مخزن‌الادویه

مخزن‌الادویه، از کتاب‌های مهم در مورد داروها و واژگان پزشکی سنتی به زبان فارسی بود که در سدهٔ دوازدهم هجری نوشته شد. این اثر در سال ۱۱۸۳ ق تدوین شده است.

نویسنده این کتاب محمد حسین عقیلی علوی خراسانی، پزشک نامدار سدهٔ دوازدهم هجری است. وی در شیراز روزگار گذرانیده و چندی نیز در هند به سر برد. دو تألیف بسیار مهم از این پزشک در دست است که یکی مخزن الادویه در داروهای ساده و غیرترکیبی است. تألیف دیگر مجمع الجوامع و ذخایر التراکیب است که به قرابادین کبیر شهرت یافته و شامل داروهای ترکیبی است.خ

نشر

نسخه‌های چاپ سنگی این دو اثر چندین بار به چاپ رسیده است. لغات و ترکیبات پزشکی گویشی در این دو تألیف نیز حائز اهمیت است. واژه‌های گویشی مخزن الادویه در سال ۱۳۸۲ خورشیدی به وسیله محمود مدبری بررسی و چاپ شده است.
این کتاب در هند به چاپ سرب رسیده و از سوی انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی در سال ۱۳۷۱ از روی چاپ هند افست شده است.
آخرین نسخه موجود در بازار از سوی دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال ۱۳۹۰ به کوشش گروه از مصححین چاپ و روانه بازار شده است.

فهرست مطالب کتاب مخزن الادویه
گفتارعنوان گفتارموضوع گفتار
یکمدر بیان دوا و غذاداروها و خوردنی‌ها
دومدر بیان مرکب القوی و ذو الخاصیه و مرکب القوی و فاد زهر و سم و دوای مسهل و ملین و اقسام هر یکداروهای ساده و سودمند، پادزهر و زهر، داروهای شکم‌ران و نرم‌کننده شکم
سومدر بیان مزاج و اقسام امزجه و معرفت درجات آنهاطبع و سرشت و گونه‌ها و کم و زیاد آن
چهارمطرق معرفت امزجه ادویه واغذیه به تجربه و قیاسدانش آمیختن داروها و اندازه‌های آن
پنجمسبب اختلاف اقوال اطباء در ماهیت و خواص ادویهعلت دیدگاه‌های گوناگون در مورد کارکردهای داروها
ششمدر بیان طریقه اخذ ادویه و حفظ و حصانت آنهاچگونگی دست یافتن به داروها و شیوه نگهداری از آن‌ها
هفتمدر بیان اعمار بعض ادویه مفرده بالاجمال و الاختصارشیوه ساخت برخی داروها، به‌طور خلاصه
هشتمدر بیان آداب طعام خوردن و آب نوشیدنشیوه خوردن و نوشیدن
نهمدر بیان احراق ادویه و تحمیص و تشویهتفت دادن و جوشاندن داروها
دهممعرفت افعال و صفات ادویه مفرده و اسامی آنهاکارکردهای داروهای ساده
یازدهمدر بیان بعض اصطلاحات طبیه متداولهبرخی واژگان رایج پزشکی
دوازدهمدر بیان اوزان طبیه و هندیه و اهل ایران و زیلیپیمانه‌های هندی و ایرانی و دیگران
سیزدهمدر بیان بعض امور متعلقه به نجوم و طبیعیاتدر مورد اخترشناسی و دانش‌های طبیعی
چهاردهمدر بیان ادویه به ترتیب حروف الفبافهرست الفبایی داروها

منابع
  • جعفری دهقی، محمود: واژه‌های گویشی در متون فارسی پزشکی. در نشریه: «آیینه میراث». پاییز و زمستان ۱۳۸۸ - شماره ۴۵ (علمی-ترویجی).
  • بسترهای پژوهشی پزشکی نیاکان. وزارت بهداشت، معاونت تحقیقات و فنآوری، کمیته رایانه‌ای کردن طب و بهداشت. بازدید: اکتبر ۲۰۱۲.

پیوند به بیرون

متن کامل مخزن‌الادویه یوند به بیرون == متن کامل مخزن‌الادویه

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.