استان یکم

استان یکم یکی از ۱۰ استان ایران بود که در ۱۹ دی ۱۳۱۶ خورشیدی، با اصلاح قانون تقسیمات کشوری به عنوان استان یکم تعیین گردید[1][2][3].طبق ماده ۳ مصوب ۱۳۱۶/۸/۶ هر استان تحت اداره یک نفر استاندار قرار داشته که در محدوده مقررات این قانون به فرمانداران حوزه ماموریت خود دستور و تعلیمات می داده و با وزارت داخله ی رابطه مستقیم داشته و طبق تبصره ۱ همان ماده استانداران دارای مرکز ثابت نبوده و در کلیه امور شهرستان های تابعه بازرسی کرده و مسنول حسن جریان امور آنها بوده اند.این نکته که استاندار مرکز ثابتی نداشته،نکته جالبی است.شاید مقصود قانون گذار آن بوده که استاندار دائما در سطح استان در حرکت باشد و نیز یک شهر خاص تحت عنوان این که مرکز استان است بیش از سایر شهر ها رشد نکند[4].این استان هفت شهرستان داشت، طوالش، فومن، بندر پهلوی، رشت و لاهیجان در گیلان، و شهرستان‌های زنجان و اراک در عراق عجم سابق. شهر رشت مرکز این استان[5][6][7] و گیلان بخش اصلی این استان بود.[8] شهرهای زنجان، قزوین، مامونیه، ساوه، سلطان‌آباد (اراک)، رشت، سخت سر (رامسر) و شهسوار در این استان قرار داشتند. در لغتنامه دهخدا آمده‌است، گیلان استان یکم محسوب می‌گردد.[9]

جایگاه استان یکم (گیلان) در نقشهٔ ایران.



مناطق زیر از این استان جدا شده‌اند:

  1. استان صفرم (مرکزی): تأسیس ۱۳۲۶ خورشیدی
  2. استان نوزدهم (زنجان): تأسیس ۱۳۵۲ خورشیدی
  3. استان بیست و ششم (قزوین): تأسیس ۱۳۷۶ خورشیدی
  4. شهرستان تنکابن: الحاق به استان دوم ۱۳۲۳ خورشیدی
  5. شهرستان رامسر: الحاق به استان دوم ۱۳۲۳ خورشیدی

منطقه زیر به این استان الحاق شده‌است:

  1. شهرستان آستارا

در تقسیمات کشوری سال ۱۳۱۶ خورشیدی، بخش آستارا از گیلان جدا شد و به زیرمجموعهٔ شهرستان اردبیل از استان آذربایجان شرقی محسوب شده بود. در سال ۱۳۳۶، با تأسیس فرمانداری، به یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی ارتقا پیدا کرد. به دلیل نارضایتی اهالی منطقه از تصمیماتی که پس از عهدنامه ترکمنچای اتخاذ شده بود[نیازمند منبع]، سرانجام با درخواست اهالی برای الحاق مجدد به سرزمین قبلی[نیازمند منبع] موافقت شد و شهرستان آستارا از خرداد ۱۳۳۹[نیازمند منبع]دوباره به استان گیلان ملحق گردید.

در سال ۱۳۳۹ نام این استان دوباره به گیلان تغییر یافت.[10] با جدا شدن زنجان و اراک و الحاق آستارا، این استان مرزهای کنونی استان گیلان را با مساحت ۱۴٬۷۰۹ کیلومتر مربع دارا شد.[8]

جستارهای وابسته

منابع
  • «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
  • نقشه ایران در سال ۱۳۱۶ و متصل بودن فارس به خلیج فارس shiraz1400.ir
  • تاریخچه تقسیمات کشوری در ایران، ص ۵ بایگانی‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine
  1. «تقسیمات کشوری». دانشنامه جهان اسلام. دریافت‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۰.
  2. «قانون اصلاح قانون تقسیمات کشور و اصلاح قانون راجع به محصلین کلاس اختصاصی وزارت داخله». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. دریافت‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۰.
  3. «قانون تقسیمات کشور و وظایف فرمانداران و بخشداران». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. دریافت‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۰.
  4. نوحه خوان، حامد. «معیار های تقسیمات کشوری در دوره پهلوی». پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. دریافت‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۰.
  5. مصاحب، غلامحسین. «تقسیمات کشور ایران». دایرةالمعارف فارسی. اول. امیرکبیر. ص. ۶۵۳.
  6. گیلان، دایرةالمعارف فارسی، غلامحسین مصاحب
  7. «رشت». لغت نامه دهخدا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۶.
  8. "GĪLĀN i. GEOGRAPHY AND ETHNOGRAPHY– Encyclopaedia Iranica". Encyclopædia Iranica. 1990-06-20. Retrieved 2020-09-15.
  9. گیلان، لغتنامه دهخدا
  10. «دارالمنفعت، لقب گیلان در دورهٔ زندیه». ایسنا. ۲۰۱۳-۰۲-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۶.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.