اقلیم افغانستان
افغانستان در موقیعت مرکز آسیا قرار داشته دارای اقلیم خشک می‌باشد. زمستان اکثر مناطق این کشور سرد و تابستان خیلی گرم دارد. سطح بارندگی میانگین ۲۵۰ ملی‌متر می‌باشد. ارتفاع برف در زمستان در بعضی حصص مرکزی هندوکش وکوه‌های پامیر الی یک متر می‌رسد.
بارندگی افغانستان از وزش جبهات سرد سایبریا و جبهات گرم آن از اب‌های گرم بحر هند می‌باشد. ولایت کنر و نورستان از وزش باران‌های مونسونی هند مستفید می‌گردد. این ولایت‌ها دارای بارندگی ۴۰۰-۴۵۰ ملی‌متر می‌باشند که باعث شده اکثر ساحات این ولایت‌ها محیط مناسبی برای رشد جنگل نشتر سرب و جلغوزه می‌باشد.
دانشمندان اقلیم افغانستان را از دو جهت مورد بررسی قرار می‌دهند:
۱. از لحاظ توپوگرافی، محیط زیست، درجه حرارت و غیره
۲. از لحاظ مساعد بودن برای کشت زراعت و مالداری
اقلیم افغانستان از لحاظ میترولوجی، توپوگرافی و جغرافیایی
آب و هوا در افغانستان از یک منطقه تا منطقه دیگر بعضاً تفاوت فاحش دارند. دانشمندان افغان اقلیم افغانستان را به ۶ گونه تقسیم نموده‌اند.
- ۱.گرم خشک بیابانی
این نوع اب وهوا دارای تابستان گرم و خشک می‌باشد.مقدار رطوبت نسبی و بخار اب خیلی کم‌اند.مناطق که چین اب و هوا را دارند عبارتند ازنواحی جنوب غربی قندهار، جنوب ولایت هلمند و فراه و تمامی ولایت نیمروز را احتوا نموده‌است. در این ناحیه مقدار بارندگی فوق العاده کم است.اوسط بارندگی سالانه بین ۷۰ تا ۸۰ میلی‌متر بوده و در ایام زمستان برف باری ندارد. گرمای زیاد و بارندگی کم در این ناحیه (جنوب غربی کشور)، دشت و ریگستانهایی مانند دشت مارگو، دشت خاشرود، دشت بکودا، دشت سیستان و دشت جهنم را به وجود آورده‌است.
این ریگستان‌ها حاصل آب آورد کوهستان‌ها است. در این ناحیه انواع بوته‌های خاردار به صورت پراکنده می‌رویند که در مقابل خشکی هوا و کمی رطوبت مقاومت زیادی دارند.حیوان بومی این مناطق شتر است. مردمان که در این مناطق حیات به‌سر اکثراً بلوچ هستند که دارای شغل دامداری می‌باشند.
- ۲.کوهستانی
اب هوای این مناطق درتابستان اکثراً معتدل و در زمستان اب و هوای خیلی سرد دارد. در بعضی نواحی و درهای کوه پامیر کوه بابا سفیدکوه هندوکش سالنگ‌ها بامیان و غور برف باری و یخ بندی الی تابستان طول می‌کشد.دربعضی نواحی راه بندی ۹ماه طول می‌کشد.ارتفاعات پست و بلند این مناطق باعث بادهای شدید و ازذیاد دما شده‌است.این مناطق تابستانی خیلی گوارا دارند.
- ۳.مدیترانه ای
مناطق شرقی و جنوب شرقی کشور را تحت نفوذ خود دارد. تابستان این مناطق خشک و بسیار گرم و زمستان معتدل دارد. بارندگی بیشتر در ایام زمستان صورت می‌گیرد، اوسط درجه حرارت در تابستان از ۲۲ درجه بالاتر می‌رود، مقدار بارندگی در طول سال و بخصوص در فصل زمستان از ۲۵۰ می‌لمیتر بیشتر بوده و به ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلی‌متر نیز می‌رسد (جلال آباد). بارندگی در نقاط مرتفع مانند سفید کوه به شکل برف و در نقاط همواره به صورت نزول باران صورت می‌گیرد.لغمان، ننگرهار پغمان، کنر دارای آب و هوای مدیترانه ای هستند. درین مناطق نباتات ستروس خیلی خوب می‌روید.
- ۴.استیپی
اب و هوا درین مناطق از یک ساحه نسبت به ساحه دیگر تفاوت دارد.این نوع آب هوا قسمت وسیعی از افغانستان از جمله در شمال، بغلان، قندوز، میمنه، و در جنوب قندهار، پروان، غزنی، کابل و هرات را در بر گرفته‌است. طور گونه سروبی از شهر کابل ۳۰ کیلو متر فاصله دارد. در سروبی برف باری وجود ندارد ولی در کابل در ماهای جدی دلو و حوت بارندگی برف وجود دارد. رطوبت نسبتی شبانه روز در این ناحیه از ۲۰ درجه تجاوز می‌کند و گاه این تغییرات به ۳۰ تا ۳۵ درجه می‌رسد. اوسط میزان بارندگی در این ناحیه ۳۰۰ میلی‌متر است که اکثراً در زمستان صورت می‌گیرد
- موسمی
درین نواحی مقدار بارندگی در هر فصل بوده حتی در تابستان نیز باران می‌بارد. ولایت پکتیا و پکتیکا و نواحی اطراف آن دارای این نوع آب و هوا می‌باشند. میزان بارندگی سالانه در این ناحیه ۴۶۰ تا ۶۸۰ میلی‌متر می‌باشد. این مناطق عمدتا جنگلی استد.
- تندر الپی
اب و هوای این مناطق شباعت به نواحی اطراف کوه‌های آلپ اروپا دارند.درین مناطق نباتات به‌شکل بوته و علف روهیده و فاقد ناحیه جنگلی غلو هستند.این ناحیه در افغانستان از ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ متر در ارتفاعات کوه‌ها واقع شده و بیشتر مناطق غزنی و بامیان و نقاط مرتفع کوه بابا، سفید کوه، سیاه کوه شامل این نوع آب و هوا هستند. در این مناطق بسیار برف می‌بارد. زمستان بسیار سرد و تابستان‌های معتدل دارد.قبل از سال ۱۳۵۷ این مناطق افغانستان هزاران توریست و سیاح داشت.
تقسیم بندی اب و هوا افغانستان از لحاظ زراعت و مالداری
افغانستان کشوریست زراعتی الی سال‌های ۱۳۶۰ ۹۵ فیصد مردم افغانستان زراعت پیشه بودند.اکثر مردم قریه جات را رها کردند.با مهاجرت این مردم تخمیانه جات اصلی منطقه نیز از بین رفت.اب و هواافغانستان ازلحاظ زراعت به سه دسته تقسیم‌بندی شده‌اند.
- ۱.زون شمال افغانستان.
اب هوا این مناطق در تابستان در اطراف ۴۰ درجه و در زمستان در حدود منفی ۱۵ درجه سانتی گراد می‌رسد.این اب و هوا ولایات تخار قندوز بلخ جوزجان میمنه و بادغیس را پوشانیده‌است.ساحات شمالی تمامی این ولایات را دشت‌ها خشک و بوته زار را پوشانیده‌است. این اب و هوا خیلی زیاد مساعد به کشت نباتات صنعتی از قبیل تنباکو پنبه چغندرقند گل افتاب پرست شرشم زغر کنجد توت برای تربیه کرم ابریشم سنجد بمنظور عطر می‌باشد.محصولات میوه جات این مناطق عبارتند از انار انجیر بادام زردالو انگور می‌باشد .محصولات سبزیجات این مناطق عبارتند از خربوزه ۱۲ نوع هندوانه ۵ نوع بامیه کاهو کدو و ترائی می‌باشد. درین ولایات پس از پایان کوها نواحی بیشتر از میلون هکتار را تپه‌ها احتوا می‌نمایند.محصولات فعلی این تپه‌ها گندم بارانی للم یا گندم سفید است .۴۵۰ هزار هکتار این مناطق را طبعیتا پسته خود روی پوشانیده‌است .این تپه‌ها ولی از لحاظ تکنالوجی جدید برای کشت پخته گندم تربوز تخم روغن شرشم و زغر و پسته اصلاح شده مساعد است.زیاده ساحات این مناطق را مردم شمال بمنظور علفچر غرض تربیه اسپ و گوسفند قره قل مورد استفاده قرار می‌دهند.از کنار این مناطق دریا بزرگ امو می‌گذرد که تا فعلاً مردم افغانستان از این دریا استفاده نمی‌نمایند.
- ۲.اب و هوای زون مرکزی وکوه پایه‌ها: این مناطق تابستان ملایم ولی زمستان پوشیده از برف و خیلی سرد دارند. میوه جات این مناطق سیب توت زردالو شفتالو شلیل انگور چهارمغز الو بالو کیلاس ناک سبزیجات این مناطق بادرنگ کدو خربوزه فاصیلیه حبوبات این مناطق لوبیا مشنگ نخود دال نخودمی‌باشد.فعلا درین مناطق دامداری و تربیه مواشی غیر فنی است .قسمت زیاد لبنیات افغانستان ازین مناطق بدست می‌اید که بتناسب ساحه ۵ فیصد را احتوا نخواهد کرد. این مناطق درصورت استفاده از تکنالوجی عصری جایگا تربیه میلون‌ها مرغ و مواشی و زنبور داری خواهد بود.این مناطق مساعد برای میوه جات، کشت گل‌ها بمنظور استحصال عطر می‌باشند.نباتات طبی از قبل هنگ و شرین بویه از محصولات این مناطق اند که بخارج صادر می‌شود.
زون جنوبشرقی و شرقی: آب و هوا این مناطق درتابستان خیلی گرم و زمستان بدون برف و معتدل دارند.مانند خوست جلال اباد و لغمان. درین مناطق نباتات فامیل ستروس ازقبیل مالته کینو نارنج، نیشکر جوارو برنج خوب می‌رویند. خاک این مناطق در سال ۳بار حاصل می‌دهند.زیاده نوع سبزیجات در زمستان به‌خوبی حاصل می‌دهند. اکثر سبزیجات افغانستان در زمستان ازین مناطق بدست می‌ایند. این مناطق برای تربیه گاومیش خیلی مساعداند.
منابع
- افغانستان و اقلیم ان.نوشته نورمحمد نورزائی ریاست هواشناسی کابل افغانستان چاپ مطبعه دولتی سال ۱۳۶۱ هجری ش
- اقلیم و خاک افغانستان. نوسته دوکتور عبدالقهار سمیر استاد فاکولته زراعت پوهنتون کابل سال ۱۳۵۸ هجری شمسی چاپ پوهنتون کابل
- ساید رادیو ازادیhttp://da.azadiradio.org/content/article/2108885.html در مورد ساحه پسته
- Geography of Afghanistan ویکی پیدیا انگلیسی.پ