صلیب مسیحی

در لغت‌نامهٔ دهخدا آمده‌است: صلیب. [صَ] (ع اِ) چوبی است که ترسایان در زُنّار بندند، و به فارسی آن را چلیپا گویند؛ و نوشته‌اند که صلیب معرّب چلیپ است. (غیاث‌اللغات).» البته مصحح برهان قاطع ذیل کلمهٔ «چلیپا» به‌غلط توضیح داده که چلیپا مأخوذ از آرامیِ «صلیبا» (عربیِ «صلیب») است. این توضیح غلط است و در فارسی حرف «ص» عربی به «چ» تبدیل نمی‌شود، بلکه برعکس، «چ» فارسی در زبان عربی به «ص» و «ش» و «تش» تبدیل می‌شود. فردوسی گوید:

داغی است مر شتران را بر شکل چلیپا. (منتهی‌الارب). در عهد عتیق مجازات مرگ سنگسار بود، اما گاه اجساد بر درختی باقی می‌ماندند تا برای متخلفین هشداری جدی باشد (یوشع ۱۰:۲۶، تثنیه ۲۱:۲۲–۲۳). یهودیان مرگ این اشخاص را به‌مثابهٔ لعنت خدا بر زندگی‌شان می‌انگاشتند (غلاطیان ۳:۱۳)، و جسد آنها می‌بایست پیش از غروب شب مدفون می‌شد (یوحنا ۱۹:۳۱). صلیب عیسی، مطابق اشارات عهد جدید، یادآور همان درختی است که در عهد عتیق سمبل لعنت و حقارت بود (اعمال ۵:۳۰، ۱۰:۳۹، اول پطرس ۲:۲۴).

تاریخ گواه آن است که فنیقی‌ها و کارتاژها مجازات اعدام با صلیب را گاه اِعمال می‌کردند، اما این رومیان بودند که کاربرد گستردهٔ آن را باب کردند. تنها بردگان و بدترین جنایتکاران به صلیب کشیده می‌شدند. مطابق سنت مسیحی، پطرس، رسول عیسی مسیح، به شکل وارونه مصلوب شد، و این واقعه با شواهد تاریخی دیگر همخوانی دارد.

رومیان به سه شکل دار (صلیب) به‌پا می‌کردند؛ یکی T-شکل است که برخی بر این باورند که سمبل یکی از خدایان به نام تموز است. دیگری X-شکل است که برخی از حواریون مسیح مانند اندریاس قدیس را بر آن مصلوب کردند. اما نوع متداول آن شکلی است که گزارش‌های انجیل با آن مطابقت دارد (متی ۲۷:۳۷، مرقس ۱۵:۲۶، لوقا ۲۳:۳۸ و یوحنا ۱۹:۱۹–۲۲).

در گذشته‌های دور، صلیب نماد صلح و دوستی بوده‌است؛ برای مثال، «آمن هوتب چهارم» (یکی از فراعنهٔ مصر و معروف به «آخناتون»، که مردی صلح‌جو بود، برای پادشاهان کشورهای دیگر صلیب‌های طلایی به نشانهٔ صلح می‌فرستاد تا از جنگ جلوگیری کند. در آیین مهرپرستی یا میتراییسم، صلیب نماد خورشید بود؛ نمونهٔ آن در نقش رستم و چلیپای ایرانی وجود دارد.

• 
  یک صلیب لاتین (رومیایی)
• 
  صلیب تخته‌سنگ کاشل
• 
  صلیب سوختهٔ کلیسای جامع کاونتری
• 
  «صلیب قربانیان» یا صلیب جنگ، کمیسیون گورستان جنگیِ کشورهای مشترک‌المنافع، ۱۹۲۰
• 
  صلیب‌های لاتین در یک گورستان نُرماندی
• 
  صلیبی در وال د لوس کایدوس، نزدیک مادرید (بلندترین صلیب جهان)
• 
  صلیب هزاره،اسکوپیه، مقدونیهٔ شمالی، از بزرگ‌ترین صلیب‌های جهان

• سنت اندروز
• صلیب شکسته

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ صلیب مسیحی موجود است.

• فرهنگ کتاب مقدس اَنکُر (Anchor Bible Dictionary)
• مجلهٔ کلمه، شمارهٔ ۴۱، مورَّخ ۳ ژانویهٔ ۲۰۰۵
• کتاب سینوهه، پزشک مخصوص فرعون