قندوز
قُندوز یا کندز و در اصل کُهَن دِژ شهری در شمال افغانستان است که به عنوان مرکز ولایت کندز قرار دارد. این شهر حدود ٢۶٨،٨٩٣ نفر جمعیت دارد،[2] این شهر در حدود ششمین شهر بزرگ افغانستان و بزرگترین شهر در بخش شمال شرقی کشور است. کندز در منطقه تاریخی تخارستان باختر، در حوالی محل تلاقی رودخانه کندز با رودخانه خان آباد واقع شده است. کندز از طریق شاهراه ها با کابل از جنوب، مزارشریف از غرب و بدخشان از شرق ارتباط دارد. کندز از طریق بندر شیرخان از شمال با دوشنبه در تاجیکستان نیز ارتباط دارد.
قندوز کهندژ | |
|---|---|
 نقشه شهر کندز | |
| مختصات: ۳۶°۴۳′۴۳″ شمالی ۶۸°۵۲′۵″ شرقی | |
| کشور |  افغانستان |
| ولایت | ولایت کندز |
| ولسوالی | ولسوالی قندوز |
| تاسیس | ٣٢٩ قبل از میلاد |
| بلندی | ۳۹۱ متر (۱۲۸۳ پا) |
| جمعیت (٢۰١٢)[1] | |
| • شهر | ٢۶٨٨٩٣ |
| • شهری | ٢۶٨٨٩٣ |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی +۴:۳۰ (وقت استاندارد افغانستان) |
| کد پستی | 3501, 3502, 3503 |
| اقلیم | نیمه خشک مرطوب |
کاربری زمین در شهر (در محدوده شهرداری) عمدتا کشاورزی است که ٨,۶٥ درصد کل مساحت را در بر می گیرد. زمین مسکونی تقریباً نیمی از زمین های ساخته شده و ٪۴٨.٣ با ٢٩،٨٧٧ خانه مسکونی را تشکیل می دهد.[2] با توجه به اینکه فرودگاه در محدوده شهرداری واقع شده است، زمینهای سازمانی ٪١٧.٩ کاربری اراضی ساخته شده را شامل می شود.[2]
واژه شناسی
کندز گونه‌ای از تلفظ کهندژ است: دژ کهن که در شهرسازی‌های باستان بخش مرکزی و دژ یا قلعهٔ اصلی هر شهر بوده‌است و به تعبیر دیگر کندز به زبان ترکی (روز) را افاده می‌کند.[3]بخشهای دیگر ربض و شارستان و باره و حصار بوده‌است.
تاریخچه
کندز محل شهر باستانی دراپساکا است. این مرکز بزرگ یادگیری فرهنگ بودایی و در طی قرن ٣ میلادی بسیار مرفه بود.
این شهر قبلا والوالیچ[4] (واروالیز) نامیده می شد و استفاده از کهندژ از زمان تیموری آغاز شد.
در قرون ١٨ و ١٩ پایتخت یک خاندان ازبک-تاجیکی، گاهی مستقل و گاهی خودمختار بود که در دهه ١٨٢۰ سرزمینی از بلخ تا کوه های پامیر را در بر می گرفت. این بخشی از بازی بزرگ بین انگلیس و روس بود. این خانات سرانجام در سال ١٨٥٩ توسط افغانستان فتح شد. بین صد تا دویست هزار تاجیک و ازبک از فتح سرزمین خود توسط ارتش سرخ روسیه در جریان تصرف سرزمین شان توسط آنها فرار کرده و در شمال افغانستان ساکن شدند.[5]
در اوایل قرن بیستم، تحت حکومت شیرخان ناشر، کندز به یکی از ولایت های ثروتمند افغانستان تبدیل شد. این بیشتر به دلیل تأسیس شرکت پنبه سپین زر توسط ناشر بود که همچنان در افغانستان پس از جنگ وجود دارد.
کندز مهمترین استان زراعتی است که گندم، برنج، ارزن و سایر محصولات تولید می کند و لقب "کندوی کشور" را به خود اختصاص داده است.
کندز مرکز ولایات شمال شرقی است و در سال ١٩٩٧ توسط طالبان تسخیر شد. این آخرین شهر بزرگی بود که طالبان قبل از سقوط آن به دست نیروهای اتحاد شمال افغانستان با حمایت آمریکا در ٢۶ نوامبر ٢۰۰١ در دست داشتند.
در تابستان ٢۰١٥، طالبان پیشروی کردند و به شهر حمله کردند، که منجر به نبرد برای کنترل شهر در برابر نیروهای افغان شد. ده ها هزار نفر از ساکنان این منطقه در اثر جنگ آواره شدند.[6][7][8] در ٢٨ سپتامبر ٢۰١٥ پرچم طالبان بار دیگر در مرکز شهر برافراشته شد و طالبان موفق شدند زندان شهر را به تصرف خود درآورند و بسیاری از زندانیان را آزاد کنند. نیروهای مسلح افغانستان حمله متقابل انجام دادند و موفق شدند شهر را ظرف ١٥ روز دوباره تصرف کنند. طالبان اعلام کرد که پس از دستیابی به اهداف خود، آنها از مرکز شهر خارج شده اند. ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان، گفت که هدف اصلی آنها در ترک شهر جلوگیری از تلفات غیرنظامیان در اثر حملات هوایی است. در آوریل ٢۰١٨ نیروی هوایی افغانستان یک حمله هوایی انجام داد که منجر به کشته و زخمی شدن دهها غیرنظامی در یک مدرسه مذهبی در کندز شد. در ٣١ آگوست ٢۰١٩، نیروهای طالبان حمله دیگری به این شهر آغاز کردند و نبرد بزرگی را با نیروهای امنیتی محلی آغاز کردند.[9]
در ١٩ مه ٢۰٢۰، طالبان با انفجار یک بمب موتورسیکلت در کندز یک پلیس و یک غیرنظامی را کشته و ١٨ نفر را زخمی کردند. در همان روز، طالبان مجدداً برای تصرف قندوز تلاش کردند و به چندین پست دولتی حمله کردند، اما توسط نیروهای امنیتی افغانستان شکست خوردند. طالبان مجبور به ترک شهر شدند و ده جسد را پشت سر خود گذاشتند. در جریان حمله طالبان، هشت سرباز افغان و سه غیرنظامی کشته و ٥٥ نفر دیگر زخمی شدند.[10]
جغرافیا
کندز در یک مکان استراتژیک، در شاهراه اصلی شمال به جنوب متصل به کابل-تاجیکستان, شرق به غرب مزارشریف به تالقان و فیض آباد واقع شده است.
.jpg.webp)
آب و هوا
کندز دارای آب و هوای نیمه خشک سرد (طبقه بندی آب و هوای کوپن) با تابستانهای گرم و زمستانهای خنک است. به طور کلی بارش به جز از ژانویه تا آوریل کم است و تابستانها تقریباً همیشه بدون باران هستند.
| داده‌های اقلیم کندز | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ماه | ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مه | ژوئن | ژوئیه | اوت | سپتامبر | اکتبر | نوامبر | دسامبر | سال |
| سابقهٔ بیش‌ترین °C (°F) | ۲۱٫۲ (۷۰) |
۲۵٫۰ (۷۷) |
۳۲٫۸ (۹۱) |
۳۸٫۹ (۱۰۲) |
۴۲٫۲ (۱۰۸) |
۴۶٫۲ (۱۱۵) |
۴۵٫۳ (۱۱۴) |
۴۴٫۲ (۱۱۲) |
۳۹٫۲ (۱۰۳) |
۳۹٫۴ (۱۰۳) |
۲۸٫۴ (۸۳) |
۲۱٫۶ (۷۱) |
۴۶٫۲ (۱۱۵) |
| میانگین بیش‌ترین °C (°F) | ۶٫۳ (۴۳) |
۹٫۵ (۴۹) |
۱۵٫۸ (۶۰) |
۲۳٫۰ (۷۳) |
۲۹٫۸ (۸۶) |
۳۷٫۳ (۹۹) |
۳۹٫۰ (۱۰۲) |
۳۶٫۹ (۹۸) |
۳۱٫۸ (۸۹) |
۲۴٫۵ (۷۶) |
۱۶٫۰ (۶۱) |
۹٫۷ (۴۹) |
۲۳٫۳ (۷۳٫۸) |
| میانگین روزانه °C (°F) | ۱٫۶ (۳۵) |
۴٫۴ (۴۰) |
۱۰٫۴ (۵۱) |
۱۷٫۲ (۶۳) |
۲۲٫۹ (۷۳) |
۲۹٫۳ (۸۵) |
۳۱٫۳ (۸۸) |
۲۹٫۲ (۸۵) |
۲۳٫۹ (۷۵) |
۱۶٫۹ (۶۲) |
۹٫۵ (۴۹) |
۴٫۴ (۴۰) |
۱۶٫۷۵ (۶۲٫۲) |
| میانگین کم‌ترین °C (°F) | −۲٫۴ (۲۸) |
۰٫۰ (۳۲) |
۵٫۷ (۴۲) |
۱۱٫۶ (۵۳) |
۱۵٫۷ (۶۰) |
۲۰٫۹ (۷۰) |
۲۳٫۳ (۷۴) |
۲۱٫۵ (۷۱) |
۱۶٫۳ (۶۱) |
۱۰٫۶ (۵۱) |
۴٫۱ (۳۹) |
۰٫۰ (۳۲) |
۱۰٫۶۱ (۵۱٫۱) |
| سابقهٔ کم‌ترین °C (°F) | −۲۲٫۷ (−۹) |
−۲۳٫۱ (−۱۰) |
−۱۱٫۸ (۱۱) |
−۲٫۱ (۲۸) |
۴٫۲ (۴۰) |
۱۲٫۵ (۵۵) |
۱۵٫۷ (۶۰) |
۱۲٫۶ (۵۵) |
۳٫۵ (۳۸) |
−۲٫۰ (۲۸) |
−۹٫۸ (۱۴) |
−۲۰ (−۴) |
−۲۳٫۱ (−۱۰) |
| بارندگی میلی‌متر (اینچ) | ۴۴٫۰ (۱٫۷۳) |
۵۶٫۵ (۲٫۲۲) |
۷۶٫۷ (۳٫۰۲) |
۵۴٫۴ (۲٫۱۴) |
۲۹٫۸ (۱٫۱۷) |
۰٫۱ (۰) |
۱٫۳ (۰٫۰۵) |
۰٫۳ (۰٫۰۱) |
۰٫۱ (۰) |
۷٫۳ (۰٫۲۹) |
۲۳٫۷ (۰٫۹۳) |
۲۸٫۴ (۱٫۱۲) |
۳۲۲٫۶ (۱۲٫۶۸) |
| میانگین روزهای بارانی | ۵ | ۶ | ۱۱ | ۱۰ | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۳ | ۵ | ۶ | ۵۷ |
| میانگین روزهای برفی | ۵ | ۴ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۲ | ۱۴ |
| درصد رطوبت | ۸۰ | ۷۵ | ۷۵ | ۷۱ | ۵۴ | ۳۱ | ۲۸ | ۲۹ | ۳۲ | ۴۴ | ۶۳ | ۷۶ | ۵۴٫۸ |
| میانگین روزانه ساعت‌های تابش آفتاب | ۱۱۴٫۴ | ۱۱۴٫۶ | ۱۵۸٫۹ | ۲۰۱٫۰ | ۲۷۶٫۵ | ۳۳۲٫۱ | ۳۴۰٫۲ | ۳۱۵٫۵ | ۲۸۹٫۷ | ۲۲۱٫۸ | ۱۶۹٫۳ | ۱۱۸٫۳ | ۲٬۶۵۲٫۳ |
| منبع: NOAA (1958-1983) [11] | |||||||||||||
مردم شناسی
شهر کندز حدود ٢۶٨ هزار و ٨٩٣ نفر جمعیت دارد، [2] در حالیکه جمعیت ولایت کندز ٣۰۴ هزار و ۶۰۰ نفر است.[1] پشتون ها بزرگترین قوم منطقه را تشکیل می دهند و پس از آن ازبک ها، تاجیک ها، عرب ها و چند نفر دیگر قرار می گیرند.[5][12][13] کندز مرکز استانی بسیار متنوع است که شامل جمعیت قابل توجهی از پشتون، تاجیک، ازبک، کارلوک، هزاره، عرب، مغول، بلوچ و ترکمن است.[14]
عرب های کندز به جای عربی به فارسی و پشتو، دو زبان رسمی افغانستان، صحبت می کنند. با این حال، آنها بر اساس ریشه قبیله ای خود در عربستان، ادعای هویت عربی قوی دارند. در واقع این ممکن است به مهاجرت قرن هفتم و هشتم به این کشور و دیگر مناطق آسیای میانه بسیاری از قبایل عرب از عربستان در پی فتوحات اسلامی منطقه منجر شده باشد.[15]
ناحیه شهری
شهر کندز به ٨ ناحیه پلیس (حوزه) با مساحت کل ١١,٢۰۶ هکتار تقسیم شده است.[2]
با نفوذترین رهبر کندز عارف خان بود که والی ولایت کندز بود و در سال ٢۰۰۰ در شهر پیشاور پاکستان به ضرب گلوله کشته شد. اندکی پس از این حادثه برادرش حاجی عمر خان مسئولیت وی را بر عهده گرفت و به عنوان والی و فرماندار کندز منصوب شد.
جستار های وابسته
مطالعه بیشتر
- دوپری، نانسی هچ (١٩٧٧): یک راهنمای تاریخی برای افغانستان. چاپ اول: ١٩٧۰. چاپ دوم. تجدید نظر شده و بزرگ شده است. سازمان جهانگردی افغانستان.
- توماس جی بارفیلد، اعراب آسیای میانه افغانستان: عشایر چوپان در کوچ. سال ١٩٨٢
پیوند به بیرون
- ولایت کندز توسط دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی
- به کندز خوش آمدید, علاءالدین
"Kunduz". دانشنامه بریتانیکا (11th ed.). 1911.
منابع
- "Settled Population of Kunduz province by Civil Division, Urban, Rural and Sex-2012-13" (PDF). Retrieved 2014-01-12.
- "The State of Afghan Cities 2015". Retrieved 2015-10-11.
- «کندز سوزی». زاهد. فیس حیالری. ۱۲ تیر ۱۳۹۵.
- "Asien-Afrika-Institut". uni-hamburg.de. Archived from the original on 2012-05-09.
- Wörmer, Nils (2012). "The Networks of Kunduz: A History of Conflict and Their Actors, from 1992 to 2001" (PDF). Stiftung Wissenschaft und Politik. Afghanistan Analysts Network. p. 8. Retrieved 2014-01-12.
- "Afghans counter Taliban offensive in northern Kunduz province". BBC News.
- "Taliban and Afghan Government Dispute Status of Kunduz". New York Times. 21 June 2015.
- "Afghanistan: Taliban advance on key northern city". The Sydney Morning Herald.
- cbs/AFP (3 April 2018). "Carnage as airstrike hits boy's school in Taliban territory". Retrieved 2018-04-13.
- "Eight Afghan soldiers die fighting off Taliban attack on key city". May 19, 2020 – via au.news.yahoo.com/.
- "آب و هوای کندز ١٩٥٨-١٩٨٣". سازمان ملی اقیانوسی و جوی. Retrieved ٢٥ دسامبر ٢۰١٢. Check date values in:
|access-date=(help) - "برنامه مطالعات فرهنگ و تهاجم فرهنگی" (PDF). دانشکده تکمیلی تحصیلات نیروی دریایی. Archived from the original (PDF) on ٢ اکتبر ٢۰١٢. Retrieved 2014-01-12. Check date values in:
|archive-date=(help) - "٢۰۰٣ نقشه جمعیتی نشنال جیو گرافیک" (PDF). توماس گوتری, مرکز مطالعات مرکزی افغانستان, دانشگاه نبراسکا در اوماها; متیو اس. بیکر, استراتفور. جامعه نشنال جیوگرافیک. 2003. Retrieved ١٨ ژوئن ٢۰١٧. Check date values in:
|access-date=(help) - بلیر, کریستیان (اول ژانویه 2012). "دولت سازی ، مهاجرت و توسعه اقتصادی در مرزهای شمال افغانستان و جنوب تاجیکستان". نشریه مطالعات اورآسیا. ٣ (١): ۶٩–٧٩. doi:10.1016/j.euras.2011.10.008. Check date values in:
|date=(help) - تی.جی. بارفیلد (1981), اعراب آسیای میانه افغانستان: عشایر چوپان در کوچ, نشریه دانشگاه تگزاس, ISBN 9780292710665
Wikipedia contributors, "Kunduz," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Kunduz&oldid=197211457