دانشنامه استان همدان

«دانشنامه ی فرهنگ، تمدن و مشاهیر استان همدان» مجموعه‌اي کامل برای شناخت و معرفي پيشينه‌ی فرهنگي و تاريخي استان همدان است و سه دوره‌ی زمانی قبل از اسلام؛ دوران اسلامی؛ و دوران معاصر، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را در برمی‌گیرد و شامل بیش از ۲۰۰ جلد کتاب و تعداد زیادی محصولات دیگر، در دو بخش است:

الف. بخش اصلی: «مدخل‌های الفبایی» به روش دقیق علمی دانشنامه نویسی به صورت مدخل‌های الفبایی (پیش‌بینی ۱۲ جلد فیروزه ای در قطع رحلیِ سخت/گالینگور)؛ شامل: ۱.مشاهیر ( دارای ۲۳۱۲ نام؛ ر.ک.: بند ۱۱ ) ۲.شهرها، روستاها، فضاها و اماکن، خوراک وپوشاک، آداب و رسوم، هنرهای صناعی، اصطلاحات عامیانه... ( دارای ۸۵۰ عنوان کلی و تعداد بی شماری مدخل در زیر هریک؛ ر.ک.: بند ۱۲ )

ب. بخش پیوست؛ شامل چهار مرحله: مرحله ی اول: «شناخت نامه»؛ در قالب کتاب هایی در عناوین و موضوعات مختلف (به تعداد تقریبی ۱۷۰ جلد؛ ر.ک.: بند ۱۳؛ هر کتاب در دو قطع وزیریِ سخت/گالینگور به رنگ آبی و رقعیِ ساده/شومیز)؛ مرحله ی دوم: «پیوستهای هنری و ادبی»؛ مانند تولید فیلم، آلبوم موسیقی، عکس و مجموعه ی آثار هنرمندان در قالب کتاب های ضمیمه (در قطع های مختلف به رنگ قهوه ای) در موضوعات یاد شده و آثارِ ویژه‌ی کودکان و نوجوانان، همچنین نرمافزار چندرسانه ای، نرم‌افزار برای گوشی های تلفن همراه و... برای حضور در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی؛ مرحلهی سوم: «ترجمه»؛ تلخیص و ترجمه به سه زبانِ زنده ی دنیا، برای جذب گردشگران داخلی و خارجی؛ مرحله ی چهارم: «آرشیو»؛ تهیه و آرشیو اسناد، آثار، تصاویر و نسخ خطی ارزشمند دربارهی موضوعات دانشنامه و همافزایی با دستگاه های مورد نظر و موزه های مرتبط جهت بهرهبرداری و بهرهمندی تخصصی و بهتر از موزه‌ها. ( گزارش تولیدات و اقدامات در بند ۱۷ )

۲-۱- تدوین و ارائه‌ی پشتوانه و مرجعی علمی و پژوهشی برای توسعه ی فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی استان ۲-۲- گردآوری و طبقه‌بندی اسناد در حوزه های یادشده و تشکیل آرشیو و بانک اطلاعات برای موضوعات مختلف ۲-۳- ايجاد ارتباط و آشنايي بين پژوهشگران استان و بهره‌وري از دانش و خلاقيت‌هاي علمي آنان ۲-۴- تقويت بنيه‌ی علمي - پژوهشي دانشوران، دانشجويان و فرهنگ دوستان در استان ۲-۵- صيانت علمي از تاريخ و تمدن ايران زمين و فراهم آوردن امکان صيانت عملي از آن ۲-۶- شناساندن و ارتقاي جايگاه فرهنگي و هنري استان در كشور و جهان ۲-۷- پیوند جوانان با گذشته‌ی تاریخی و فرهنگی خود ۲-۸- تهیه ی مواد خام برای خلق آثار جدید فرهنگی و هنری مانند: فیلم، موسیقی، نمایش و...

بخش اصلی (الفبایی): ۳ تا ۱۰ سال/ بخش پیوست، مرحله‌ی اول (شناخت‌نامه): ۲ تا ۷ سال ... (در صورت تأمین اعتبار) / برآورد: بر اساس قیمت روز / محل تأمین اعتبار مالی: استانداری و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان ( ر.ک.: بند ۱۷ )

گستره ی جغرافيايي استان همدان از قدیم تاکنون و تمام مناطق قومي و فرهنگي سطح استان / با مسئولیت حوزه هنری استان همدان و همکاری، مشاوره و مشارکت نهادها و دستگاه های استان / مکان اجرا: دبیرخانه ی موقت و دائم در دفتر دانش نامه ی استان همدان واقع در حوزه هنري استان همدان

شامل سه دوره: ۱. قبل از اسلام ۲. آغاز دوران اسلامی تا مشروطیت ۳. دوران معاصر، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس؛ در ۱۰ سر مدخل اصلی و کارگروه: ۱. کلیات؛ همدان شناسی ۲. طبیعت و جغرافیا ۳. اقتصاد ۴. تاریخ سیاسی ۵. بافت اجتماعی ۶. فرهنگ، ادب و هنر ۷. دین، عرفان و ادبیات عربی ۸. سیمای تاریخی استان ۹. مدیریت ۱۰. انقلاب اسلامی و دفاع مقدس ( ر.ک.: بند ۱۶ )

۶-۱- شورای عالی اداری اعضا: استاندار، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، نماینده ی حوزه هنری کشور و رئیس حوزه هنری استان ۶-۱-۱- تعیین اولویت‌ها ۶-۱-۲- نظارت بر کل طرح ۶-۱-۳- تأمین بودجه

۶-۲- شوراي علمی و اجرایی اعضا: پرویز اذکایی، علی رضا ذکاوتی، عباس زارعی‌مهرورز، علیرضا کمری، جواد محقق، علی محمدی، میرهاشم میری، رضا نظری‌ارشد ۶-۲-۱- نظارت عالی بر پروژه ۶-۲-۲- تأیید موضوع پژوهش، محدوده ی علمي كار، شیوه نامه ها، شورای علمی و... ۶-۲-۳- بازبيني، كنترل و تأییدیه ی کلی اثر و پژوهش انجام شده

۶-۳- سرپرستی علمی و سرویراستاری ۶-۳-۱- مسئولیت علمی دانش‌نامه ۶-۳-۲- بازبيني نهایی محتواي اثر ۶-۳-۳- نظارت بر کیفیت پژوهش (منابع مورد استفاده ی پژوهشگر، يك‌دست بودن منابع به لحاظ كتاب‌شناسي و...) ۶-۳-۴- نظر كلي درباره ی اثر در آغاز و پايان كار

۶-۴- مدیر دانشنامه، دبیر و دبیران اجرایی (مدیر: سیدمحمدباقر حسینی / دبیر: تیمور آقامحمدی / دبیران اجرایی: محسن صیفی‌کار و خلیل‌الله بیک‌محمدی / دبیر اجرایی بخش الفبایی: محمد قنبری) ۶-۴-۱- اداره و هدايت طرح براي تدوين دانش‌نامه در چارچوب‌های تعیین‌شده ۶-۴-۲- برنامه‌ريزي كل ۶-۴-۳- تعيين ضرورت و نيازهاي مجموعه ۶-۴-۴- اشراف و نظارت بر همه ی شئون علمي و اجرايي دانش‌نامه ۶-۴-۵- نظارت بر روند اجرای طرح ۶-۴-۶- نظارت بر جذب پژوهشگران توانمند در گروه‌های علمی ۶-۴-۷- تعیین سرویراستار، معرفی اعضای شورای علمی و گروه های مرتبط ۶-۴-۸- تنظيم و پيشنهاد بودجه‌ی سالانه به استانداری و پیگیری دریافت بودجه ۶-۴-۹- برگزاری جلسات کارگروه‌های علمی ۶-۴-۱۰- ایجاد دبیرخانه ی دائم در حوزه هنری

۶-۵- شورای مدیریت، برنامه‌ریزی و پژوهش دانشنامه اعضا: رئیس حوزه هنری استان، معاون فرهنگی و هنری، مدیر پژوهش و آموزش، یک نفر پژوهشگر عمومی، یکی از مسئولان واحدهای هنری حوزه هنری به‌تناسب موضوع ۶-۵-۱- فراهم کردن زمينه ی لازم جهت عمل کردن شوراي علمي به مسئوليت‌هاي خود ۶-۵-۲- برگزاری جلسات برنامه‌ریزی هفتگی ۶-۵-۳- رسیدگی به مشکلات و موانع طرح ۶-۵-۴- اولویت‌بندی انجام پژوهش‌ها ۶-۵-۵- تشکیل بانک اطلاعات، منابع، مآخذ و اسناد

۶-۶- شورای علمی کارگروه‌ها ( منتخب از بین ۲۷۰ نفر استاد و پژوهشگر به شرح بند ۱۴ و ۱۵ ) ۶-۶-۱- پیشنهاد مدخل ها و تعيين موضوع پژوهش با هماهنگی بخش های مربوط ۶-۶-۲- اجرا و انجام پژوهش های دانش نامه از سوی خود یا پژوهشگران در چارچوب و سفارش تعیین شده ۶-۶-۳- مشخص‌كردن محدوده ی علمي كار ۶-۶-۴- تدوين شيوه‌نامه ی نهایی پژوهش و نگارش ۶-۶-۵- نگارش شرح كار براي هر پژوهش ۶-۶-۶- ارائه ی طرح به پژوهشگر یا گروه پژوهشگران ۶-۶-۷- بازبيني و بررسی محتوایي اثر ، کارشناسی، ارزیابی، كنترل و اصلاح آن و تأییدیه ی کامل و دقیق اثر

۶-۷- کارگروه مشاوره، دستگاه ها و نهادهای همکار اعضا: استانداری/ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان/ دفتر نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه همدان/ حوزه علمیه استان/ نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان/ صداوسیمای مرکز همدان/ اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان/ اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان/ مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور/ اداره کل کتابخانه های عمومی استان/ اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان/ شورای فرهنگ عمومی شهرستان‌های استان/ مجمع نمایندگان استان در مجلس/ شورای اسلامی همدان/ شهرداری های استان/ دانشگاه بوعلی‌سینا/ بنیاد نخبگان استان/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان/ اداره کل آموزش و پرورش استان؛ ضمن بهره‌مندی از تجارب موفق افراد، مراکز و مجموعه هایی که در زمینه ی دانشنامه نویسی فعال هستند، مانند بنیاد ایران شناسی؛ به ویژه اندوخته های خوب مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی و حوزه هنری استان گیلان ... ۶-۷-۱- همکاری با شورای مدیریت، برنامه‌ریزی و پژوهش ۶-۷-۲- ارائه ی مشاوره در پروژه‌های مرتبط؛ به صورت مستقیم یا از طریق مشاور اجرایی ۶-۷-۳- هم افزایی و همکاری محتوایی با پژوهشگران و پروژه ۶-۸- شواری گزینش و بررسی مداخل ۶-۸-۱- بررسی پروپزال‌ها و ارائه‌ی نقطه‌نظرات ۶-۸-۲- بررسی مداخل پیشنهادی

۶-۹- شورای هنری و گرافیک اعضا(ناپیوسته): بشیر پوروقار، آرمین مهدوی، حمیدرضا چتربحر، کاظم طلایی، سیدیونس اشرفی پور، خلیل‌الله بیک محمدی ۶-۹-۱- تعيين نشان دانشنامه و يونيفرم كل كتاب‌ها ۶-۹-۲- نظارت کیفی بر بخش «هنری و گرافیک » ۶-۹-۳- تعیین خط‌مشی‌های گرافیکی ۶-۹-۴- تأیید نهایی بخش «هنری و گرافیک»

۶-۱۰- گروه ویراستاران اعضا: سعید پورعظیمی، مصطفی قهرمانی، میرهاشم میری، تیمور آقامحمدی، محسن صیفی‌کار، مریم زندی ۶-۱۰-۱- تدوین شیوه‌نامه ی ویرایش ۶-۱۰-۲- انجام تمام امور ویرایشی (فنی و صوری) ۶-۱۰-۳- برگزاری جلسات آموزشی ویرایش برای پژوهشگران متقاضی

۶-۱۱- بخش طراحی و امور چاپ اعضا(ناپیوسته): خلیل‌الله بیک محمدی، سهیل محمدی، کاظم طلایی، مهدی پرستارشهری، سیدیونس اشرفی پور، زینب مهدیان نسب، آتنا لوینی ۶-۱۱-۱- صفحه آرایی ۶-۱۱-۲- طراحي جلد هر كتاب ۶-۱۱-۳- نظارت و تأييد امور صفحه‌آرايي، طراحی جلد و گرافيك هر كتاب ۶-۱۱-۴- هماهنگي و نظارت بر كار مدير هنري ۶-۱۱-۵- نظارت بر نمونه‌خواني ۶-۱۱-۶- كنترل نهايي ماكت ۶-۱۱-۷- ارائه‌ی ماكت نهايي به ويراستار و در صورت لزوم به مؤلف و مديريت ۶-۱۱-۸- كنترل

۶-۱۲- بخش تلخیص و ترجمه ۶-۱۲-۱- تلخیص کتاب‌های موضوعی و الفبایی ۶-۱۲-۲- ترجمه به سه زبان عربی، انگلیسی و فرانسه

۶-۱۳- امور مالی و پشتیبانی اعضا: سعید شوقیان، حامد زمان‌میرآبادی، مسعود فلاح ۶-۱۳-۱- تنظیم قراردادهای مالی پژوهشگران ۶-۱۳-۲- تأمین به‌موقع منابع مالی و امکانات مورد نیاز

۶-۱۴- دبیرخانه اعضا: ویدا قربانی‌شهرت، پرستو اسفندیاری ۶-۱۴-۱- انجام مکاتبات اداری ۶-۱۴-۲- بایگانی نامه‌ها، مستندات، پژوهش‌ها، قراردادها و... ۶-۱۴-۳- هماهنگی جلسات و تدوین صورت‌جلسات ۶-۱۵-۴- پیگیری و دریافت شابک از انتشارات

۶-۱۵- تبلیغات، فروش و توزيع اعضا: مسعود فلاح، یکی از مسئولان واحدهای هنری به‌تناسب موضوع، حامد زمان‌میرآبادی، محسن شکری، حمید جابری ۶-۱۵-۱- رونمایی از کتاب‌های منتشرشده ۶-۱۵-۲- انجام امور تبلیغی در فضاهای مجازی، مطبوعات، کتاب‌فروشی‌ها، سطح شهر و... ۶-۱۵-۳- ارتباط با توزیع‌کنندگان کتاب در سطح کشور ۶-۱۵-۴- فروش اثر به صورت ویژه در فروشگاه‌های سوره و مرتبط با آن ۶-۱۵-۵- راه اندازی فروش آنلاین و مجازی (PDF / EBOOK) ۶-۱۵-۶- راه اندازی ویکی همدان یا همدان پدیا (HAMEDANPEDIA )

۷-۱- تعيين ضرورت‌ها و نيازهاي مجموعه توسط مدیر دانش نامه جهت اجرای پروژه طبق شرح وظایف ۷-۲- گزینش موضوع و مداخل پژوهشی توسط شورای گزینش و بررسی مداخل ۷-۳- ارائه ی شيوه‌نامه ی پژوهش و نگارش به پژوهشگر ۷-۴- ايجاد زمينه ی مناسب براي جمع‌آوری اسناد و مدارک توسط پژوهشگر ۷-۵- انجام پژوهش توسط پژوهشگر (آغاز و فرجام) ۷-۶- ارائه ی پژوهش انجام شده به شورای علمی کارگروه‌ها ۷-۷- كارشناسي و ارزیابی شورای علمی کارگروه‌ها بر روي اثر و ارائه ی آن به پژوهشگر و سرويراستار ۷-۸- قرارداد مالی با پژوهشگر ۷-۹- حروفچيني (در صورت دست‌نويس بودن اثر) ۷-۱۰- ويرايش فنی و ادبی اثر ۷-۱۱- نمونه‌خواني ۷-۱۲- صفحه‌آرايي ۷-۱۳- تهيه ی عكس، نقشه و مدارك مستند مورد نياز ۷-۱۴- طرح جلد (پس از تأیید شورای هنری و گرافیک) ۷-۱۵- خوانش نهایی و اصلاحات آخر ماکت اثر ۷-۱۶- دریافت شابک و فیپا ۷-۱۷- چاپ و صحافی(همراه با نظارت کامل در همه ی مراحل چاپ) ۷-۱۸- تبلیغات و رونمايي ۷-۱۹- فروش و توزيع

قطع و رنگ آثار؛ بخش اصلی: رحلی فیروزه ای ۲۹ × ۲۱ / بخش پیوست، مرحله ی اول(شناخت نامه): وزیری آبی ۵/۲۳ × ۵/۱۶ / بخش پیوست، مرحله ی دوم(پیوست های هنری و ادبی): مختلف قهوه ای (خشتی ۲۲ × ۲۲ ، رقعی ۲۱ × ۵/۱۴ ، وزیری و رحلی ) جلد: سخت(گالینگور) در گام نخست؛ ساده(شومیز) در گام بعدی تعداد صفحه: ۳۰۰-۱۰۰ صفحه فونت متن: بدر؛ ویژه ی نرم افزار مریم، اندازه ی ۵/۱۲ نشان و يونيفرم: ثابت با طراحي مشخص در چهار رنگ (طبق توضیح ذیل: ۶-۹- شورای هنری و گرافیک) • طراح آرم و نشانه: آرمین مهدوی (با تأیید شورای هنری و گرافیک)؛ به صورت مونوگرام و برگرفته از حرف «ه » همدان (و هگمتانه ی باستان) و نمادی از نقش و فرم دو کتیبه ی گنجنامه در درون حرف «ه »؛ همچنین بخش فوقانی حرف «ه »، فرم حصار و باروی شهر باستان هگمتانه با نقش کنگره ی دیوار آمیخته شده است. • طراح یونیفرم: حمیدرضا چتربحر و برخی اعضای شورای هنری و گرافیک؛ برگرفته از طرح سیدیونس اشرفی پور با الهام از تزئینات و سردرهای میدان تاریخی امام همدان نام مجموعه: دانش‌نامه ی استان همدان (دانش‌نامه ی فرهنگ، تمدن و مشاهیر استان همدان) شمارگان: به تناسب درخواست و تعداد مخاطب هدف قيمت روی جلد: مجموع قیمت تمام شده ی روز به علاوه ی ۲۰ تا ۳۰ درصد شماره گذاری: ترکیبی از موضوع، مراحل و ترتیب چاپ

مطالب شیوه نامه تحت عناوین زیر در «کتاب راهنما» به تفصیل در ۳۳ صفحه ذکر شده است: بخش اول: اهداف و كليات: فصل اول: تعريف، فصل دوم: نظام و گستره‌ی پژوهشي؛ دامنه‌ی مقاله‌ها؛ احترام به صاحبان آرا و عقايد ديگر؛ انواع كمي مقاله، فصل سوم: شيوه‌نامه‌ی پرونده‌ی علمي؛ روش تأمين و مستندسازي منابع؛ مقابله و تطبيق مقاله‌ها؛ منابع در تشكيل پرونده؛ روش جاري تشكيل پرونده، فصل چهارم: گردش كار اجرايي(سفارش، تهيه، ارزيابي و چاپ مقاله‌هاي دانش‌نامه با همكاري نزديك و مستمر گروه‌هاي علمي و پشتيباني علمي در یازده مرحله ی اجرایی انجام مي‌گيرد.)، بخش دوم: شيوه‌نامه‌ی تأليف مقاله: ۲۵ شاخص تألیف مقاله؛ نشانی‌ها در متن مقاله، بخش سوم: اصول شكلي و ويراستاري: فصل اول: ساختار مقاله: ۱.مدخل (Entrance): مدخل/ ویژگي‌هاي عمومي مدخل/ تنظیم الفبایی، ۲.معرِّف مدخل (شناسه، Determinant) 3.بدنه‌ی مقاله (Body) 4.فهرست منابع (منابع، Bibliography) 5.امضا (Signature)، فصل دوم: رسم‌الخط (در شیوه‌ی نگارش کلمات از رسم‌الخط فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی پیروی می‌شود.)، فصل سوم: نشانه‌های سجاوندی (نشانه‌های نقطه‌گذاری)، فصل چهارم: ارجاع‌ها و كتاب نامه نويسي، فصل پنجم: پانويسي، فصل ششم: نوشتن اعداد و تاريخ، فصل هفتم: اختصارها، فصل هشتم: آوانويسي، فصل نهم: علايم ويرايشي، فصل دهم: ضوابط ديگر: نكته‌هاي نگارشي/ غلط‌های زباني و نگارشي، بخش چهارم: فرم و طرح پژوهشي(پیش نهاده، Proposal)، فصل اول: خلاصه ی اطلاعات پيشنهاد پژوهشي، فصل دوم: اطلاعات پژوهشگر، فصل سوم: مشخصات موضوعي پژوهش.

آیین‌نامه ی پرداخت های پژوهشی و نگارشی، شامل ۵ فصل، ۲۰ ماده، ۳۱ تبصره، ۶ بند و ۱۷ جدول، در فصول زیر که تفصیلاً در «کتاب راهنما» آمده است. فصل اول: پژوهش، فصل دوم: کارشناسی و نظارت، فصل سوم: ترجمه، فصل چهارم: مقاله، فصل پنجم: کتاب، فصل ششم: خدمات پژوهشی، فصل هفتم: مقررات ویژه ی آیین نامه ی پرداخت.

استخراج اولیه ی بیش از دو هزار و سیصد و دوازده ( ۲۳۱۲ ) نام مشاهیر به ترتیب حروف الفبا، با نظارت و مشورت استادان اذکایی و ذکاوتی.

شهرها، روستاها، فضاها و اماکن، خوراک و پوشاک، آداب و رسوم، هنرهای صناعی، اصطلاحات عامیانه؛ با الگوی کتاب کارنامک۱ (کتاب شناسی؛ اولین کتاب دانش نامه ی همدان) براساس بیش از هشتصد و پنجاه ( ۸۵۰ ) عنوان کلی و تعداد بی شماری مدخل در زیر هریک.

ویژه‌ی پیوست‌ها، مرحله‌ی اول «شناخت‌نامه»: ۱۷۰جلد موضوعی(برگرفته از موضوعات بند ۱۶)

۱۹۳ نفر منتخب از ۲۷۰ نفر پژوهشگر دارای شرایط عضویت در کارگروه‌های ده‌گانه( نام، تحصیلات و گرایش تخصصی )

۱.کلیات؛ همدان شناسی

کتاب شناسی: کتاب ها، پژوهش ها، دایرة‌‌‌المعارف و دانش نامه ها پایان‌نامه‌ها، سفرنامه‌ها نسخ خطی، اسناد وقف، وقف نامه ها مؤسسات، انجمن¬ها و مراکز همدان¬شناسی پژوهشگران همدان از دیدگاه مورخین، مستشرقين و ...

۲.طبیعت و جغرافیا

جغرافیای طبیعی زیست بوم و موقعیت طبیعی و جغرافیایی کنونی استان: ساختار زمین ساختی و زمین‌ریخت‌شناسی (=ژئومورفولوژی) استان مناطق و نقاط حادثه¬خیز: گسل ها، نقاط آتشفشانی ... بستر جغرافیایی توپوگرافی عمومی (موقعیت جغرافیایی، ارتفاع سطح دریا، طول و عرض، مساحت) چشمه ها/ تالاب ها/ آبشارها/ رودها/ آب های سطحی و زیرسطحی/ چاه ها / قنات ها / سراب ها آب و هوا و اقلیم شناسی ... منابع طبیعی/ کوه ها/ تپه ها/ دره ها/ غارها: غارعلیصدر ... / دشت ها/ معادن/‌ کانی‌ها سدها/ آبگیرها حوادث طبیعی: زلزله، سیل، طوفان، فروچاله‌ها، گسل‌ها، آتشفشان

پوشش گیاهی و جانوری گیاهان: نام فارسی رایج؛ علمی و محلی، تبارشناسی (راسته، رده و موارد مشابه)، ویژگی های ظاهری، رویشگاه (=زیستگاه)، اهمیت و ارزش های علمی و فرهنگی، ثبت ملی و جهانی، پوشش گیاهی، گیاهان دارویی جانوران: نام فارسی رایج، علمی و محلی، تبارشناسی (راسته، رده، و موارد مشابه)، ویژگی ظاهری، زیستگاه، اهمیت و ارزش های علمی و فرهنگی، ثبت ملی و جهانی، موجودات زنده، میکروسکوپی، سنگزی، آبزیان ... حال و آینده ی محیط زیست استان/ بحران آب ...

جغرافیای انسانی توزیع و تراکم جمعیت: بررسی جمعیت، ساختار جمعیت، تراکم جمعیت، ترکیب جنسی و سنی جمعیت، وضعیت سواد و آموزش ... وضعیت دین و مذهب (از نظر پراکندگی جغرافیایی)

راه‌ها راه نامه ها/ نقشه ها راه های درونی: خیابان ها و ... راه های بیرونی: جاده ها، بزرگ راه ها و ... وسایل نقلیه قدیم و جدید شهری (چارپایان، گاری، درشکه، چاپارخانه، واگن، ماشین دودی، قطار شهری، اتوبوس، موتورسیکلت، و ...)

جغرافیای تاریخی (موقعیت جغرافیایی قدیم استان) راه‌های باستان/ راه نامه ها/ نقشه ها/ بوم گاه همدان: نام جای شناسی، بنیادیابی، وجه تسمیه، وضعیت (بنا)، قدمت، پایتخت بودگی، اوصاف، اکباتان مواضع ایالتی: نام جای های تاریخی، روستاهای کهن، شهرهای استان، سفرنامه ها

۳.اقتصاد

کلیات و آمار اقتصاد قدیم استان اقتصاد روستایی/ اقتصاد شهری آسیب شناسی و چشم انداز اقتصاد استان شیوه های معیشت

کشاورزی: باغداری/زراعت/وضعیت مراتع و میوه ها/آبیاری(قدیم و جدید) دامداری و دامپروری: پرورش دام و طیور/ شیلات/ زنبور عسل/ نمونه های جدید دامداری صادرات محصولات کشاورزی، لبنی، دامی و گیاهان دارویی/ مصرف داخلی محصولات/ محصولات ارگانیک بازرگانی و خدمات (اداری)

واحدهای صنعتی: دستی/کارگاهی/کارخانه ای/صنایع تولیدی،تبدیلی و بسته بندی/سردخانه ها/انبارها

گردشگری: سفالگری و لالجین/اشتغال در سایر صنایع دستی/معدن دباغ خانه و دباغی(قدیم) و چرم سازی(جدید) قالی بافی (قدیم و جدید) شهرک های صنعتی مشاغل نظامی خطوط مواصلاتی مهمان‌خانه‌ها و هتل‌ها پیشه‌های جدید/منبت کاری /معرق و ...

پیشه ها و حرفه ها و تحول آن مشاغل(پیشه های) از بین رفته مشاغل در حال زوال مشاغل کنونی و چشم انداز آینده اصناف املاک و اراضی

بازار و بازارچه ها و بنگاه های مالی جدید بازار محلی، فصلی و دوره ای(قدیم و جدید) هسته های اولیه بازار/ معیشت و دین در بازار قدیم کالبدهای اصلی و فرعی بازار مدیریت مالی در بازار بازارچه های پیرامونی/ پاساژها/برج های تجاری کارکردهای بازار گروه بندی فعالیت های بازار بازار بورس و فرابورس/صرافی ها/ضراب خانه و سکه ها/طلاشویی/مالیات جایگاه کشوری و جهانی استان در تجارت(صادرات و واردات)/ اتاق بازرگانی (سابقه و فعالیت) بانک ها/مؤسسات مالی و اعتباری/قرض الحسنه ها

مسکن شاخص های اجتماعی مربوط به ازدحام جمعیت و کمیت مسکن شهری و روستایی شاخص تراکم خانوار در واحدهای مسکونی

جنگ و بازسازی داخل و خارج استان اسکان جنگ‌زدگان

۴.تاریخ سیاسی

گاه‌شماری حوادث وقایع و حوادث سیاسی و اجتماعی پیش از اسلام و دوران اسلامی: آثار کلی/ پیش از ماد/ مادان/ شاهان ماد/ هخامنشی/ دارا و اسکندر/ سلوکیان/ اشکانیان/ خاندان قارن/ ساسانیان/ خاندان مهران / صدر اسلام/ دوره ی اموی/ دوره ی عباسی/ طاهریان/ خرمدینان/ امیران کرجی/ زیاریان/ حسنویگان/ بوییان جبال/ کاکویان جبال/ غزنویان/ غزان عراقی/ سلجوقیان/ اتابکان عراق/ علاءالدوله های علوی/ خوارزمیان/ تازش مغول/ ایوای‌یان/ ایلخانیان/ اتابکان لر/ چوپانیان/ جلایریان/ مظفریان/ تیموریان/ ترکمانان/ دوره ی صفویی/ فترت عثمانی/ فترت افاغنی/ دوره ی افشاریه/ دوره ی زندیه/ عصر قاجار/ دوره ی معاصر جنگ های خاص: قادسیه، فتح الفتوح ... نقاط عطف تاریخی و سیاسی در استان تاریخچه ی احزاب سیاسی ...

جغرافیای سیاسی تاریخی: کارکاشیه/ مادستان/ ماه، ماد، ماه¬ها/ شهرهای فهلویان/ کوهستان (=جبال)/ عراق عجم/ قلمرو علیشکر/ ایالت همدان/ تقسیمات ولایتی ...

موقعیت و تقسیمات کشوری استان: شهرها/ بخش ها/ دهستان ها/ روستاها/ اوضاع توابع

۵.بافت اجتماعی

جمعیت شناسی استان ( آمار و سر شماری/ تحولات شهرنشینی ) تراکم جنسی و سنی اشتغال ضریب رشد جمعیت، جمعیت روز، جمعیت شب، جمعیت شهر و روستا سواد و آموزش، ازدواج، طلاق، مرگ و میر ...

مهاجرت تاریخچه/ وضعیت کنونی (درونی و بیرونی و بررسی تراکم و نسبت)

تاریخ پزشکی، شیوه های درمان و طب سنتی و متداول پزشکان قدیم(حکیمان) و جدید/ طب سنتی مریض خانه ها(مریض خانه ی امریکایی)/ بیمارستان ها/ درمانگاه‌ها بهداشت عمومی بیماری های شایع(طاعون، جزام، تب مالت، وبا ...) جایگاه پزشکی، درمانی و بهداشتی استان در ایران و جهان بیمه ها

گروه های اجتماعی روحانیان/ کاسبان و بازاریان/ کارمندان (دولتی ها و...)/ کارگران/ واسطه گران/ هیاتی ها/ پهلوانان/ شاعران، معماران و ...

مردم‌شناسی اقوام باستانی (قوم‌باستان‌شناسی) مادها: قوم، قبایل، مغان، فرهنگ، زبان، خط، دین قبایل عرب/ سادات علوی/ کردها / عشایر ترکمان/ طوایف روستایی/ سنّی های درگزین/ طوایف شهری/ یهودیان همدان/ نسطوریان (کاتولیک)/ ارمنیان/ خارجیان/ سایر اقوام/خانواده های قدیمی

مطالعات اجتماعی ارتباط‌های میان فرهنگی/ سیر تحولات اجتماعی/ نشاط اجتماعی نشست‌های فامیلی و دوستانه (نتایج و فواید اجتماعی؛ سابقه و آینده) مؤسسات مردم نهاد و سمن ها، مؤسسات خیریه، فعالیت های خاص بانوان تاریخچه و سیر حجاب ، آمار، آسیب ها و پیشنهادهای معطوف به مسائل شرعی،اجتماعی، محلی و روان شناختی

ورزش مکان های ورزش و بازی/ زورخانه‌ها و ورزشگاه‌ها/ رشته‌های ورزشی/ نشان‌‌آوران / پیش‌کسوتان/

پراکندگی جمعیتی استان بر اساس محله و بازار، ... بر اساس اقوام: ترک ها، لرها، کردها، ...

بر اساس مذهب و ملیّت: ارامنه، هندی ها و زردشتی ها، ...

بر اساس وضعیت اقتصادی، .../ ایل‌ها و عشایر

  ۶.فرهنگ، ادب و هنر

تعلیم و تربیت تاریخ آموزش و پرورش رسمی در استان، مکتب خانه ها، ملّاها و ملّاباجی‌ها، مدارس قدیم، معلمان، مستشاران، اولین دانشگاه ها وضعیت کنونی دانشگاه ها، مدارس، دانش آموزان، دانشجویان، استادان، کتاب‌های درسی سیر تحولات آموزشی، رشته ها، دانش آموزان، دانشجویان جایگاه استان و چشم انداز آینده

کتاب و کتابداری اولین چاپخانه ها، اولین کتاب ها، ترجمه، اولین ترجمه ها، نخستین ناشران، سابقه کتابخانه ها وضعیت کنونی: کتاب های دانشگاهی، عمومی، چاپخانه ها، تعداد کتابخانه ها، تعداد کتاب ها، وضعیت و جایگاه کتابخانه های استان در ابعاد مختلف (نسخ خطی، میکروفیلم، فرآیندهای نگهداری، شناسایی و بهره برداری...) روزنامه ها و مطبوعات روزنامه ها/ مجلات (هفته و دو هفته نامه، ماهنامه و ...)

پوشاک تاریخچه: چادر، چقچول، کلاه شاپو...

زبان و لهجه گویش‌ها و واژگان/ واژه شناسی

سرگرمی و بازی بازی های محلی/ ورزشکاران بزرگ و ...

خوراک، غذا و شیرینی‌ها قدیمی و سنتی/ جدید/ نوشیدنی ها رستوران ها، چلوکبابی ها، کافی شاپ ها، کله پزی ها، چای خانه ها، قهوه خانه ها،‌ جگرکی‌ها/ سفره خانه ها/ تالارها

سوغات همدان ظرف‌های سفالی/ فرش / گلیم/ چرمینه‌ها/ گیوه/ انگشت‌پیچ/ کماج/ نان شیرمال/ نان محلی/ حلوازرده/ گردو/ باسلق/ خیارشور/ گیاهان دارویی/ عسل/ سیر/ انگور/ آلو/ شیره ی انگور/ مویز/ کشمش / لواشک و ...

آداب و رسوم آيين ها، سنن و مراسم: اعیاد و جشن ها/ سوگواری و عزاداری ها/ مراسم ماه رمضان/ مراسم عروسی/ مراسم تولد/ نذری ها/ مراسم خاکسپاری/ مراسم ویژه/ خلق و خوی ها

هنرهای صناعی سفال/ چرم/ فرش و گلیم/ نقشه کشی قالی/ منبت و معرق/ نساجی سنتی/ سبدبافی/ کاشی/ آبگینه/ فلز/ کانی/ ساخت آلات موسیقی(تار، سنتور ... )/ طلاسازی/ صحافی نقش ها و طرح های هنری در هنرهای صناعی ( تاریخچه، سیر تحولات و ...)

مشاهیر زیست نامه ی فردی و جمعی: رجال تاریخی و سیاسی/ نمایندگان مجلس/ استانداران/ حاکمان/ شهرداران/ دیوانیان/ وزیران/ بازاریان/ دانش‌پژوهان / ورزشکاران/ پیشه وران/ پهلوانان/ دریانوردان/ کوهنوردان/ غارنوردان/ دانشمندان/ مبتکران/ پزشکان و حکیمان/ معماران/ بناها/ کاشی کاران/ صحافان/ مهندسان/ شاعران، نویسندگان و طنزآوران/ نقاشان/ خوشنویسان/ تعزیه خوانان/ نقالان/ پیرغلامان/ موسیقی دانان و خوانندگان (موسیقی محلی، عاشیق ها ...)/ فیلم سازان/ هنرپیشه ها/ شهیدان/ جانبازان/ آزادگان / فرماندهان (امیران و سرداران)/ عکاسان

زبان و ادبیات فارسی آثار مکتوب/ وضعیت شعر(قدیم و معاصر) انجمن های ادبی/ کتابت/ سبک شعری/ تاریخ ادبا اشعار محلی/ طنز/ مثل‌ها و اصطلاحات عامیانه/ قصه ها و متل ها/ لالایی ها/ داستان و رمان/ افسانه‌ها و قصه‌هاي عاميانه

هنر موسیقی، آواها و نواها، موسیقی مقامی نمایش(تئاتر)، نقالی، پرده خوانی، تعزیه تجسمی (نقاشی، نقاشی قهوه خانه ای، حجم، تصویرسازی، گرافیک، کاریکاتور، خوشنویسی، عکاسی، ...) فیلم، سینما و ...

تمدن جدید مراکز فرهنگی شهر: سینما، تئاتر (نمایش‌خانه/ تماشاخانه)، نگارخانه، فرهنگسراها صداوسیما: تلویزیون (سیاه و سفید)، رادیو، ماهواره ی اسدآباد مخابرات، تلفن، موبایل رایانه، فضای مجازی، پست الکترونیکی، اینترنت، اینترانت عکاس خانه و دوربین گرامافون پست و تلگراف: هوایی، زمینی، پیشتاز و ... تأسیسات جدید: آب، برق و گاز

  ۷.دین، عرفان و ادبیات عربی

علوم اسلامی علوم اسلامی در استان مدارس دینی قدیم و جدید: مدرسه ی آخوند، مدرسه ی زنگنه، دامغانی، جنت و ... حوزه علمیه، فضلا و طلّاب علوم دینی فلسفه/ عرفان/ جریان‌های مذهبی و دینی/ شیوه های ترویج و تبلیغ دین در گذشته و حال/ روحانیتِ پیشرو و الگو/ روحانیت مبارز / شهیدان روحانی/ مکتب ها و الگوها/ دارالمؤمنین همدان/ باورهای دینی/ خرافات و باورهای غلط

شعر و نثر عربی

نسخه‌ها و متون عربی

تاریخ تشیّع در استان

مشاهیر دینی فقیهان و مجتهدان / عارفان و صوفیان/ واعظان / محدثان/ دفترداران ازدواج و طلاق سيدجمال الدين اسدآبادي/ آخوندملاحسین اردستانی/ باباطاهر/ بدیع‌الزمان همدانی/ بوعلی سینا/ شیخ محمد بهاری/ محمدباقر بهاری همداني/ آخوند ملاحسین‌قلی شوندي درجزيني همدانی/ حاج‏ آقارضا همداني/ آخوند ملاعلی معصومی همدانی/ شیخ محمد نهاوندی / شیخ علی اکبر نهاوندی/ ميرزا محمد ثابتي همداني (ميرزاي همداني)/ سيدمحمدباقر موسوي همداني/ عین القضات همدانی/ خواجه رشیدالدین فضل‌الله/ میرسیدعلی همدانی ...

  ۸.سیمای تاریخی استان

(باستان، دوره ی اسلامی و معاصر) تحولات زیبایی شناختی معماری در دوره های مختلف و چشم انداز ۱۴۰۴ و آینده

باستان آثار کلی: نوسنگی، مس و سنگ، عصر مفرغ، عصر آهن، ماد، هخامنشی، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان مطالعات/ کاوش‌ها/ مکشوفات/ خزائن/ الواح/ مسکوکات تپه‌های باستانی: هگمتانه، مصلا، گیان، پیسا، گوراب ... معماري و شهرسازي هگمتانه نقوش و نگاره‌های صخره‌ای و کتیبه‌ها: گنجنامه ... فترت اسکندر/ شیر سنگی/ ظروف زرينه شهرهای زیرزمینی: ارزانفود همدان، سامن ملایر معابد تاریخی: لائودیسه ی نهاوند، نوشیجان ملایر، .../ دژها غارهای دستکند: قلعه جوق،‌ خورزنه، ...

دوره ی اسلامی و معاصر(معماری و ابنیه) آثار کلی/ مطالعات/ کاوش‌ها/ مکشوفات/ سیر معماري اسلامي مساجد قدیم و جدید/ جامع عتیق/ کلیساها/ کنیسه ها/ حسینیه ها/ زینبیه ها/ امام زاده ها/ تکیه ها قلعه ها/ عمارات مهم/ کاخ ها/ دروازه ها/ سراها و بازارها سقاخانه ها و آب‌انبارها: یخدان میرفتاح ملایر، ... حمام ها/ نقاره خانه/ سکه‌های اسلامی/ ضراب خانه اکباتان سنگ‌نبشته‌ها: کتیبه آقاجان بلاغی اسدآباد، ... پل‌ها و کاروانسراها: کاروانسرای فرسفج تویسرکان، کاروانسرای مستوفی، کارونسرای تاج آباد، ... خانه‌های قدیمی: همدان: نراقی، پوستی زاده، احمدی، جواهری، بدیع الحکما، ضرابی، ... ملایر: لطفعلیان، صارمی، فرتاج، احمدوند، ... نهاوند: بیات، صمصام، عباد مهران، ... تویسرکان: سوری، اردلان، مسعود خان، خلیل خان، ... باغ ملی/ برج ها/ نمای ساختمان ها میدان های تاریخی: میدان امام همدان و سازه‌های تاریخی آن تحولات معماری شهری و روستایی/ معماری شهر وجه نام گذاری شهرستان‌های استان و ریشه های آن چشم انداز سیمای استان در افق ۱۴۰۴و آینده روستاهای همدان از منظر بافت و سازه‌های معماری و تاریخی: ورکانه، سیمین اِبِرو، گشانی، حبشی، ...

محله‌ها و خیابان ها (منطقه، محله، ناحیه، بلوک) کوی های قدیم و جدید/ محله های جدید(شهرک)

گورستان های قدیم و جدید مزارهاو بقعه ها: مزار باباطاهر، مزار بوعلی سینا، مزار عین القضات، بقعه ی خضر، گنبد علویان، استر و مردخای، برج قربان، گلزارهای شهدا / گورستان یهودیان / گورستان ارامنه / سنگ قبرها/ ...

باغ ها و گردش گاه ها سیف‌الدوله ملایر (سیفیه) / باغ نظری/ ...

موزه ها تاریخی، مردم شناسی، مشاهیر، تاریخ طبیعی، کانی شناسی، باغ موزه دفاع مقدس، اسناد، ...

مراکز شهری (مراکز بیمه‌ای، سازمان ها و ..)

فرهنگ و هنر باستان تصاویر، تندیس ها و سردیس ها، نقوش و نقش مایه‌ها، اساطیر، صنایع تزیینی و هنری (ظروف، زیورآلات، ...)

مدارس و مراکز علمی و دانشگاهی مدرسه‌ها: (ابتدایی و راهنمایی) ابن سینا، شریعتی، امام خمینی، ... دانشگاه ها: بوعلی، علوم پزشکی، ...

  ۹.مدیریت

مدیریت و سازمان‌های اداری مدیران ارشد استان (استانداران ...)/ نمایندگان مجلس/ شهرداران/ شورای شهر/ مدیران کل

قضا و قضاوت دادگستری (=عدلیه) و دادگاه انقلاب/ قاضیان/ وکیلان و کانون وکلا/ مکان های مجازات/ بازداشت‌گاه‌ها/ زندان

نظمیه (نیروی انتظامی، شهربانی، کلانتری، پاسگاه، ...)

دفاتر و اداره‌های مرکزی(قدیم و جدید)

وضع مدنی و توسعه ی مدنی استان

۱۰. انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

بخش انقلاب روزشمار انقلاب اسلامی/ مبارزان انقلابی/ دایرة المعارف مصور انقلاب اسلامی ...

بخش دفاع مقدس روزشمار دفاع مقدس/ روایت انصار:‌ کارنامه ی‌ تاریخی نقش استان در دفاع مقدس (پنج مقطع زمانی)/ سرداران و امیران شهید/ شهیدان شاخص/ ایثارگران/ روزشمار دفاع مقدس/ دایرة‌المعارف مصور دفاع مقدس ...

۱.تهیه و تنظیم کتاب راهنما: طرح تفصیلی، ساختار، شرح وظایف، چرخه‌ی‌ کار و شیوه‌نامه‌های پژوهشی، ویرایشی و مالی، ... (تابستان ۱۳۹۴؛ ویراست اول ۱۴۲ صفحه) ۲.تشکیل شوراهای علمی، اداری و مشاوره

۳.تشکیل کارگروه های ده‌گانه و موضوعات

۴.تشکیل بانک اطلاعات پژوهشگران: تنظیم و استخراج محققین و پژوهشگران کارگروه‌های ده گانه (به تعداد ۲۷۰ استاد دانشگاه، پژوهشگر و نویسنده در زمینه ی همدان شناسی)

۵.نشست مشترک دستگاه‌های مشاور و همکار: با حضور بیش از ۱۹ مجموعه‌ی اداری، علمی، فرهنگی، حاکمیتی و دینی، و برگزاری نشست های متعدد با نمایندگان دستگاه¬ها و نهادهای مورد نظر

۶.ده ها نشست ویژه با مسئولان ارشد استان: به ویژه با معاون سیاسی امنیتی استاندار و رئیس سازمان مدیریت استان، همراه با شورای علمی منتخب، دبیران کارگروه های علمی و شورای مدیریت دانش نامه (در حوزه هنری، استانداری ...)

۷.تهیه ی ده ها نمونه از دانش نامه های منتشره ی کشوری و کتاب های مرجع، همچنین کتاب هایی با موضوع همدان شناسی و ارائه به پژوهشگران در دفتر دانش نامه

۸. بهره مندی از اندوخته های خوب افراد و تجارب موفق مراکز دانش نامه نویسی؛ مانند مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، بنیاد ایران شناسی و حوزه هنری استان گیلان؛ به ویژه با سفر شورای مدیریت دانش نامه به گیلان

۹.تصویب دانش نامه در شورای برنامه ریزی و توسعه ی استان و کارگروه فرهنگی و اجتماعی استانداری

۱۰. مبادله ی ۴ موافقت نامه ی سالانه با سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان، ویژه ی دانش نامه

۱۱.تشکیل گروه ویراستاران

۱۲.تشکیل کارگروه گرافیک و نهایی کردن امور گرافیکی، پس از ارائه ی ده ها نمونه از هنرمندان استانی و کشوری (نشانه، یونیفرم/طرح جلد، صفحه‌آرایی، قطع آثار، نوع و اندازه ی فونت و...)

۱۳.نشست‌های کارشناسی: بیش از ۱۱۲ نشست تخصصی (۱۸۴۵ نفر- ساعت)

۱۴. مشورت و مصاحبه‌ی تخصصی با پژوهشگران جوان و پیشکسوت درباره‌ی دانش نامه (۷۰۰ نفر- ساعت)

۱۵.انعقاد بیش از ۱۲۲ قرارداد تألیف، کارشناسی، ویراستاری، صفحه‌آرایی، گرافیک، طرح جلد/یونیفرم، چاپ و ... به شرح گزارش مالی؛ به تفکیک، زیر هر اثر در «گزارش جلسات دانش نامه» و به تجمیع در «گزارش برآورد و بودجه ی دانش نامه»

۱۶.تهیه ی ویراست دوم «کتاب راهنما» در دو نسخه ی مجازی/دیجیتال و کاغذی/چاپی (تابستان ۱۳۹۸؛ ویراست دوم ۱۳۰ صفحه)