پارس‌آباد

در کتاب مسالک و ممالک تألیف ابواسحق ابراهیم اصطخری در قسمت مربوط به ذکر دریای خزر چنین آمده‌است:

«جانب شرقی دریای خزر بهری از دیلمان، طبرستان، گرگان و حدود آن و بهری از بیابان خوارزم دارد؛ و جانب غربی آذربایجان، مغان، حدود سریر، دریای خزر، بهری از بیابان غزیه و… و اما از جانب دست چپ دریا از برابر آبسکون تا زمین دریای خزر همه آبادانی و پیوسته‌است از آبسکون بر حدود گرگان و طبرستان و دیلمان بروند. آنگه در حدود آذربایجان بیله سوار (در فاصله ۵۵ کیلومتری جنوبی) شوند و چون مغان بگذرند تا دربند دو روز راه ولایت شروان‌شاهان است و از آنجا گفته شد تا به سمندر چهار روزه راه است و تمام و…»

و حسین شکوری می‌گوید :

«مغان شهری است که دو نهر به دور آن است. پیرامون آن باغهای زیبا است که گویی دشت را بهشت ساخته برای رحاب در کشور اسلام فخرآور هستد…. حومه‌اش خشک و دلگشا و دو نهر آن روان است، روی مردمش همچون لؤلؤ و مرجان است بخشایشگر و کریمند.

حمدالله مستوفی در ذکر دیار اران مغان می‌نویسد:

«هوایش گرمسیر است و به عفونت مایل و حدودش با ولایات ارمن ،شروان، آذربایجان و دریای خزر پیوسته‌است. حقوق دیوانیش در عهد اتابکان زیاد از ۳۰۰ تومان این زمان بوده‌است و اکنون ۳۰ تومان و ۳۰۰۰ دینار است که بر روی دفتر آمده.»

مستوفی، با جروان و بزرند را دیه‌های معمور نوشته و می‌گوید: «برزند هوایش به گرمی مایل است و حاصلش غله می‌باشد.

فرش بافی مهم‌ترین صنایع دستی منطقه است. عشایر و روستاییان منطقه مغان در استان اردبیل ورنی‌های نفیسی تولید می‌کنند که نقش و نگارهای زیبای روی بدنه آن‌ها بیش تراز طبیعت منطقه و شیوه زندگی عشیره‌ای آن‌ها الهام گرفته‌است.

• آبگینه
• بافته و نساجی سنتی
• رودوزی‌های سنتی
• سفال و سرامیک سنتی
• صنایع دستی تلفیقی
• صنایع دستی چرمی
• صنایع دستی چوبی و حصیری
• صنایع دستی سنگی
• نمد مالی
• ملیله کاری
• گلیم بافی
• ورنی (گلیم)
• چرم اردبیل
• معرق(نمین)
• جاجیم(خلخال)
• مرصع چوب(خلخال)
• معرق چوب(خلخال)
• گلیم عنبران
• ساز سنتی[2]

در سال ۱۳۹۸ ورنی (گلیم) الهام گرفته از هویت عشایر منطقه نشان جغرافیایی بین المللی را کسب کرد. پیش از این گلیم عنبران نمین و جاجیم خلخال نشان ملی در سطح كشور را كسب كرده بودند اما ورنی مغان در سطح بین المللی موفق به كسب این نشان شد.[3]

۹۳'۳۸۷ بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۹۳٬۳۸۷ نفر بوده‌است.[4] قبل از شروع به کار شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان در سال ۱۳۵۲ هجری شمسی روستایی ۱۰۰۰ نفره بوده است. [5]

بیشتر مردم پارس‌آباد را عشایر تشکیل می‌دهند که قدیمی‌ترین و بزرگترین طایفه مغان به ترتيب پيرايواتلو و گيكلو هستند

مردم این شهرستان مسلمان و شیعه می‌باشند و به زبان ترکی آذربایجانی( آذری ) تکلم می‌کنند.

پارس‌آباد شامل ۲ دانشکده دولتی (دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مغان و دانشکده پرستاری)،[6] دانشگاه پیام نور،[7] مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی مغان،[8] دانشگاه آزاد اسلامی،[9] دانشکده سماء،[10] دو مرکز جامع علمی کاربردی 1[11] و ۲ می‌باشد.

فرودگاه پارس‌آباد مغان به جهت حاصل خیز بودن منطقه و آمدوشد کارشناسان مختلف و توریست‌ها احداث شده که پروازهای هفتگی به تهران و بالعکس را دارا می‌باشد. این فرودگاه به عنوان دومین فرودگاه قدیمی‌ استان اردبیل (بعد از فرودگاه پادگان اردبیل) در سال ۱۳۵۲ تأسیس و در سال ۱۳۸۱ از شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان منفک و تحویل شرکت مادر تخصصی فرودگاه‌های کشور شد؛ که سند آن پس از ۱۲ سال، در سال ۱۳۹۲ به نام این شرکت ثبت شد. این فرودگاه در دی ماه ۱۳۹۶ پس از چندین سال وقفه در پرواز با تلاش مسئولان دوباره راه‌اندازی شد.

منطقه آزاد تجاری-صنعتی مغان در استان اردبیل شامل شهرستان‌های اردبیل، مشگین شهر ، نمین، گرمی (اردبیل)، بیله سوار ، پارس آباد [12] در شمال غرب ایران واقع شده‌است. منطقه آزاد مغان، به همراه شش منطقه دیگر از استان‌های گلستان (اینچه‌برون)، ایلام (مهران)، اردبیل (مغان)، سیستان و بلوچستان (سیستان)، کردستان (بانه مریوان)، بوشهر (بوشهر)، کرمانشاه (قصر شیرین)[13] در ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب نهایی رسید.[14] استان اردبیل دارای ۳۸۰ کیلومتر مرز خشکی با جمهوری آذربایجان میباشد .

• مختصات و ارتفاع
• پارس‌آباد در نگاه میراث فرهنگی
• https://web.archive.org/web/20140408215048/http://parpnu.ac.ir/about_parsabad.aspx
• https://web.archive.org/web/20150801102219/http://iaupmogan.ac.ir/history/