها: ژرف‌بینی ریاضی مریم میرزاخانی) توسط George Csicsery از MSRI (مؤسسه پژوهش علوم ریاضی)

آثار در مورد مریم میرزاخانی
  • مریم میرزاخانی ملکه ریاضی ایران برنده جایزه فیلدز، نویسنده: علیرضا برادران، ناشر فیدیبو
  • دختری از تبار ما نوشته: کامران شهبازی، ناشر نقد فرهنگ
  • زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی پروفسور مریم میرزاخانی، نویسندگان: نادره جلالی، کاوه خورابه، ناشر: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

جوایز و افتخارات
  • مدال طلا. المپیاد جهانی ریاضی (هنگ‌کنگ ۱۹۹۴)[81]
  • مدال طلا (با نمرهٔ کامل). المپیاد جهانی ریاضی (کانادا ۱۹۹۵)[82]
  • همکار پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، تهران، ایران از ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۹[83]
  • جایزهٔ افتخاری دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۰۳
  • جایزهٔ برترین فارغ‌التحصیلان دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۰۳
  • جایزهٔ پژوهشگر برتر بنیاد ریاضیات کلی در سال ۲۰۰۴
  • جایزهٔ ای‌ام‌اس بلومنتال در سال ۲۰۰۹[84]
  • دعوت به کنگره بین‌المللی ریاضیات در سال ۲۰۱۰ برای سخنرانی در مورد «توپولوژی و سیستم‌های پویا و معادله دیفرانسیل معمولی»[85]
  • جایزه ستر از طرف انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳[86][87]
  • انتخاب به عنوان یکی از ده فرد مهم سال ۲۰۱۴ از سوی مجله نیچر[88]
  • جایزه بنیاد ریاضیات کلی در سال ۲۰۱۴[89]
  • سخنران مدعو کنگرهٔ بین‌المللی ریاضی (۲۰۱۴)
  • مدال فیلدز سال ۲۰۱۴ سئول[90]
  • عضویت در فرهنگستان علوم فرانسه در سال ۲۰۱۵[91]
  • عضویت در مجمع فیلسوفان آمریکا در سال ۲۰۱۵[92]
  • عضویت در آکادمی ملی علوم آمریکا در سال ۲۰۱۶[93]
  • عضویت در فرهنگستان هنر و علوم در سال ۲۰۱۷[94]

منابع
  1. http://mmirzakhani.com/biography/
  2. https://www.imo-official.org/participant_r.aspx?id=926
  3. http://www.ams.org/ams/press/blumenthal-2009.html
  4. «Maryam Mirzakhani, first woman to win Fields Medal in mathematics, dies at 40». واشینگتن پست. 2016-15-7. دریافت‌شده در 2017-07-16. تاریخ وارد شده در |تاریخ=، عدم تطابق|سال= / |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  5. "International Mathematical Union (IMU): 2014". Retrieved 2017-07-18.
  6. ««میرزاخانی» عضو آکادمی ملی علوم آمریکا شد». ایسنا. ۲۰۱۶-۰۵-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۵. بیش از یک پارامتر |نشانی= و |پیوند= داده‌شده است (کمک)
  7. سودایی، علی (14 اوت 2014 - 23 مرداد 1393). «مریم میرزاخانی: زیبایی ریاضیات را به صبر درمی‌یابید». بی‌بی‌سی. دریافت‌شده در 2017-07-18. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  8. «نخستین زن برنده "نوبل ریاضی" در جهان: در آمریکا بارها مجبور شدم شرح دهم که به عنوان یک زن در ایران حق ورود به دانشگاه دارم». عصر ایران. ۲۳ مرداد ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
  9. میرزاخانی، مریم؛ بهشتی زواره، رؤیا (۱۳۸۷). نظریه اعداد. انتشارات فاطمی. پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  10. «'Brilliant' minds honored». USA TODAY. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
  11. Satter Prize
  12. «Maryam Mirzakhani Receives 2013 AMS Satter Prize». American Mathematical Society. Tuesday December 18th 2012. دریافت‌شده در 2017-07-18. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  13. Stanford Report, April 9, 2008 - Report of the President to the Board of Trustees
  14. «انتخاب روز تولد مریم میرزاخانی بعنوان «روز جهانی زن در ریاضیات»». ایسنا. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۸-۱۵.
  15. «روایت پدر "مریم میرزاخانی" از زندگی نابغه ریاضی دنیا؛ موفقیت "مریم" حاصل فداکاری مادری مهربان بود». تجارت آنلاین.
  16. «پیام تسلیت استاندار البرز در پی درگذشت مریم میرزاخانی ریاضی‌دان اهل طالقان». خبر آنلاین.
  17. «اعجوبه مارپیچ ریاضی». روزنامه ایران. ۵ شهریور ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱۲ اوت ۲۰۱۷.
  18. Staff، Guardian (۲۰۱۴-۰۸-۱۳). «Maryam Mirzakhani: 'The more I spent time on maths, the more excited I got'» (به انگلیسی). The Guardian. شاپا 0261-3077. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۳.
  19. علیرضا برادران (۱۰ دی ۱۳۹۵). «مریم میرزاخانی؛ ملکه ریاضی ایران، برنده جایزه فیلدز». دیجی‌کالا مگ. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲ ژانویه ۲۰۱۶.
  20. «ریاضی به درست فکرکردن کمک می‌کند». روزنامه دنیای اقتصاد. ۳۰ مرداد ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸. از پارامتر ناشناخته |کد= صرف‌نظر شد (کمک)
  21. امیدعلی شهنی کرم‌زاده، «آهسته و پیوسته در راهی دشوار»، سالنامه شرق ۱۳۹۳، روزنامه شرق، ص. ۲۰۷
  22. Andrew Myers, Bjorn Carey. «Maryam Mirzakhani, Stanford mathematician and Fields Medal winner, dies». Stanford News Service. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۷.
  23. «مریم میرزاخانی، نخستین زن برنده معتبرترین جایزه ریاضیات جهان درگذشت».
  24. «Department Mourns Maryam Mirzakhani, 1977—2017». Princeton Mathematics News. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۱۷.
  25. PopSci's Fourth Annual Brilliant 10 | Popular Science
  26. Elizabeth Svoboda (۲۴ ژوئیه ۲۰۰۶). </ref,7 «PopSci's Fourth Annual Brilliant 10». Popular Science. دریافت‌شده در 8/18/2014. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  27. وبگاه جامعه ریاضی آمریکا، Maryam Mirzakhani Receives 2009 Blumenthal Award
  28. «Maryam Mirzakhani Receives 2009 Blumenthal Award». American Mathematical Society (به انگلیسی). وبگاه جامعه ریاضی آمریکا. Tuesday January 6th 2009. دریافت‌شده در 2017-07-18. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  29. Mirzakhani, M. (July 2010). "Ergodic Theory of the Earthquake Flow". International Mathematics Research Notices.
  30. Isolation, equidistribution, and orbit closures for the SL(2,R) action on Moduli space
  31. "The Work of Maryam Mirzakhani"International Mathematics Union. Retrieved 15 August 2014.
  32. "Paths to Erdös - The Erdös Number Project". Oakland University. Retrieved 2017-07-18.
  33. «یک ایرانی اولین برنده زن معتبرترین جایزه جهانی ریاضیات». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۱ مرداد ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
  34. «یک زن ایرانی اولین زن برنده معتبرترین جایزه جهانی ریاضی». دویچه‌وله فارسی. ۱۳ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
  35. میرزاخانی به ایران می‌آید
  36. «(تصاویر) اهدای نوبل ریاضیات به بانوی ایرانی». فرارو. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
  37. «ماجراهای عکس خانم میرزاخانی: انتشار عکس فتوشاپی در روزنامهٔ ایران تا عکس بی‌حجاب در توییتر روحانی». RFI - ناظران. ۲۰۱۴-۰۸-۱۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۰۸-۱۵.
  39. «پیام تبریک رئیس‌جمهوری به خانم میرزاخانی برنده برترین جایزه ریاضیات در جهان». وب سایت حسن روحانی (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۸.
  40. پیام تبریک وزیر علوم به دکتر مریم میرزاخانی خبرگزاری ایسنا
  41. «پیام تبریک رئیس سازمان انرژی اتمی به نخبه ریاضی ایران». خبرگزاری تسنیم. حوزه سیاست خارجی. ۲۴ مرداد ۱۳۹۳.
  42. «پیام تبریک عارف به میرزاخانی». دنیای اقتصاد. ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۵.
  43. Math in the Media
  44. Dawkins, Richard (2014-08-12). "Maryam Mirzakhani triumphantly won the Fields, though born into a culture that was more-or-less designed to hold women back. Congratulations". Retrieved 2017-07-18.
  45. واکنش رسانه‌های آلمان به دریافت جایزهٔ معتبر دنیای ریاضی توسط «مریم میرزاخانی» خبرگزاری انتخاب
  46. "May 3, 2016: NAS Members and Foreign Associates Elected". National Academy of Sciences. 2016-05-09. Archived from the original on 4 June 2016. Retrieved 2016-05-13.
  47. Nine Stanford faculty to join National Academy of Sciences, The Standford Daily
  48. انتخاب ریاضیدان زن ایرانی به عضویت آکادمی ملی علوم آمریکا، دویچه وله فارسی
  49. "Maryam Mirzakhani, First Iranian Woman to be Elected to the National Academy of Sciences". Payvand.com. 2016-05-09. Retrieved 2016-05-13. More than one of |نشانی= and |پیوند= specified (help)
  50. ایسنا، ۶ اردیبهشت ۱۳۹۶
  51. . ایسنا http://www.isna.ir/news/96042514166/واکنش-بچه-محلهای-میرزاخانی-در-تهران-به-درگذشت-او. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۷. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  52. http://theory.stanford.edu/~jvondrak/data/cv.pdf
  53. MYERS, ANDREW; CAREY, BJORN (2017-07-15). "Maryam Mirzakhani, Stanford mathematician and Fields Medal winner, dies". Stanford University. Retrieved 2017-07-18.
  54. Klarreich, Erica; Magazine, Quanta (2014-08-13). "Meet the First Woman to Win Math's Most Prestigious Prize". WIRED. Retrieved 2016-06-08.
  55. «بیوگرافی مریم میرزاخانی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۸ اکتبر ۲۰۱۹.
  56. «بازخوانی یک پرونده کهنه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۴ اوت ۲۰۱۴.
  57. «برترین جایزه ریاضی دنیا در دست بانوی ایرانی». جام جم آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۴ اوت ۲۰۱۴.
  58. ««مریم میرزاخانی» به سرطان مبتلا شد/آخرین وضعیت سلامت نابغه ایرانی - خبرگزاری مهر - اخبار ایران و جهان». خبرگزاری مهر. ۲۰۱۷-۰۷-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۲.
  59. Iranian math genius battles cancer recurrence at US hospital
  60. «خبر تلخ برای ایرانیان/ دختر نابغه ریاضی به سرطان مبتلا است». ۲۱ تیر ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۴ تیر ۱۳۹۶.
  61. «مریم میرزاخانی، ریاضیدان برجسته ایرانی درگذشت». بی‌بی‌سی. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۷.
  62. «خبر فوت نابغهٔ ریاضی ایرانی تأیید شد». ایسنا. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئیهٔ ۲۰۱۷.
  63. "مریم میرزاخانی درگذشت". خبرگزاری مهر. 15 July 2017.
  64. "فیروز نادری از درگذشت «مریم میرزاخانی» خبر داد / امروز چراغی خاموش شد…". خبر آنلاین.
  65. «مریم میرزاخانی، نابغهٔ ریاضی جهان، درگذشت». ایرنا. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئیهٔ ۲۰۱۷.
  66. «مریم میرزاخانی، ملکه ریاضی دنیا درگذشت». روزنامه ایران. ۲۵ تیر ۱۳۹۶: یک. دریافت‌شده در ۲۶ تیر ۱۳۹۶.
  67. «مریم میرزاخانی در بین ۷ زنی که دنیا را تغییر دادند». خبرگذاری دانشجویان ایران «ایسنا». دریافت‌شده در ۴ فروردین ۱۳۹۹.
  68. "Devoted to discovery: seven women scientists who have shaped our world". UN WOMEN. 2020-02-07. Retrieved 2020-03-23.
  69. دبیرخانه خانه ریاضیات (بیست مرداد ۱۳۹۵). «جلسه هیئت امنا خانه ریاضیات اصفهان با حضور دکترمهدی جمالی‌نژاد شهردار اصفهان». خانه ریاضیات اصفهان. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  70. "China lofts earthquake research craft with cluster of smaller satellites – Spaceflight Now". spaceflightnow.com. Retrieved 2018-02-04.
  71. "321357 Mirzakhani (2009 MM)". Minor Planet Center. Retrieved 6 February 2018.
  72. "MPC/MPO/MPS Archive". Minor Planet Center. Retrieved 6 February 2018.
  73. «Breakthrough Prize – Breakthrough Prize Foundation Announces Maryam Mirzakhani New Frontiers Prize for Women Mathematicians». breakthroughprize.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۰۸.
  74. Powers, Anna. "The Breakthrough Prize In Mathematics Named After Maryam Mirzakhani, A Famed Female Mathematician". Forbes. Retrieved 2019-11-08.
  75. https://newsi.icu/science/the-name-maryam-mirzakhani-was-placed-on-one-of-the-streets-of-berlin/
  76. «نام "مریم میرزاخانی" بر یکی از خیابان‌های برلین». عصر ایران. دریافت‌شده در ۴ فروردین ۱۳۹۹.
  77. «نام "مریم میرزاخانی" بر یکی از خیابان‌های برلین گذاشته شد». دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۴ فروردین ۱۳۹۹.
  78. «نام "مریم میرزاخانی" بر یکی از خیابان‌های برلین گذاشته شد». خبرگذاری دانشجویان ایران «ایسنا». دریافت‌شده در ۴ فروردین ۱۳۹۹.
  79. «نام مریم میرزاخانی بر خیابانی در مون‌پُلیه/ اختصاصی+ عکس». دیدار. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۹.
  80. https://www.instagram.com/p/CKHRgUpl3AM/
  81. International Math Olympiad 1994 Results بایگانی‌شده در ۶ مارس ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine, Retrieved 2007-05-05.
  82. International Math Olympiad 1995 Results, Retrieved 2007-05-05.
  83. Mirzakhani, Maryam. "CurriculumVitae" (PDF). Archived from the original (PDF) on 24 November 2005. Retrieved 13 August 2014.
  84. http://www.ams.org/notices/200904/rtx090400504p.pdf
  85. "ICM Plenary and Invited Speakers since 1897". International Congress of Mathematicians. Retrieved 13 August 2014.
  86. ریاضیدان زن ایرانی، برنده جایزه جهانی انجمن ریاضی آمریکا شد
  87. http://www.ams.org/notices/201304/rnoti-p490.pdf
  88. Gibney, E.; Leford, H.; Lok, C.; Hayden, E.C.; Cowen, R.; Klarreich, E.; Reardon, S.; Padma, T.V.; Cyranoski, D.; Callaway, E. (18 December 2014). "Nature's 10 Ten people who mattered this year". Nature. 516: 311–319. doi:10.1038/516311a. PMID 25519114.
  89. "2014 Clay Research Awards - Clay Mathematics Institute". Claymath.org. Retrieved 21 October 2017.
  90. Mathematical Union Fields Medallists Check |url= value (help), retrieved 2015-08-28
  91. "Quinze nouveaux associés étrangers à l'Académie des sciences" (PDF). Institute de France Académie des Sciences. Retrieved 16 July 2017.
  92. Newly Elected, American Philosophical Society, April 2015, archived from the original on 13 June 2015, retrieved 2015-08-28
  93. "National Academy of Sciences Members and Foreign Associates Elected". Archived from the original on 6 May 2016. Retrieved 2016-05-05.
  94. Maryam Mirzakhani elected to American Academy of Arts and Sciences, Department of Mathematics, Stanford University, May 2017, archived from the original on 11 June 2017, retrieved 2017-05-06

پیوند به بیرون
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به مریم میرزاخانی در ویکی‌گفتاورد موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.