مترادف

هم‌معنا[1] (به انگلیسی: Synonym) یا مترادف یا هم‌چم واژه یا عبارتی است که در یک زبان معنای دقیقا برابر یا تقریبا برابری با واژه یا عبارت دیگری دارد. به کلمات مترادف، هم‌معنی و هم‌ردیف نیز گفته می‌شود و به عبارت دیگر توضیح دربارهٔ یک کلمه یا فراخوانی فهرستی از کلمه‌های هم‌معنی است.

برای دیگر کاربردها، مترادف (ابهام‌زدایی) را ببینید.
فهرست کلمات مترادف نوشته‌شده به خط میخی بر روی لوحی ساخته‌شده با خاک رس در دوره امپراتوری نئو آشوری. ارجاع:K.۴۳۷۵ .

از نظر زبان‌شناسی کلمات مترادف معمولاً برای پرهیز از تکرار کلمات در جمله ،استفاده شده و از منظر ادبی نیز بر زیبایی و غنای متن می‌افزایند. واژه ی وام گرفته شده از زبان‌های دیگر، اگر با واژه ی موجود در زبان میزبان هم معنی باشد می‌تواند بعنوان مترادف آن بکار رود. مانند تغییر:دگرگونی . در این صورت به علت ورود کلمات عربی در زبان فارسی می‌توان کلمات داخل شده را مترادف دانست. در برخی موارد نیز هردو کلمه مترادف وام گرفته شده هستند مانند صولت:هیبت. در زبان انگلیسی کلمه‌های car و automobile مترادف یکدیگر هستند.

تاریخچه لغات مترادف در زبان فارسی

یکی از اولین کتبی که در زمینهٔ مترادفات زبان فارسی تألیف شده « فرهنگ مترادفات و اصطلاحات» محمدپادشاه صاحب فرهنگ آنندراج است[2].

نخستین گنج‌واژه (تزاروس(به انگلیسی: Thesaurus)) علمی فارسی به فارسی «فرهنگ بیان اندیشه‌ها» تألیف دکتر محسن صبا است که در سال ۱۳۶۶ منتشر شد [3]. کتاب فرهنگ طیفی منتشر شده در سال ۱۳۷۸ به‌صورتی روشمندتر تهیه شد. (از همان منبع).

استفاده از کلمه تزاروس نخست در سال ۱۸۵۲ با انتشار کتاب «اصطلاحنامه لغات و عبارات انگلیسی» اثر پیترمارک روژه (۱۷۷۹-۱۸۶۹) آغاز شد. هدف این کتاب کمک به افرادی است که قصد یافتن اصطلاحات دقیق برای بیان اندیشه‌های خود دارند. تزاروس روژه در واقع نوعی رده‌بندی اصطلاحات است و ارزش آن در شیوه ارتباط دادن مفاهیم به یکدیگر است. از اوایل قرن بیستم با پیشرفت علم اطلاع‌رسانی اصطلاحنامه به‌عنوان ابزاری که می‌تواند اطلاعات مورد نیاز را در هر زمینه بازیابی کند، مورد توجه خاص قرار گرفت. در سال ۱۹۵۱، هانس پیتر لون تحت تأثیر روش تزاروس روژه تصمیم گرفت کلماتی را که از نظر مفهومی با یکدیگر مرتبط بودند، دسته‌بندی کند [4].

پانویس
  1. «هم‌معنا، مترادف» [زبان‌شناسی] هم‌ارزِ «synonym»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دوازدهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۶۶-۸ (ذیل سرواژهٔ هم‌معنا)
  2. آذرنگ عبدالحسین و دهباشی علی - به‌کوشش، ۱۳۷۸، سلسلهٔ گفتگوها پیرامون نشر و فرهنگ: گفتگوی سوم با بیژن ترقی، مجله بخارا، شماره ۶، خرداد و تیر ۱۳۷۸، صفحات ۶۹ تا ۷۱.
  3. نقد و بررسی کتاب: فرهنگ طیفی، ماهنامهٔ لوح، شماره ۶، مهر ۱۳۷۸.
  4. دائرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، اصطلاحنامه، برگرفته از وب‌گاه آن در شهریور ۱۳۸۷.

منابع

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.