اورولیمس

اِوِرولیمِس یا اِوِرولیمُس (انگلیسی: Everolimus‎; ‎/ˌɛvəˈroʊləməs/‎) یک مشتقِ ۴۰-او-(۲-هیدروکسی‌اتیل) از دارویِ «سیرولیمس» است که همانند آن، مهارکنندهٔ «mTOR» است.

اورولیمس
سامانه‌شناسی نام (آیوپاک)
dihydroxy-12-[(2R)-1-[(1S,3R,4R)-4-(2-hydroxyethoxy)-3-methoxycyclohexyl]propan-2-yl]-19,30-dimethoxy-15,17,21,23,29,35-hexamethyl-11,36-dioxa-4-azatricyclo[30.3.1.0 hexatriaconta-16,24,26,28-tetraene-2,3,10,14,20-pentone
داده‌های بالینی
Licence data US FDA:link
رده بارداری D(US)
تجویز خوراکی
داده‌های فارماکوکینتیکی
نیمه‌عمر ~۳۰ ساعت[1]
شناسه
شماره سی‌ای‌اس 159351-69-6 Y
کد ATC L01XE10 L04AA18 (WHO)‎
پاب‌کم CID 6442177
بانک‌دارو DB01590
کم‌اسپایدر 21106307 Y
UNII 9HW64Q8G6G Y
KEGG D02714 Y
ChEMBL CHEMBL1908360 N
مترادفها 42-O-(2-hydroxyethyl)rapamycin
داده‌های شیمی
فرمول C53H83NO۱۴ 
وزن مولکولی 958.224 g/mol
SMILES eMolecules & PubChem
 N(what is this?)  (verify)

در حالِ حاضر، این دارو به‌عنوان یک سرکوب‌گرِ سیستم ایمنی بدن، جهت جلوگیری از «ردِ پیوندها» و همچنین درمانِ سرطانِ کلیه و برخی تومورهای دیگر بکار می‌رود. پژوهش‌های گسترده‌ای بر روی این دارو و هم‌خانواده‌هایش جهت انجام «درمانِ هدفمندِ» برخی سرطان‌ها انجام شده است.

این دارو متعلق به شرکتِ دارویی نوارتیسِ سوئیس است و تحت نام‌های «زُرتِــرِس» (در آمریکا) و «سِـرتیکان» (در اروپا و سایر کشورهای دنیا) در مواردِ ردِ پیوند، فروخته می‌شود. در زمینهٔ درمانِ سرطان هم، این دارو با نام‌هایی همچون «اَفی‌نیتور» و «وُتوبیا» در بازار موجود است.

شرکت دارویی «بیوکان» هم این دارو را با نام «اِوِرتور» تولید کرده است.

موارد مصرفِ تصویب‌شده
  • سرطان پیشرفتهٔ کلیه (تصویب‌شده در مارس ۲۰۰۹ توسط اف‌دی‌اِی)[2]
  • جلوگیری از ردِ پیوندِ کلیه (تصویب‌شده در آوریل ۲۰۱۰ توسط اف‌دی‌اِی)[3]
  • آستروسایتومای ساب‌اپاندیمال جاینت سِل مرتبط با «توبروز اسکلروزیس» در افرادی که شرایط جراحی ندارند. (تصویب‌شده در اکتبر ۲۰۱۰ توسط اف‌دی‌اِی)[4]
  • تومورهای نورواندوکرینیِ پیشرونده یا متاستاتیک در لوزالمعده که توسط جراحی قابل برداشت نیستند. (تصویب‌شده در مِی ۲۰۱۰ توسط اف‌دی‌اِی)[5]
  • سرطان پستان در زنان یائسه که گیرنده‌های هورمونی‌شان مثبت بوده و گیرندهٔ HER2 درآنها موجود نباشد؛ در ترکیب با دارویِ «اِکسی‌مِستین» (exemestane) (تصویب‌شده در ژوئیه ۲۰۱۲ توسط اف‌دی‌اِی)[6]
  • جلوگیری از ردِ پیوند کبد (تصویب‌شده در فوریه ۲۰۱۳ توسط اف‌دی‌اِی)
  • تومورهای نوروراندوکرین غیرفعال، تمایزیافته و پیشرونده‌ای که از دستگاه گوارش یا ریه‌ها نشأت گرفته باشند و قابل جراحی نباشند و موضعی یا متاستاتیک باشند. (تصویب‌شده در فوریه ۲۰۱۶ توسط اف‌دی‌اِی)[7]

عوارض

عوارض دارو بستگی به دوزِ دارو، مدتِ مصرف و بیماری زمینه‌ای فرد دارد.

موارد شایع آن شاملِ زخم‌های دهان، احتمال عفونت، اسهال، ادم محیطی، خستگی و راش پوستی است. (احتمالِ همگی در حدود ۳۰٪ یا بیشتر). شایعترین عوارض آزمایشگاهی هم، کم‌خونی، بالارفتن کلسترول خون، کاهش لنفوسیت‌های خون، بالارفتن آنزیم آسپارتات ترانس‌آمیناز (AST) کبد و بالارفتن قندِ خون ناشتاست. (احتمالِ همگی در حدود ۵۰٪ یا بیشتر)[7]

پیوند قلب

این دارو ممکن است در «پیوند قلب» هم کمک‌کننده باشد، چرا که احتمالِ واسکولوپاتی‌های مزمن آلوگرافت (التهاب‌های عروقی) را در چنین پیوندهایی کاهش می‌دهد. این دارو اثرات مشابهی چون داروی «سیرولیمس» در پیوند کلیه و سایر احشاء دارد.[8]

جلوگیری از پیری

در برخی مدل‌های آزمایشگاهی همچون موش، مهارِ گیرنده‌های «mTOR» عمر سلولی را افزایش داده است[9] و بدین ترتیب، گمان بر آن است که مهارِ گیرنده‌های «mTOR» می‌تواند در جلوگیری از پیری مؤثر باشد. در یک کارآزمایی بالینی که اخیراً توسط شرکت دارویی نوارتیس انجام شد، استفادهٔ کوتاه مدت از این دارو، پاسخدهی بدن سالمندان به واکسن آنفلوآنزا را افزایش داد.[10] درمان با اِوِرولیمس در موش‌ها در مقایسه با «سیرولیمس» عوارض متابولیک کمتری هم داشته است.[11]

منابع
  1. R.N Formica Jra; K.M Lorberb; A.L Friedmanb; M.J Biaa; F Lakkisa; J.D Smitha; M.I Lorber (March 2004). "The evolving experience using everolimus in clinical transplantation". Transplantation Proceedings. 36 (2): S495–S499. doi:10.1016/j.transproceed.2004.01.015.
  2. "Afinitor approved in US as first treatment for patients with advanced kidney cancer after failure of either sunitinib or sorafenib" (Press release). Novartis. 2009-03-30. Retrieved April 6, 2009.
  3. "Novartis receives US FDA approval for Zortress (everolimus) to prevent organ rejection in adult kidney transplant recipients" (Press release). Novartis. 2010-04-22. Archived from the original on 25 April 2010. Retrieved April 26, 2010.
  4. "Novartis' Afinitor Cleared by FDA for Treating SEGA Tumors in Tuberous Sclerosis". 1 Nov 2010.
  5. http://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm254350.htm
  6. "US FDA approves Novartis drug Afinitor for breast cancer". Reuters. 20 Jul 2012. Archived from the original on 8 May 2013. Retrieved 16 February 2017.
  7. Everolimus (Afinitor). Feb 2016
  8. Eisen HJ, Tuzcu EM, Dorent R, et al. (August 2003). "Everolimus for the prevention of allograft rejection and vasculopathy in cardiac-transplant recipients". N. Engl. J. Med. 349 (9): 847–58. doi:10.1056/NEJMoa022171. PMID 12944570.
  9. Harrison, David E.; Strong, Randy; Sharp, Zelton Dave; Nelson, James F.; Astle, Clinton M.; Flurkey, Kevin; Nadon, Nancy L.; Wilkinson, J. Erby; Frenkel, Krystyna (2009-07-16). "Rapamycin fed late in life extends lifespan in genetically heterogeneous mice". Nature. 460 (7253): 392–395. doi:10.1038/nature08221. ISSN 1476-4687. PMC 2786175. PMID 19587680.
  10. Mannick, Joan B.; Del Giudice, Giuseppe; Lattanzi, Maria; Valiante, Nicholas M.; Praestgaard, Jens; Huang, Baisong; Lonetto, Michael A.; Maecker, Holden T.; Kovarik, John (2014-12-24). "mTOR inhibition improves immune function in the elderly". Science Translational Medicine. 6 (268): 268ra179. doi:10.1126/scitranslmed.3009892. ISSN 1946-6242. PMID 25540326.
  11. Arriola Apelo, Sebastian I.; Neuman, Joshua C.; Baar, Emma L.; Syed, Faizan A.; Cummings, Nicole E.; Brar, Harpreet K.; Pumper, Cassidy P.; Kimple, Michelle E.; Lamming, Dudley W. (2015-10-13). "Alternative rapamycin treatment regimens mitigate the impact of rapamycin on glucose homeostasis and the immune system". Aging Cell. 15: 28–38. doi:10.1111/acel.12405. ISSN 1474-9726. PMC 4717280. PMID 26463117.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اورولیمس موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.