پارانشیم
پارانشیم (به فرانسوی: Parenchyme) یا نَرم‌آکَنه[1] بافت گیاهی عموماً نرم و نسبتاً نامشخص است که فاصلهٔ میان بافتهای دیگر را پر می‌کند.
واژه نرم‌آکنه برابرنهاده فرهنگستان زبان فارسی است و بخش دوم آن از فعل آکندن به معنی پر کردن مشتق شده‌است. واژه پارانشیم از ریشه یونانی παρέγχυμα - parenkhuma بمعنی ذات و جرم اصلی هر چیز و تنه و ماده احشایی[2] برای شرح و توضیح جوهره و بن مایه یک ماده یا بافت، استفاده می‌گردد. این واژه نه تنها در سلولهای گیاهی، بلکه در سلول و بافت جانوری و بافت زمینه هم کاربرد فراوان دارد.
در بافت جانوری
پارانشیم یک ارگان (اندام) جانوری، بخش عملگر و کارای آن به‌شمار می‌آید و نقطه مقابل استروما می‌باشد چراکه استروما ساختار یک بافت پیوندی را در یک اندام تعریف می‌کند که به عنوان بستره نرم‌آکنه را حمایت می‌کند.
در سرطان، پارانشیم همان یاخته‌های جهش‌یافته از یک ریشه و مبدأ را شامل می‌گردد حال آنکه استروما، بافت پیوندی و سلولهای آن است که این پارانشیم را احاطه کرده‌است.
لازم به یادآوری است که در بافت شناسی پستانداران، سه لایه ساختاری برون‌پوست (اکتودرم)، درون‌پوست (اندودرم) و در میان این دو میان‌پوست (مزودرم) قرار دارد. با توجه به این سه لایه بنیادی، پارانشیم بیشتر اندامها یا از برون‌پوست (مغز و پوست از این لایه به‌وجود می‌آیند) بوده یا از درون‌پوست (ششها و کبد و اعضای گوارشی از این لایه به‌وجود می‌آیند) می‌باشند.
پارانشیم تعداد کمی از اندامها مانند کلیه و قلب، از میان‌پوست تشکیل می‌گردد درحالیکه استرومای تمامی ارگانها از میان‌پوست به‌وجود می‌آیند.
- پارانشیم چند اندام مختلف:[3]
| نام اندام | پارانشیم |
| مغز | نورون و سلول گلیال |
| قلب | یاخته ماهیچه‌ای (میوسیت) |
| کلیه | نفرون (گُردیزه) |
| کبد | هپاتوسیت |
| لوزالمعده | جزایر لانگرهانس و لوزالمعده برون‌ریز |
| طحال | خمیره سفید و خمیره سرخ |
در بافت گیاهی
سلولهای پارانشیمی، سلولهایی با دیواره نازک و سلولزی دارند و بسیار بزرگ هستند دارای فضای بین سلولی زیاد می‌باشند. از نوع بافت زمینه می‌باشند که تنه و جسم اصلی بیشتر ساختارهای غیر چوبی (گاهی دیواره‌های سلولی آن‌ها چوبی می‌شود) در گیاهان را شامل می‌گردد. بعضی از سلولهای این بافت می‌توانند کلروپلاست داشته باشند و فتوسنتز انجام دهند که به آن‌ها کلرانشیم می‌گویند (مثل سلولهای میانبرگ) بعضی دیگر از سلولهای این بافت می‌توانند موادی را در خود ذخیره کنند مثل بافتی از سیب زمینی که نشاسته را در خود ذخیره می‌کند. بعضی از سلولهای بافت پارانشیم می‌تواند موادی را ترشح کنند. در ضمن این سلول‌ها دارای لان می‌باشند[4]
وقتی گیاه زخمی است پارانشیم ها تقسیم میشوند. قدرت تقسیم میتوز بالایی دارد و در ساختار بافت آوندی ( نوعی دیگر از سامانه بافتهای گیاه) قرار داررد ، در گیهاان دولپه دارای پیراپوست نیز میتوان پارانشیم مشاهده کرد.
نوعی دیگر از پارانشیم هوادار (آئرانشیم) در گیاهان آبزی نیز وجود دارد که فضای بین سلولی را با مولکولهای هوا پر میکنند.
منابع
- واژه‌های مصوّب فرهنگستان تا پایان دفتر یازدهم فرهنگ واژه‌های مصوّب
- «واژه‌نامه eMedicine:معنی Parenchyma». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۱.
- ویکی‌پدیا انگلیسی (جدول): Parenchyma
- «آناتومی گیاهان: برگ». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ اکتبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۱.