تالقان
تالُقان یا تالِقان مرکز ولایت تَخار در شمال غربی افغانستان می باشد که مطابق احصائیه سال ٢٠٢٠ افغانستان حدود ٢٥٨٬٧٢٤ نفر جمعیت دارد.
تالقان | |
|---|---|
شهر | |
 مرکز شهر تالقان | |
  تالقان موقعیت در افغانستان | |
| مختصات: ۳۶°۴۳′ شمالی ۶۹°۳۱′ شرقی | |
| کشور |  افغانستان |
| ولایت | تخار |
| بلندی | ۸۷۶ متر (۲۸۷۴ پا) |
| جمعیت (٢٠٢٠)[1] | |
| • کل | ٢٥٨٬٧٢٤ |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی ۴:۳۰+ (وقت استاندارد افغانستان) |
پیشینه
مارکو پولو در سال ٦٥٤ هجری شمسی شهر قدیمی غرب رودخانه را چنین توصیف کرد:
"قلعه ای به نام تیخان، جایی که بازار بزرگ ذرت در آن وجود دارد و منطقه خوب و مثمر کشور است. تپه هایی که در جنوب آن قرار دارند بزرگ و بلند هستند. همه آنها از نمک سفید، بسیار سخت (گچ) تشکیل شده اند. برای تهیه آن مردم برای یک سفر سی روزه از راه های دور می آیند تا متاع شان را تأمین کنند، زیرا آنقدر سخت است که فقط با چکش های بزرگ آهن می توان آن را شکست. عالی است که این مواد در همه کشورهای زمین از این مکان تأمین می شود."[2]
در سال ٩٨٢، بنتو دو گویس، کاوشگر اروپایی که با کاروانی از کابل به سوی یارکند پایتخت وقت کاشغریه در حال سفر بود، از تالقان دیدار کرد.[3]
جغرافیا
یاقوت حموی در معجم البلدان گوید «از دو شهری که تالقان نام دارند یکی در خراسان، درمابین بلخ و مروالرود است. این شهر، تالقان بزرگترین شهر تخارستان است. واقع در دشت، ولی مسافت آن تا کوهسار زیاده از یک تیر پرتاب نیست. اطراف آنرا باغات احاطه کرده و از نهر عظیمی سیراب می‌گردد. پهناوری آن برابر یک سوم بلخ است. و در باب تالقان دوم می‌گوید که عبارت است از شهر و روستایی در مابین قزوین و ابهر و مشتمل است بر چندین قصبه که همه به همین اسم موسوم و معروف می‌باشند.[4]
ابن حوقل جغرافیدان مسلمان قرن چهارم هجری قمری طی مشاهدات اش از طخارستان درباره تالقان چنین می نویسد:
تالقان شهری است که وسعت آن در حدود مروالرود دارای آبهای جاری باغهای فراوان و هوایش سالمتر از هوای مروالرود است. تالقان در رشته‌کوه‌های متصل جوزجان قرار دارد و آنرا روستاهای آباد و فراوان است.[5]
این شهر پس از سال ۱۹۵۸ میلادی به سرعت رشد کرد. جادۀ ارتباطی آن به خان آباد است. از سال ۱۸۴۰ به بعد تالقان، از شهر قندوز و امام صاحب، پررونق‌ترین میدان‌های خرید و فروش را در قطغن داشته‌است. در سفرنامۀ مارکوپولو، از این شهر به عنوان مرکز غلات یاد شده‌است.
در سال ۱۹۵۸ شهر نو در زمین‌های خاور شهر قدیمی احداث شد. همچنین تالقان در سال ۱۹۶۳ به مرکز ادارات ایالت تخار تبدیل شد.
آب و هوا
مطابق سامانه طبقه‌بندی اقلیمی کوپن تالقان دارای آب و هوای نیمه خشک سرد است. میزان بارش آن در زمستان بسیار بیشتر از تابستان است. متوسط دمای تالقان ١٥.٤ درجه سانتی گراد است و میانگین بارش سالانه آن ٤٣٤ میلی متر می باشد.
| داده‌های اقلیم تالقان | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ماه | ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مه | ژوئن | ژوئیه | اوت | سپتامبر | اکتبر | نوامبر | دسامبر | سال |
| میانگین بیش‌ترین °C (°F) | ۷٫۳ (۴۵) |
۹٫۹ (۵۰) |
۱۵٫۴ (۶۰) |
۲۱٫۰ (۷۰) |
۲۷٫۲ (۸۱) |
۳۴٫۶ (۹۴) |
۳۶٫۵ (۹۸) |
۳۵٫۴ (۹۶) |
۳۰٫۶ (۸۷) |
۲۳٫۶ (۷۴) |
۱۵٫۵ (۶۰) |
۹٫۴ (۴۹) |
۲۲٫۲ (۷۲) |
| میانگین روزانه °C (°F) | ۲٫۳ (۳۶) |
۴٫۹ (۴۱) |
۱۰٫۰ (۵۰) |
۱۵٫۲ (۵۹) |
۲۰٫۱ (۶۸) |
۲۶٫۱ (۷۹) |
۲۸٫۲ (۸۳) |
۲۷٫۰ (۸۱) |
۲۱٫۹ (۷۱) |
۱۶٫۰ (۶۱) |
۹٫۱ (۴۸) |
۴٫۲ (۴۰) |
۱۵٫۴۲ (۵۹٫۸) |
| میانگین کم‌ترین °C (°F) | −۲٫۶ (۲۷) |
−۰٫۱ (۳۲) |
۴٫۶ (۴۰) |
۹٫۴ (۴۹) |
۱۳٫۰ (۵۵) |
۱۷٫۷ (۶۴) |
۲۰٫۰ (۶۸) |
۱۸٫۶ (۶۵) |
۱۳٫۳ (۵۶) |
۸٫۴ (۴۷) |
۲٫۸ (۳۷) |
−۱٫۰ (۳۰) |
۸٫۶۷ (۴۷٫۵) |
| بارندگی میلی‌متر (اینچ) | ۳۹ (۱٫۵۴) |
۶۸ (۲٫۶۸) |
۹۲ (۳٫۶۲) |
۹۳ (۳٫۶۶) |
۵۸ (۲٫۲۸) |
۲ (۰٫۰۸) |
۲ (۰٫۰۸) |
۰ (۰) |
۰ (۰) |
۱۵ (۰٫۵۹) |
۲۸ (۱٫۱) |
۳۷ (۱٫۴۶) |
۴۳۳ (۱۷٫۰۵) |
| منبع: [6] | |||||||||||||
مردم
از ترکیب قومیت‌ها در این شهر اطلاعات و آمار دقیقی نیست اما اکثریت مردم این شهر را تاجیک‌ها و ازبک‌ها تشکیل می‌دهند و همچنین اقلیتهایی از هزاره‌ها و پشتون‌ها نیز طی چند دهۀ اخیر درین شهر مسکن گزیده‌اند. البته مهاجرت‌های بیشماری در دوران جنگ‌های داخلی از روستا و ولسوالی‌های اطراف تالقان به طرف شهر بوقوع پیوسته که باعث گسیل جمعیت از قومیت‌های مختلف شده‌است.
منابع
- «برآورد نفوس کشور:١٣٩٩» (PDF). اداراه احصائیه مرکزی افغانستان. ٢٨ می ٢٠٢٠. دریافت‌شده در ٢٨ می ٢٠٢١.
- Dupree, Nancy Hatch (1977) [1st Edition: 1970]. An Historical Guide to Afghanistan (2nd Edition, Revised and Enlarged ed.). Afghan Tourist Organization.
- "The Journey of Benedict Goës from Agra to Cathay" - Henry Yule's translation of the relevant chapters of De Christiana expeditione apud Sinas, with detailed notes and an introduction. In: Yule (translator and editor), Sir Henry (1866). Cathay and the way thither: being a collection of medieval notices of China. Issue 37 of Works issued by the Hakluyt Society. Printed for the Hakluyt society. pp. 558–559. Archived from the original on 2016-07-06. Retrieved 2016-10-23.
- نقل از فشندک، هوشنگ پورکریم، به ضمیمهٔ جغرافیای تالقان، محمد حسن صنیع الدوله، تهران، انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، مهرماه ۱۳۴۱ خورشیدی
- ابن حوقل (١٣٦٣). صورة الارض:سفرنامه ابن حوقل. تهران: انتشارات امیر کبیر. ص. ۱۷۶.
- "Climate: Taloqan". Climate-Data.org. Archived from the original on April 16, 2019. Retrieved November 2, 2018.
- Wikipedia contributors, "Taloqan," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Taloqan&oldid=201507031
- عبدالحسین سعیدیان (۱۳۸۳)، شهرهای جهان، علم و زندگی