وانمایی

در برخی موارد ظاهر یا رفتار یک جانور یا گیاه بیش از آنچه از نظر ژنتیکی محیطی انتظار می‌رود به ظاهر و رفتار یک جانور یا گیاه دیگر شباهت دارد. در چنین مواردی یکی از گونه‌ها در فرگشت خود به دلایل استتاری تقلید ظاهر و رفتار کرده‌است تا بدین وسیله درندگان یا طعمه‌های خود را فریب دهد. در زیست‌شناسی بدین نوع از تقلید ظاهر و رفتار وانمایی (انگلیسی: Mimicry‎) گفته می‌شود. برای وانمایی اصطلاح همگون‌سازی استتاری هم به‌کار رفته‌است. این شباهت می‌تواند در ظاهر، رفتار، صدا یا بو باشد.

مار مرجانی تگزاس که یک مار سمی است، برای فریب دادن محیط، خود را به شکل یک مار غیرسمی یعنی مار شیری مکزیک درآورده است.

مار شیری مکزیک یک مار غیر سمی است. ظاهر این مار الگویی برای تقلید مار مرجانی مکزیک شده است.

مثال‌های معروف وانمایی، چشمدانه‌های ایجاد شده بر روی بال پروانه‌ها و شب‌پره‌ها، تقلید ظاهر گل توسط آخوندک، تقلید صدای برخی پرندگان توسط یکدیگر، و تقلید بوهای جذب‌کننده توسط گیاهان می‌باشد. وانمایی ممکن است حتی در بین جنسیت‌های مختلف یک جانور هم مشاهده شود بعنوان مثال یک حیوان برای فریفتن و جذب یا دفع کردن جنسیت‌های مزاحم، جنسیت مخالف خود را تقلید کند.[1]

چند نوع اصلی از وانمایی عبارتند از:

• وانمایی مولری (Müller): در این حالت گونه‌های خطرناک، برای نمونه سمی، از ظاهر یکدیگر تقلید می‌کنند.
• وانمایی بیتزی (Bates): در این حالت گونه‌های غیر خطرناک به هم شباهت پیدا می‌کنند.
• وانمایی شکاری یا وانمایی پکم (Peckham): در این حالت درندگان، ظاهر طعمه یا دیگر حیوانات منطقه را به خود می‌گیرند تا از این طریق بتوانند آسان‌تر به طعمه نزدیک شوند.

اگر جانوری به تقلید از بخشی از بدن خود در بخش دیگر بدنش اقدام کند، به این حالت اصطلاحاً خودوانمایی (Automimicry) گفته می‌شود. نمونه معروف آن، وجود لکه‌های چشم‌مانند بر روی دم ماهی‌های گرمسیری است که باعث می‌شود حمله کنندگان در مورد جهت سر و دم ماهی به اشتباه بیافتند.