دودمان والوآ

خاندان والوا فرمانروایان فرانسه از ابتدای جنگ صد ساله تا پایان قرن ۱۶ میلادی بودند. آنها در این ۳ قرن کشور را از پایان قرون وسطی و عصر حاکمیت فئودالی به سوی رنسانس هدایت کردند. والواها به دنبال پیشینیان خود (خاندان کاپتی) کار یکپارچگی فرانسه را به پیش برده و آن را با موفقیت به پایان رساندند. خاندان والوا خود یکی از شاخه‌های کاپتی‌ها- حاکمان فرانسه در قرون ۱۰ تا ۱۴ میلادی – محسوب می‌شدند. والواها که در دوره آشفتگی اوضاع فرانسه به قدرت رسیدند، به مرور به سه شاخه تقسیم شدند:

1. شاخه مستقیم که با فرمانروایی فیلیپ پنجم آغاز شد و از ۱۳۲۸ تا ۱۴۹۸ میلادی بر فرانسه حکم راند. اوج قدرت والواها مربوط به همین دوره می‌باشد.
2. شاخه والوا-اورلئان که تنها یک عضو آن – لویی دوازدهم (۱۴۹۸–۱۵۱۵) – به حکومت رسید.
3. شاخه والوا-آنگولم که از ۱۵۱۵ تا ۱۵۷۴ قدرت را در دست داشت و سرانجام پس از دوره جنگهای مذهبی در فرانسه فروپاشید و جای خود را به خاندان بوربون داد.[1]

نخستین فرمانروایان والوا درگیر جنگ صد ساله با انگلستان بودند. این جنگ که در ابتدای سلطنت والواها (ابتدای قرن ۱۴ میلادی) آغاز شد، تا ۱۴۵۳ ادامه یافت. در این مدت، شاهان والوا با دو خطر مهم رو به رو بودند. نخست، پادشاهی انگلستان که بخش بزرگی از فرانسه را تصرف کرده بود و همچنین، فئودال‌هایی که با سوءاستفاده از کاهش قدرت شاه، در پی کسب نفوذ بیشتر بودند. این جنگ سرانجام در زمان شارل هفتم (۱۴۲۲–۱۴۶۱) با پیروزی فرانسویان خاتمه یافت. از آن پس شاهان والوا کوشیدند تا قدرت فئودالها را کاهش دهند؛ لذا، اختیارات مالیاتی و اعلام جنگ و صلح را از آنِ خود کردند و با افزایش توان نظامی، فئودال‌ها را به حاشیه راندند.[2]

آغاز درگیری‌های موسوم به جنگ‌های ایتالیا در اوایل قرن ۱۶ میلادی، باعث شروع رقابت تاریخی والواها با خاندان هابسبورگ شد. مسئله ای که بعدها به رقابت فرانسه و اتریش تبدیل شد و بخش مهمی از تاریخ معاصر اروپا را به خود اختصاص داد. رنسانس فرانسه نیز در زمان دو پادشاه والواها – آنری دوم و فرانسوای اول (۱۵۴۷–۱۵۵۹) – روی داد.[3]

این نبردها پس از مرگ شارل چهارم و پایان شاخهٔ اصلی دودمان کاپتی آغاز شد. چون هیچ وارث مذکری در شاخهٔ اصلی خاندان کاپتی نبود، ادوارد سوم، پادشاه انگلستان (که در عین حال خواهرزادهٔ شارل چهارم بود) مدعی تاج و تخت فرانسه شد. از سوی دیگر، اشراف فرانسه ترجیح دادند از فیلیپ ششم (که از شاخهٔ فرعی خاندان کاپتی و پسر شارل والوا و نوهٔ فیلیپ سوم بود) حمایت کنند. به این ترتیب، فیلیپ ششم به عنوان نخستین شاه دودمان والوا بر تخت فرانسه نشست.[4]

نبردهای میان خاندان والوا و خاندان پلانتاژنه (خاندان سلطنتی انگلستان در آن زمان)، به همراه دو دورهٔ صلح موقتی (در فاصلهٔ سال‌های ۱۳۶۰–۱۳۶۹ و ۱۳۸۹–۱۴۱۵)، چندین نسل به طول انجامید و در نهایت در سال ۱۴۵۳ با پیروزی خاندان والوا و بیرون راندن انگلیسی‌ها از خاک فرانسه به پایان رسید.[5]

وقوع جنگ‌های مذهبی در فرانسه (۱۵۶۲–۱۵۹۸) تیر خلاصی بر پیکره دولت والواها وارد آورد. این جنگها میان کاتولیک‌ها– که دستگاه‌های دولتی در اختیار آنها بود – و پروتستان‌ها رخ داد. سرانجام در سال ۱۵۷۴ آنری چهارم – رئیس خاندان بوربون – از دل جنگ‌های مذهبی کشور سر برآورد. خاندان والواها منقرض شد و بوربون‌ها جای آن را گرفتند.[6]

• ۱۳۵۰-۱۳۲۸: فیلیپ ششم، شناخته شده به خوشبخت
• ۱۳۶۴-۱۳۵۰: ژان دوم، شناخته شده به نیک
• ۱۳۸۰-۱۳۶۴: شارل پنجم، شناخته شده به خردمند
• ۱۴۲۲-۱۳۸۰: شارل ششم، شناخته شده به دوست‌داشتنی، در آینده به او لقب دیوانه دادند.
• ۱۴۶۱-۱۴۲۲: شارل هفتم، شناخته شده به پیروز
• ۱۴۸۳-۱۴۶۱: لوئی یازدهم، شناخته شده به عنکبوت جهانی
• ۱۴۹۸-۱۴۸۳: شارل هشتم، شناخته شده به مهربان
• ۱۵۱۵-۱۴۹۸: لوئی دوازدهم، شناخته شده به پدر ملت
• ۱۵۴۷-۱۵۱۵: فرانسوای یکم
• ۱۵۵۹-۱۵۴۷: آنری دوم
• ۱۵۶۰-۱۵۵۹: فرانسوای دوم
• ۱۵۶۳-۱۵۶۰: کاترین دو مدیچی (جانشین شاه)
• ۱۵۷۴-۱۵۶۰: شارل نهم
• ۱۵۸۹-۱۵۷۴: آنری سوم

• ۱۵۷۴-۱۵۷۲: هنریک یکم

اینان فرزندان فیلیپ پسر شاه ژان دوم بودند که در دوک‌نشین بورگوندی فرمان می‌راندند:

• ۱۴۰۴-۱۳۶۴: فیلیپ دوم، شناخته شده به جسور
• ۱۴۱۹-۱۴۰۴: ژان، شناخته شده به نترس
• ۱۴۶۷-۱۴۱۹: فیلیپ سوم، شناخته شده به نیک
• ۱۴۷۷-۱۴۶۷: چارلز مارتین، شناخته شده به شتاب زده
• ۱۴۸۲-۱۴۷۷: ماری بورگوندی

• اشپیل‌فوگل، جکسون جی. (۱۳۹۳). تمدن مغرب زمین. ترجمهٔ محمدحسین آریا. تهران: امیرکبیر.
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «House of Valois». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۸ اوت ۲۰۱۸.