یحیی انصاری شیرازی
یحیی انصاری شیرازی (زادهٔ ۱۳۰۶ - درگذشته ۱۳۹۳) مجتهد شیعی ایرانی و استاد اخلاق، عرفان و فلسفه حوزه علمیه قم[1] و از مهم‌ترین مدرسان حکمت متعالیه و شرح منظومه ملاهادی سبزواری بود و از این رو به «شیخ‌الاشراق» و «قدوة المتألهین» لقب گرفته بود.
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | یحیی انصاری شیرازی |
| لقب | آیت‌الله (آیت‌الله العظمی) |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۶ |
| زادگاه | روستای نوایگان داراب ایران |
| محل تحصیل | شیراز - قم |
| محل زندگی | شیراز - قم |
| تاریخ مرگ | ۱۴ دی ۱۳۹۳ |
| شهر مرگ | قم |
| مدفن | حرم فاطمه معصومه - قم |
| اطلاعات آموزشی | |
| استادان | علامه طباطبائی سید روح‌الله خمینی سید حسین طباطبایی بروجردی |
| شاگردان | مصطفی بروجردی محمد سروش محلاتی سید هاشم حسینی بوشهری محمد فنایی اشکوری سید محمد‌علی امین سبزواری |
| تالیفات | شرح منظومه و حکمت |
زندگینامه
یحیی انصاری شیرازی (زاده ۱۳۰۶ در روستای نوایگان شهرستان داراب) زاده شد. پدر و جد وی از روحانیون ناحیه فارس و داراب بودند. جد وی زکریا دارابی از همرزمان سید عبدالحسین لاری علیه نفوذ انگلیس به‌شمار می‌رفت و طرفدار نهضت مشروطه بود؛ وی از سوی آخوند خراسانی (رهبر مشروطه ایران) انگشتری را به عنوان تبرک دریافت داشته بود و هنگام کشته شدن نیز آن را به دست داشت.
تحصیلات
یحیی انصاری در سال ۱۳۲۰ برای ادامه تحصیل، وارد حوزه علمیه شیراز شد و پس از ۱۰ سال، برای دروس خارج عازم قم شد. در آنجا وی از شاگردان سید محمدحسین طباطبایی در درس فلسفه و از شاگردان خصوصی روح‌الله خمینی و از هم‌درسان و دوستان جوادی آملی، و حسن‌زاده آملی بود و با امینی، سید عباس ابوترابی، احمد احمدی نیز رابطه دوستی داشت.
استادان
بهاءالدینی و انصاری همدانی، بروجردی، خمینی، گلپایگانی، مرتضی حائری، علامه طباطبایی، الهی طباطبایی، سید محمدباقر سلطانی و اراکی از استادان وی بودند.
تدریس
تدریس در حوزه علمیه را به صورت رسمی از سال ۱۳۴۰ آغاز کرد. وی علاوه بر تدریس دروس فقهی و رسمی حوزه در زمینه فلسفه و عرفان مدرس کتب شرح فصوص قیصری، تمهید القواعد و مصباح الانس، منازل السائرین، منظومه ملاهادی سبزواری و «اسفار اربعه» ملاصدرا بود.
فعالیت‌های سیاسی اجتماعی
وی سابقه مبارزه با دولت پهلوی و بازداشت در زندان‌های ساواک و سه سال تبعید در کوهدشت لرستان و نائین اصفهان را دارد. انصاری شیرازی، یکی از دوازده نفری بود که پس از رحلت بروجردی، مرجعیت روح‌الله خمینی را در سال ۱۳۴۲ تأیید کرد.[2]
در مرداد ماه سال ۱۳۴۳ پس از منبر رفتن در مسجد امام حسن (ع)، مورد تذکّر قرار گرفت. در مورخه ۱۲ / ۱۲ / ۴۳ به جرم اقدام ضد امنیت داخلی دستگیر و بازداشت شد و در مورخه ۷ / ۱ / ۴۴ از زندان آزاد و قرار بازداشت وی به قرار التزام عدم خروج از حوزه قضایی تهران تبدیل گردید. او در پی ایراد سخنرانی‌های افشاگرانه در مورخه ۲ / ۱۰ / ۴۴ از سوی ساواک ممنوع‌المنبر شد. در یکی از گزارش‌های ساواک دربارهٔ وی چنین آمده‌است: «نامبرده بالا از روحانیون ناراحت و اخلالگر و طرفدار خمینی در شهرستان قم بوده که در فعالیت‌های ضد امنیتی و تحریک طلاب علوم دینی و متعصبین مذهبی به شورش و بلوا دخالت داشته که به همین جهت وضعیت یاد شده در کمیسیون امنیت اجتماعی مورخه ۲۲ / ۵ / ۵۲ شهرستان قم مطرح و نتیجتاً به سه سال اقامت اجباری در کوهدشت لرستان محکوم گردیده که در حال حاضر متواری می‌باشد.»
شعری از او در توصیف خمینی: «بنگر نشسته چون ماه/ با یک جهان نباهت/ مرد رشید عرفان/ بر مسند فقاهت.»
در جریان سفر تاریخی و مهم علی خامنه‌ای به قم در سال ۱۳۸۹ که مراجع به دیدار او رفتند انصاری شیرازی نیز به دیدار او رفت و در یک مصاحبه، گله‌مندی خود را از عدم حضور و دیدار حسین وحید خراسانی از رهبر نظام چنین بیان کرده بود: «بنده خیلی در این روزها در تشویش هستم که چرا آقای وحید به دیدن آقای خامنه‌ای نیامد و این واقعاً یک نقیصه‌ای شده‌است برای بیت ایشان.»[3]
وی سابقه عضویت و همکاری با جامعه مدرسین حوزه علمیه قم داشته‌است. انصاری منبر را از اوّل جوانی شروع کرده و بارها در فسا، رفسنجان، شیراز، قم و دیگر مناطق به منبر رفته‌است. منبر او شامل روشنگری‌هایی دربارهٔ رژیم طاغوت، توجه و هشدار به التقاط و دفاع و تلاش برای حکومت شیعه بوده‌است.[4]
درگذشت
انصاری شیرازی سحرگاه روز یکشنبه ۱۴ دی‌ماه ۱۳۹۳ مصادف با ۱۲ ربیع‌الاول ۱۴۳۶ در شهر قم درگذشت.
در ساعات اولیه مراجع تقلید از جمله مکارم شیرازی و نوری همدانی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و مدیریت حوزه علمیه استان قم درگذشت وی را تسلیت گفتند؛ و نمایندگان مراجع تقلید، سید هاشم حسینی بوشهری (مدیر حوزه قم) و حسن خمینی برای تسلیت به منزل وی مراجعه کردند. سپس روسا قوای سه‌گانه،[5] رئیس مصلحت نظام و بعضی دیگر مسئولین نظام و پس از آن علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی،[6][7] عبدالله جوادی آملی[8] و دبیرکل مجمع نیروهای خط امام(سید هادی خامنه‌ای)[9] پیام تسلیت ارسال کردند. در پیام‌های تسلیت از وی به عنوان عارف وارسته یا عالم ربانی یاد شده‌است.
پیکر وی در روز دوشنبه ۱۵ دی ۱۳۹۳ در قم تشییع و پس از اقامه نماز میت توسط مکارم شیرازی در حرم فاطمه معصومه به خاک سپرده شد.[10]
شاگردان
شاگردان وی:[11]
- مصطفی بروجردی
- سید حسن خمینی
- سید هاشم حسینی بوشهری
- محمد سروش محلاتی
- سید مصطفی خمینی
- احمد عابدی
- علی اصغر قارائی
- سید محمد‌علی امین سبزواری[12]
آثار
- «مجموعه چهار جلدی شرح منظومه و حکمت» که با تأکید و به سفارش حسن‌زاده آملی از روی سخنان درسی وی پیاده‌سازی و منتشر شده‌است.[13][14]
- «حکمت ناب» شامل گفتارهای اخلاقی و عرفانی وی[15]
- مجموعه اشعار و قصائد و غزلیات
- رساله‌ها و جزوات متعدد چاپ نشده
نظرها دربارهٔ وی
سید روح‌الله خمینی دربارهٔ او گفته بود: «تا ما امثال آقای شیخ یحیی انصاری را داریم، آسیبی به این مملکت نمی‌رسد.» و وی را ذوالشهادتین می‌دانست. همچنین محمدتقی بهجت دربارهٔ او گفته بود: «ما تا آقای انصاری را داریم، مشکلی نداریم.»[16]
احمد عابدی در روز درگذشت وی در ابتدای درس خارج فقه و اصول اظهار داشت: «اگر بگویم بعد از حجت بن الحسن، متواضع‌ترین انسان روی زمین، آقای انصاری شیرازی است، اغراق نکرده‌ام.»
مصطفی بروجردی در مقاله‌ای که به مناسبت درگذشت او منتشر کرد، نوشت: «این عالم ربانی مجسمه عفت و حیا، اخلاق و تواضع، حلم و خویشتنداری بود.»[17]
کاظم صدیقی: «آیت‌الله انصاری شیرازی درس که می‌گفتند -معمولاً استاد جلوتر از شاگردان از کلاس خارج می‌شد- تا ایشان قدمش را از کلاس بیرون می‌گذاشت شروع به جفت کردن کفش‌های طلاب می‌کرد و کسی هم حریفش نمی‌شد.»[18]
تجلیل از وی
مجمع عالی حکمت اسلامی در سال ۱۳۸۹ از مقام علمی یحیی انصاری شیرازی تجلیل کرد. متن لوح تقدیر همایش را جوادی آملی نوشت و سبحانی و مصباح یزدی آن را امضاء کردند. جوادی آملی در این متن وی را «قدوة المتالهین» خطاب کرده بود.[19]
منابع
- «آیت الله انصاری شیرازی در بیمارستان بستری شد». خبرآنلاین. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۲.
- «زندگینامه شیخ یحیی انصاری شیرازی». پایگاه مجمع عالی حکمت اسلامی. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۲.
- آیت‌الله انصاری شیرازی: «این اقدام آقای وحید خراسانی واقعاً یک نقیصه‌ای شده‌است برای بیت ایشان» بایگانی‌شده در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine وبگاه صدای شیعه
- «پایگاه خبری تحلیلی دیدبان: آیت‌الله انصاری؛ ذوالشهادتین انقلاب». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۵.
- http://www.abna.ir/persian/service/iran/archive/2015/01/04/662618/story.html
- http://www.khabaronline.ir/detail/393646/Politics/leader
- پیام‌های تسلیت مراجع برای درگذشت آیت‌الله انصاری شیرازی/ اعلام برنامه مراسم تشییع خبرآنلاین
- «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۹.
- ویژگی آیت‌الله یحیی انصاری شیرازی عشق و ارادت کم نظیرش به بنیانگذار جمهوری اسلامی بود برنانیوز
- (تصاویر) تشییع آیت‌الله انصاری شیرازی فرارو
- یحیی انصاری شیرازی («شیخ اشراق» معاصر) کیمیانیوز
- «زندگینامه».
- انصاری شیرازیفارس نیوز
- دروس شرح منظومه ملاهادی سبزواری، نوشته آیت الله انصاری شیرازی منتشر شد. پایگاه اطلاع رسانی حوزه
- نگاهی به کتاب «حکمت ناب» گفتارهای اخلاقی آیت‌الله انصاری شیرازی (ره) خبرگزاری رسمی حوزه
- آیت‌الله انصاری شیرازی دعوت حق را لبیک گفت رجانیوز
- «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۴ نوامبر ۲۰۱۹.
- استاد مورد تأیید آیت‌الله بهجت مشرق
- «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ ژانویه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۹.
- زندگینامه حکیم متأله مرحوم حضرت آیت‌الله حاج شیخ یحیی انصاری شیرازیوبگاه حکمت اسلامی
- http://ir-psri.com/sanadname/show.php?page=document&id=3115 مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی