فهرست فرعون‌ها

پادشاهی کهن دوره‌ای از تاریخ مصر در هزاره سوم پیش از میلاد است که در آن مصر نخستین پیشرفت‌های عظیم خود در زمینه تمدن و شهرسازی را تجربه کرد. این دوره در بر گیرنده دودمان سوم تا دودمان ششم (۲۱۸۱–۲۶۸۶ پ. م) است. این دوران پس از خود دوره‌ای از هرج و مرج، از هم گسیختگی، و افول فرهنگی را تجربه کرد که مصرشناسان به آن دوره نخست میانی - یا آنگونه که مصریان نوشته‌اند «دوره نخست بیماری» - می‌گویند.

پایتخت مصر در دوره پادشاهی کهن شهر ممفیس بود؛ جایی که فرعون جوزر در آن دستگاه فرمانروایی خود را برپا کرد. این دوره اما بیشتر به خاطر ساخته شدن تعداد زیادی هرمهای بزرگ و کوچک در آن شناخته شده‌است. به همین دلیل، پادشاهی کهن را «عصر اهرام» نیز می‌نامند.

دوره نخست میانی (۱۱۹۱–۲۱۸۱ پ. م) دوره‌ای است که از پایان پادشاهی کهن تا آغاز پادشاهی میانه ادامه داشت و در آن یکپارچگی مصر فرو پاشید و فرمانروایان محلی هر یک ادعای استقلال کردند.

در نزدیکی سال ۲۱۶۰ پ.م. تعدادی از شاهان در مصر سفلی تلاش داشتند تا مصر را با مرکزیت هراکلئوپولیس یکپارچه کنند. این تلاش‌ها در هنگامی بود که خط دیگری از فرعون‌ها در مصر علیا، که در تبس فرمانروایی می‌کردند، همین هدف را در ذهن می‌پروراندند. از این رو برخورد این دو گروه اجتناب‌ناپذیر بود.

در ۲۰۵۵ پ.م. یکی از نوادگان فرعون اینتف سوم توانست شاهان هراکلئوپولیس را شکست دهد و دو سرزمین را بار دیگر یکپارچه کند. از این رو منتوهوتپ دوم بنیان‌گذار دودمان یازدهم و نخستین فرعون پادشاهی میانه گشت.

پادشاهی میانه (۱۸۰۲–۲۰۶۰ پ. م) دوره‌ای است میان پایان دوره نخست میانی تا آغاز دوره دوم میانی. علاوه بر دودمان دوازدهم، بخشی از دودمان یازدهم نیز در این بازه تاریخی قرار می‌گیرد؛ بازه‌ای که به خاطر افزایش داد و ستد کالا در مصر با کشورهای خارجی شهرت دارد. این داد و ستد البته باعث نفوذ تدریجی هیکسوسها به مصر از راه مرزهای شمالی گشت و تصرف مناطق شمالی مصر توسط آن‌ها و آغاز دوره دوم میانی را در پی داشت.

دوره دوم میانی (۱۵۵۰–۱۸۰۲ پ. م) دوره‌ای از ناآرامی و نبود یکپارچگی در مصر است که میان دو دوره پادشاهی میانه و پادشاهی نوین قرار گفته. در این هنگام هیکسوس، که فرمانروایی‌هایشان دودمان‌های پانزدهم و شانزدهم را تشکیل می‌دهند، بخش شمالی مصر را در اختیار خود گرفته بودند.

دودمان سیزدهم بسیار ضعیف‌تر از دودمان دوازدهم بود و توانایی نگهداری کنترل خود بر همه مصر را نداشت. خاندان محلی حاکم بر خاسو، در زمین‌های مردابی غرب دلتا، رابطه خود با حکومت محلی را گسستند و دودمان چهاردهم را پدیدآوردند.

هیکسوس‌ها برای نخستین بار در حوالی سال ۱۷۲۰ پیش از میلاد کنترل شهر اواریس را در دست گرفتند. سالیتیس، بنیان‌گذار دودمان پانزدهم، توانست مناطقی از شمال مصر را در دوره فرمانروایی ددموسه یکم اشغال کند. در همان هنگام که ممفیس به تصرف هیکسوس‌ها درآمد، خاندان‌های محلی بومی در تبس اعلام استقلال کردند و دودمان هفدهم را بنیان گذاشتند. این دودمان در نهایت به سلطه و حضور هیکسوس در مصر پایان داد و شاهانی چون کاموسه آن‌ها را به آسیا بازگرداندند.